Πώς μπορώ να κατανοήσω και να διαχειριστώ το άγχος;

Ποιος είναι αυτός που δεν έχει άγχος στην εποχή μας; Όταν μάλιστα είναι και γονιός και έχει να φροντίσει τα παιδιά, το σπίτι, τη δουλειά, το σύντροφο; Ας δούμε με έναν απλοϊκό τρόπο τι είναι αυτό το άγχος, που ενώ κάποτε ήταν ένας μηχανισμός που μας βοήθησε να επιβιώσουμε ως είδος στον πλανήτη, σήμερα με τις συνθήκες να έχουν αλλάξει ριζικά από τότε, έχει γυρίσει εις βάρος μας.

Όσο και αν η λέξη άγχος χρησιμοποιείται πολύ συχνά στις μέρες μας, αρκετά συχνά επίσης λαμβάνει λάθος ερμηνεία. Ασφαλώς και υπάρχει διαφορά μεταξύ του άγχους με τη γενική έννοια και του άγχους ως διαταραχής. Θα εστιάσουμε στις αγχώδεις διαταραχές και στο πώς θα γίνει πιο εύκολα κατανοητή μία αγχώδης διαταραχή, ώστε να αντιμετωπιστεί καλύτερα. Να θυμόμαστε ότι αν και το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας σε απειλητικές καταστάσεις, όταν γίνεται χρόνιο ή και υπερβολικό, δυστυχώς επηρεάζει την καθημερινή λειτουργικότητά μας και μπορεί να χαρακτηριστεί ως αγχώδης διαταραχή.

Η Mayo Clinic ορίζει τις αγχώδεις διαταραχές ως τον καταλύτη για συχνό και υπερβολικό άγχος, φόβο, τρόμο και πανικό σε σχέση με τις καθημερινές κοινωνικές καταστάσεις. Αυτά τα έντονα συναισθήματα μπορεί να οδηγήσουν σε ανθυγιεινά αποτελέσματα εάν επηρεάσουν την ποιότητα ζωής ενός ατόμου και το εμποδίζουν να λειτουργήσει με φυσιολογικό τρόπο. Τα κοινά συμπτώματα μιας αγχώδους διαταραχής περιλαμβάνουν αίσθημα νευρικότητας, αβοηθησίας, αίσθημα επικείμενου πανικού, κινδύνου ή καταστροφής, αυξημένο καρδιακό ρυθμό, παρενέργειες όπως υπεραερισμό, εφίδρωση ή τρόμο, έμμονη σκέψη για πράγματα που προκαλούν πανικό.

Μια βαθύτερη κατανόηση αυτής της κατάστασης μπορεί να επιτευχθεί εξετάζοντας ορισμένους από τους συγκεκριμένους τύπους άγχους, όπως οι παρακάτω τέσσερις συγκεκριμένες αγχώδεις διαταραχές, μαζί με μια σύντομη περιγραφή για καθεμία από αυτές:

Η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, η οποία αναφέρεται σε επίμονο και υπερβολικό άγχος για καθημερινά γεγονότα ή δραστηριότητες, συνήθως δυσανάλογο με την πραγματική περίσταση. Η διαταραχή άγχους αποχωρισμού, η οποία είναι μια παιδική διαταραχή που προκαλείται από τον αποχωρισμό από τους γονείς ή φροντιστές κατά τα στάδια ανάπτυξης. Όταν πυροδοτηθεί, αυτή η διαταραχή μπορεί να προκαλέσει υπερβολικό άγχος. Η κοινωνική αγχώδης διαταραχή, η οποία εμφανίζεται ως υψηλό επίπεδο φόβου, άγχους ή αποφυγής κοινωνικών καταστάσεων λόγω υπερβαίνων συναισθημάτων αυτοσυνείδησης, αμηχανίας και φόβου έντονης κριτικής. Τέλος, η διαταραχή μετατραυματικού στρες, η οποία εμφανίζεται όταν το άγχος προκαλείται από την εμπειρία ή την παρακολούθηση ενός τραυματικού γεγονότος και στη συνέχεια συναντά μια υπενθύμιση ή κάτι παρόμοιο. Έχει συνδεθεί συνήθως με τους βετεράνους πολέμου αλλά και με πιο επίκαιρα βιώματα, όπως οι πλημμύρες, σεισμοί, πόλεμοι και ψυχολογικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι πάσχοντες.

Πώς μπορώ να κατανοήσω και να διαχειριστώ το άγχος μου;

• Ενημέρωση: Είναι πολύ σημαντικό να μάθετε για το άγχος και τις αιτίες του. Όταν κατανοούμε κάτι, το φοβόμαστε και λιγότερο ενώ μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε καλύτερα.
• Αναγνώριση συμπτωμάτων: Επίσης πολύ σημαντικό να αναγνωρίζετε τα σημάδια του άγχους στον εαυτό σας, πώς εμφανίζεται, με τι τρόπο, κλπ.
• Αποφύγετε τον καφέ και τον αλκοόλ: Μπορεί να νιώθετε ότι χαλαρώνετε με το καφέ ή το αλκοόλ, δυστυχώς όμως είναι πιθανό να εντείνουν τα συμπτώματα του άγχους.
• Κοινωνικότητα: Πόσο σημαντική η στήριξη από φίλους και πόσο ανακουφιστική μπορεί να είναι. Όταν μοιραζόμαστε άλλωστε τα προβλήματα και τα άγχη μας είναι σα να μικραίνουν με έναν μαγικό τρόπο.
• Γυμναστική: Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της χημικής ισορροπίας του εγκεφάλου και στη μείωση των συμπτωμάτων του άγχους. Άλλωστε με την άσκηση εκκρίνονται και τα φυσικά μας αντικαταθλιπτικά που μας προστατεύουν από αγχώδη και καταθλιπτική σημειολογία.
• Διατροφή: Μια υγιεινή διατροφή μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση του οργανισμού απέναντι στο άγχος.
• Τεχνικές χαλάρωσης: Υπάρχουν τεχνικές με τις οποίες μπορείτε να χαλαρώσετε, όπως ο διαλογισμός, αναπνοές, ασκήσεις χαλάρωσης των μυών, κλπ.
• Θεραπεία: Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση και τη διαχείριση των συναισθημάτων και των συμπτωμάτων.
• Φαρμακοθεραπεία: Σε ορισμένες περιπτώσεις τα φάρμακα είναι χρήσιμα στη διαχείριση των συμπτωμάτων, πάντα με συμβουλή γιατρού.

Αν νιώθετε ότι το άγχος επηρεάζει σοβαρά την καθημερινότητά σας ή αν υποψιάζεστε ότι έχετε αγχώδη διαταραχή, συμβουλευτείτε ειδικό.

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας