Τι είναι η υπογονιμότητα; Ποιες οι αιτίες της και τι κάνουμε να την αντιμετωπίσουμε

Σύμφωνα με την Αμερικανική και Ευρωπαϊκή εταιρία υπογονιμότητας (ASRM, ESHRE), ένα ζευγάρι χρειάζεται να ελεγχθεί για υπογονιμότητα εάν μετά από τακτικές επαφές για 1 έτος δεν έχει πετύχει εγκυμοσύνη. Στο 40% των περιπτώσεων το αίτιο οφείλεται στον άντρα, στο 40% στη γυναίκα ενώ υπάρχει και 20% με ανεξήγητη υπογονιμότητα. Η υπογονιμότητα ορίζεται ως ανεξήγητη εάν παρόλο τον λεπτομερή έλεγχο δεν ανευρίσκεται ένα εμφανές αίτιο.

Αίτια υπογονιμότητας στη γυναίκα
• Απόφραξη των σαλπίγγων, συνήθως μετά από φλεγμονές.
• Ορμονικές διαταραχές ( πολυκυστικές ωοθήκες) που έχουν ως αποτέλεσμα τη μη φυσιολογική ή μη ποιοτική ωορρηξία
• Ενδομητρίωση, αποτελεί έναν άλλο παράγοντα υπογονιμότητας, αν και όχι καλά τεκμηριωμένη.
• Η ηλικία της γυναίκας συμβάλλει αρνητικά, δεδομένου ότι με την πρόοδο της ηλικίας επηρεάζεται αρνητικά η ποιότητα των ωαρίων.
• Ανατομικές ανωμαλίες της μήτρα μπορεί να συμβάλλουν στην υπογονιμότητα του ζεύγους.
Αίτια υπογονιμότητας στον άνδρα
Στον άνδρα η αλλοίωση των παραμέτρων του σπέρματος δημιουργεί υπογονιμότητα.
• Στο σπέρμα εξετάζουμε 3 παραμέτρους. Τον αριθμό, την κινητικότητα και την μορφολογία των σπερματοζωαρίων.
• Φυσιολογικό χαρακτηρίζεται ένα σπέρμα με αριθμό μεγαλύτερο των 20.000.000 σπερματοζωαρίων ανά ml, εκ των οποίων το 50% να έχει καλή κίνηση, και το 18% να έχει καλή μορφολογία.
Οποιαδήποτε αιτία που μπορεί να αλλοιώσει τους τρεις αυτούς παράγοντες στο σπέρμα ενός άνδρα, μπορεί να εξηγήσει υπογονιμότητα ανδρικής αιτιολογίας.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν το σπέρμα είναι:

• Φλεγμονές
• Τραυματισμός των γεννητικών οργάνων.
• Ορμονικές διαταραχές
• Γενετικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες.
• Κιρσοκήλη σοβαρού βαθμού.
• Έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες λόγω επαγγέλματος.
Έλεγχος Υπογόνιμου ζευγαριού

Τα ζευγάρια με τακτικές σεξουαλικές επαφές έχουν 90% πιθανότητα να πετύχουν εγκυμοσύνη μετά από ένα χρόνο προσπάθειας. Μετά από αυτό το χρονικό διάστημα οι πιθανότητες για επίτευξη κύησης δεν αυξάνονται ή μπορεί και να μειώνονται. Στην πρώτη σας επίσκεψη θα συζητήσουμε το ιατρικό σας ιστορικό και τις θεραπείες που πιθανά έχετε ήδη υποβληθεί. Από το ιστορικό θα εξαρτηθεί ο εργαστηριακός έλεγχος που θα σας ζητηθεί να κάνετε για να διερευνήσουμε τα αίτια της υπογονιμότητας.

