Οι γιαγιάδες και οι παππούδες ενισχύουν την ψυχική υγεία του παιδιού

Όπως συνηθίζει και ο λαός μας να λέει: «Του παιδιού μου το παιδί είναι δυο φορές παιδί μου». Πόσο τυχερή νιώθω που γνώρισα τους δικούς μου παππούδες και γιαγιάδες και πόσο γλυκά θυμάμαι τη σχέση μαζί τους, τις ιστορίες τους, τα καλοκαίρια, τις πίτες, τα γέλια και πόσο διαφορετική ήταν η σχέση με τον καθένα τους…

Αν όχι όλοι, οι περισσότεροι παραδεχόμαστε έναν μοναδικό και ιδιαίτερο δεσμό που αναπτύσσεται ανάμεσα στους παππούδες/γιαγιάδες με τα εγγόνια τους, όπου κάποιες φορές μπορεί να είναι και βαθύτερος από τον δεσμό γονέα-παιδιού.

Σύγχρονες έρευνες αποδεικνύουν πράγματι ότι η στενή επαφή με τον παππού και τη γιαγιά έχει θετικά αποτελέσματα στην ψυχική υγεία των παιδιών, ακόμα και στους έφηβους, όπως διαπιστώθηκε από δημοσιευμένη μελέτη στο επιστημονικό περιοδικό The Journal of Family Psychology. Στη μελέτη έλαβαν μέρος 1500 έφηβοι, ηλικίας 11-16 ετών, όπου διαπιστώθηκε ότι τα έφηβα εγγόνια που ένιωθαν κοντά στον παππού και τη γιαγιά τους είχαν λιγότερα αρνητικά συμπτώματα ψυχικής υγείας από εκείνα που δεν ένιωθαν κοντά στους παππούδες τους και όσο μεγαλύτερη ήταν η εμπλοκή του παππού και της γιαγιάς τόσο λιγότερα συναισθηματικά προβλήματα υπήρξαν στα εγγόνια.

Άλλη μελέτη έδειξε ότι όταν ο γονιός παλεύει με την κατάθλιψη, ένας θετικός δεσμός με τους παππούδες μπορεί να προστατεύσει από παρόμοια κατάθλιψη στο παιδί. Οι ερευνητές μελετώντας περισσότερα από 2000 εγγόνια και τις μητέρες τους διαπίστωσαν ότι η στενή σχέση με τους παππούδες έχει τη δύναμη να «σπάσει την αλυσίδα» της μετάδοσης της κατάθλιψης από τη μητέρα στο παιδί. Βέβαια, υπήρξαν και τα αντίθετα αποτελέσματα, καθώς υπήρξε ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της καταθλιπτικής μητέρας και της κακής σχέσης παππού/εγγονιού και των επακόλουθων καταθλιπτικών συμπτωμάτων στο εγγόνι χωρίς να αποδεικνύεται όμως αιτιώδης συνάφεια. Αντίθετα μάλιστα, θα ήταν πολύ καλό για έναν έφηβο με καταθλιπτική μητέρα να διατηρήσει μια ισχυρή σχέση με τον παππού και τη γιαγιά του. Και αντίστροφα. Ένας παππούς και γιαγιά του οποίου το ενήλικο παιδί έχει κατάθλιψη θα πρέπει να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για να προσφέρει συναισθηματική υποστήριξη στο εγγόνι τους.

Βλέπουμε λοιπόν πόσο σημαντική είναι η σχέση ανάμεσα στους παππούδες/γιαγιάδες και στα εγγόνια και πόσο φυσικά απασχολεί και τους ερευνητές το ζήτημα αυτό που σχετίζεται άμεσα με την ψυχική υγεία των εγγονιών και το αντίστροφο που ίσως δούμε κάποια άλλη στιγμή.

Ας δούμε όμως και πως βοηθούν οι παππούδες στην καλύτερη ψυχική υγεία των εγγονιών τους.

Οι παππούδες και οι γιαγιάδες προσφέρουν αγάπη άνευ όρων. Όπως οι γονείς, οι παππούδες και οι γιαγιάδες αγαπούν άνευ όρων, κάτι που βοηθά ένα παιδί να νιώθει αποδοχή, ασφάλεια και σιγουριά. Πρόκειται για μία σχέση πιο «χαλαρή» και απαλλαγμένη από το υπερβολικό γονεϊκό άγχος, άρα και τις απαιτήσεις που φέρνουν σύγκρουση. Αντίθετα, τα παιδιά απολαμβάνουν μία σχέση με κυρίαρχα στοιχεία τον σεβασμό, την αποδοχή και την αγάπη, στοιχεία που οδηγούν με τη σειρά τους στην καλύτερη εικόνα και σχέση με τον εαυτό, την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση των παιδιών, άρα και σε καλύτερη ψυχική υγεία.

