Κοινή συμβολή των συζύγων στις οικογενειακές ανάγκες : Τι προβλέπει ο νόμος

Υπόχρεοι κατ΄αρχή να συμβάλουν στην κάλυψη των οικογενειακών αναγκών είναι οι σύζυγοι. Η υποχρέωση των συζύγων να εξασφαλίσουν το οικονομικό υπόβαθρο του κοινού τους βίου απορρέει από την υποχρέωση της έγγαμης συμβίωσης και συνιστά ειδικότερη έκφανσή της.

Διχογνωμία επικρατεί ως προς το αν η υποχρέωση συνεισφοράς πρέπει να υπαχθεί στις προσωπικές ή στις περιουσιακές σχέσεις. Υποστηρίζεται ότι η υποχρέωση των συζύγων για συνεισφορά στις οικογενειακές ανάγκες έχει μεικτό χαρακτήρα, προσωπικό, λόγω αφενός του σκοπού της που συνίσταται στη δημιουργία υλικών προϋποθέσεων για τη συμβίωση των συζύγων και αφετέρου λόγω του ότι επηρεάζει την ύπαρξη ή την ανυπαρξία συμβιώσεως και περιουσιακό, διότι το αντικείμενο της υποχρέωσης αυτής είναι υλικές παροχές αποτιμητές σε χρήμα ή χρηματικές παροχές.

Συμβολή των συζύγων στις οικογενειακές ανάγκες

Στον Αστικό Κώδικα, θεσπίζεται ο κανόνας της ισότιμης και αναλογικής συμβολής των συζύγων στις οικογενειακές ανάγκες, γεγονός που συμβάλλει στην πραγμάτωση της ισονομίας των φύλων. Ο θεσπιζόμενος στον Αστικό Κώδικα κανόνας, εισάγει διάταξη αναγκαστικού δικαίου, με αποτέλεσμα να καθίστανται άκυρες οι συμφωνίες των συζύγων, οι οποίες έχουν ως αντικείμενο: α) την απαλλαγή του ενός συζύγου από την υποχρέωση συνεισφοράς, β) τον προσδιορισμό ποσοστών συμβολής, που δεν αναλογούν στις δυνάμεις των συζύγων, γ) την εξαίρεση κάποιων δυνάμεων του ενός ή του άλλου συζύγου, ώστε να προσδιοριστεί και πάλι μια αναλογία δυνάμεων, η οποία δε θα συνάδει με την πραγματικότητα, δ) την παραίτηση του ενός συζύγου από την αξίωσή του κατά του άλλου, και ε) τον καθορισμό των οικογενειακών αναγκών σε επίπεδο κατώτερο από αυτό που επιβάλλουν οι συνθήκες της οικογενειακής ζωής.

Αντίθετα, είναι έγκυρες οι συμφωνίες των συζύγων με τις οποίες: α) ρυθμίζονται επιμέρους ζητήματα συνεισφοράς, όπως ο τρόπος αι ο χρόνος καταβολής της, β) καθορίζεται ένα υψηλότερο επίπεδο διαβίωσης και προβλέπεται ότι οι επιπλέον δαπάνες θα βαρύνουν τον έναν σύζυγο πέραν της ανάλογης συμβολής του ή και μόνον αυτόν, γ) οι γονείς συναποφασίζουν ότι για τις οικογενειακές ανάγκες θα χρησιμοποιήσουν και εισοδήματα από ενδεχόμενη περιουσία των τέκνων τους, υπό την προϋπόθεση πως μια τέτοια συμβολή κρίνεται εύλογη βάσει ΑΚ 1529 §1 εδ. β΄ .

Προκειμένου να τύχουν εφαρμογής οι ΑΚ 1389 και 1390, είναι αδιάφορο εάν ισχύει μεταξύ των συζύγων το σύστημα της περιουσιακής αυτοτέλειας ή αν οι σύζυγοι έχουν επιλέξει το σύστημα της κοινοκτημοσύνης.

Οικογενειακές ανάγκες

Όσον αφορά στην έννοια των οικογενειακών αναγκών, πρόκειται αφενός για έννοια γένους έναντι της διατροφής των συζύγων ή των τέκνων και αφετέρου για αόριστη νομική έννοια, η οποία ελέγχεται αναιρετικά και προσδιορίζεται ενδεικτικά στον ΑΚ 1390 εδ. α΄, διότι το περιεχόμενό της καθορίζεται τόσο από τις εκάστοτε συνθήκες της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας, όσο και από τα επικρατούντα ήθη. Στην έννοια των οικογενειακών αναγκών εμπεριέχονται: α) η αμοιβαία υποχρέωση των συζύγων για τη διατροφή τους, β) η κοινή υποχρέωση για διατροφή των τέκνων τους, ώστε για τη διατροφή του ανήλικου τέκνου να μπορεί να εναγάγει εξ ιδίου δικαίου το τέκνο βάσει του ΑΚ 1486 § 2 αλλά και ο κάθε σύζυγος βάσει ΑΚ 1390 εδ. α΄, και γ) η εν γένει υποχρέωσή τους για συμβολή στη λειτουργία του κοινού οίκου.

Δεν υπάγονται στην έννοια των οικογενειακών αναγκών: α) οι δαπάνες για διατροφή τρίτων προσώπων, διότι τα πρόσωπα αυτά δεν αποτελούν μέλη της ιδρυόμενης από τους δύο συζύγους οικογένειας, π.χ. διατροφή τέκνων από άλλο γάμο ή συγγενών, β) οι ανάγκες που προέκυψαν πριν από το γάμο, όταν δεν υφίστατο οικογένεια κατά τα οριζόμενα στον ΑΚ 1389 εδ. α΄, π.χ. οι δαπάνες των μελλονύμφων για την τέλεση του γάμου, γ) οι ανάγκες που ανακύπτουν μετά τη λύση του γάμου με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα έξοδα κηδείας του ενός συζύγου, δ) οι δαπάνες που σχετίζονται αποκλειστικά με την επαγγελματική ή επιχειρηματική δραστηριότητα του ενός συζύγου, ε) οι δαπάνες που αφορούν αποκλειστικά και μόνο στον ένα σύζυγο και δεν συνδέονται στενά με την κοινότητα βίου και τέλος, αναφορικά με την υπαγωγή ή όχι των εξόδων για τις δίκες του ενός συζύγου έχουν υποστηριχθεί εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις, ωστόσο πρέπει να υπάγονται στην έννοια των οικογενειακών αναγκών μόνο τα έξοδα για δίκες του ενός συζύγου που αφορούν στον κοινό βίο.

Μαρία Παναγιώτου
Δικηγόρος
http://www.law-panagiotou.gr
Καλλιθέα Αττικής, οδός: Ανδρομάχης 228
Τηλ: 6947421191