Στις συνήθεις εξετάσεις περιλαμβάνονται αιματολογικές για τους δύο συζύγους, σπερμοδιάγραμμα, υστεροσαλπιγγογραφία.
Το σπερμοδιάγραμμα γίνεται για τον έλεγχο της ποιότητας του σπέρματος. Η συλλογή του σπέρματος γίνεται στο σπίτι ή το εργαστήριο σε αποστειρωμένους ουροσυλλέκτες μετά 3 ήμερη αποχή, συνήθως με αυνανισμό. Στην περίπτωση που η συλλογή γίνει στο σπίτι, το δείγμα πρέπει να παραδοθεί στο εργαστήριο εντός 20 λεπτών, διατηρημένο σε θερμοκρασία σώματος. Συνήθως το αποτέλεσμα είναι γνωστό την ίδια ή την επόμενη ημέρα.

Η υστεροσαλπιγγογραφία είναι μία ακτινολογική εξέταση που γίνεται από ακτινολόγο. Κατά την διάρκεια της εξέτασης μικρή ποσότητα σκιαγραφικού υγρού εισάγεται στην μήτρα, με την βοήθεια ειδικού καθετήρα, και μελετάμε την μορφολογία της μήτρας και το αν οι σάλπιγγες είναι ανοικτές η όχι. Κατά την διάρκεια της εξέτασης η γυναίκα είναι δυνατόν να αισθανθεί ελαφρύ πόνο και για αυτό συνιστάται η λήψη 2 tab buscopan 1 ώρα πριν την εξέταση.

Με την σαλπιγγογραφία και το σπερμοδιάγραμμα έχουμε μια σαφή εικόνα για την αιτία της υπογονιμότητας.
Ανάλογα με την εξέλιξη της θεραπείας είναι δυνατό να γίνουν και πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως καρυότυπος, έλεγχος θρομβοφιλίας, υστεροσκόπηση και λαπαροσκόπηση.

Η υστεροσκόπηση είναι μια μικρή επέμβαση που γίνεται με νάρκωση. Εισάγουμε ένα ειδικό όργανο, το υστεροσκόπιο, στο εσωτερικό της μήτρας, διαμέσου του τραχήλου, και ψάχνουμε για πολύποδες, ινομυώματα ή άλλες ανωμαλίες της μήτρας που μπορεί να ευθύνονται για την υπογονιμότητα ή για αποτυχίες στην εξωσωματική. Κατά την διάρκεια της επέμβασης είναι δυνατόν να αφαιρέσουμε πολύποδες, μικρά ινομυώματα και να αποκαταστήσουμε ανατομικές ανωμαλίες της μήτρας.

Η λαπαροσκόπηση είναι μια επέμβαση που μας δίνει την δυνατότητα να ελέγξουμε και να θεραπεύσουμε πιθανές νόσους όπως ενδομητρίωση, ινομυώματα, συμφύσεις, υδροσάλπιγγες. Η επέμβαση γίνεται με νάρκωση και με την χρήση ειδικών εργαλείων που μας επιτρέπουν να χειρουργούμε στην κοιλιά χωρίς την ανάγκη τομής στην κοιλιακή χώρα. Η ανάρρωση είναι ταχεία και η ασθενής επιστρέφει σπίτι την επόμενη ημέρα της επέμβασης.

Ο καρυότυπος είναι αιματολογική εξέταση που συστήνεται μετά επαναλαμβανόμενες αποτυχίες εξωσωματικής ή επαναλαμβανόμενες αποβολές. Ελέγχουμε το γεννητικό υλικό του ζευγαριού προκειμένου να αποκλείσουμε ανωμαλίες των χρωμοσωμάτων που μπορεί να ευθύνονται για την υπογονιμότητα ή τις αποβολές.

Ο έλεγχος για θρομβοφιλία είναι μια αιματολογική εξέταση που μας πληροφορεί εάν ο οργανισμός της γυναίκας έχει αυξημένη τάση για σχηματισμό θρόμβων που μερικές φορές μπορεί να ευθύνεται για αποβολές.

Βασίλειος Πίκουλας
Γυναικολόγος –Μαιευτήρας
Fertility Doctor