Οι παππούδες και οι γιαγιάδες βοηθούν στη διδασκαλία της οικογενειακής κουλτούρας, παράδοσης και ιστορίας. Όταν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μοιράζονται ιστορίες, δεν ψυχαγωγούν απλά το παιδί σας, αλλά το βοηθούν να συνδεθεί με την ιστορία της οικογενείας και τις ρίζες του.

Οι παππούδες και οι γιαγιάδες βοηθούν στη φροντίδα των παιδιών. Πολλοί - όχι όλοι- παππούδες και γιαγιάδες είναι συνταξιούχοι και έχουν ένα ευέλικτο πρόγραμμα που τους επιτρέπει να βοηθήσουν στην ανατροφή και φροντίδα των εγγονιών τους όπως να τα πάνε και να τα φέρουν από το σχολείο, να τα φροντίσουν, κλπ. Έρευνα έδειξε ότι 1 στα 4 παιδιά κάτω των πέντε ετών είναι υπό τη φροντίδα του παππού και της γιαγιάς και ότι αυτά τα παιδιά είχαν αύξηση στην ευημερία τους και λιγότερα συναισθηματικά προβλήματα και προβλήματα συμπεριφοράς.

Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έχουν περισσότερο χρόνο και μπορούν να δώσουν αμέριστη προσοχή σε στιγμές που οι γονείς δεν μπορούν. Αποτέλεσμα, η δημιουργία δεσμού ανάμεσα στους παππούδες και τα εγγόνια αλλά και η δυνατότητα ξεκούρασης των πολυάσχολων γονιών και η μείωση του άγχους του νοικοκυριού-κάτι που βοηθά το ζευγάρι να διατηρεί πιο καλή ψυχική διάθεση που επίσης μεταδίδει στο παιδί του.

Οι παππούδες και οι γιαγιάδες διδάσκουν αξίες και την εμπειρία της ζωής. Σύμφωνα με τον Δρ. Ken Canfield, ιδρυτή του National Association of Grandparenting «οι παππούδες και οι γιαγιάδες είναι φυσικοί μεταβιβαστές αξιών». Εϊναι εκείνοι που μαθαίνουν στα παιδιά αξίες όπως «επιμονή, πίστη, σκληρή δουλειά, υπομονή, θυσίες και συνέχεια» μέσα από την αλληλεπίδραση μαζί τους.

Οι παππούδες και οι γιαγιάδες «διδάσκουν» τη συναισθηματική νοημοσύνη. Όπως έχουμε αναφέρει σε άλλα άρθρα, ο δείκτης νοημοσύνης δεν σχετίζεται μόνο με την ευφυΐα και την εξυπνάδα, αλλά και με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον δικό μας συναισθηματικό κόσμο αλλά και των άλλων. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται να συναισθανθούμε, κάτι που συνήθως οι παππούδες κάνουν συχνά και μπορούν να βάλουν τα εγγόνια στο κόσμο τους να δουν με τα δικά τους μάτια, κάτι που επιβεβαιώνεται από μελέτες όπου φάνηκε ότι οι σημερινοί ενήλικες που μεγάλωσαν και είχαν έναν ισχυρό δεσμό μαζί τους, εμφάνισαν υψηλότερη συναισθηματική νοημοσύνη συγκριτικά με εκείνους που δεν είχαν ιδιαίτερες σχέσεις.

Οι παππούδες και οι γιαγιάδες αποτελούν στήριγμα. Μέσα από την εμπειρία της ζωής και έχοντας μεγαλώσει τα δικά τους παιδιά, φαίνεται ότι μπορούν και αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη σοφία σοβαρές καταστάσεις και τραυματικά γεγονότα που οι ίδιοι οι γονείς πολλές φορές πελαγώνουν και καταστροφολογούν. Διατηρούν δηλαδή μία ισορροπία στον ψυχισμό των παιδιών καθώς γίνονται ένα ασφαλές λιμάνι για αυτά σε περιόδους τρικυμίας στο σπίτι.

Οι παππούδες και οι γιαγιάδες λειτουργούν ως παράδειγμα κατά της προκατάληψης προς τους ηλικιωμένους. Και πως να είναι διαφορετικά άλλωστε, όταν τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει μαζί τους, έχουν δεθεί συναισθηματικά και «νιώθουν» περισσότερο τους ηλικιωμένους ανθρώπους που τους ταυτίζουν με τους αγαπημένους δεύτερους γονείς-τους παππούδες/γιαγιάδες. Αποτέλεσμα μία καλύτερη αντιμετώπιση και σεβασμός προς τα άτομα της τρίτης ηλικίας και πιo ώριμους ψυχοσυναισθηματικά αυριανούς ενήλικες.

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας