Επιλόχειος κατάθλιψη: Αιτίες και αντιμετώπιση, συμβουλεύει ο γυναικολόγος του Mothersblog

Επίσης αυτή καθεαυτή η έλευση του νέου μέλους στους κόλπους της οικογένειας μπορεί να είναι πηγή ευτυχίας, αλλά αναπόφευκτα διαταράσσει τις υπάρχουσες ισορροπίες μέσα στην οικογένεια, επιβαρύνοντας έτι περαιτέρω την ψυχολογία τόσο της νέας μητέρας, όσο και του συντρόφου της.

Τι είναι η επιλόχειος κατάθλιψη

Επομένως συχνά η νέα μητέρα να παρουσιάζει δυσθυμία. Υπάρχουν στατιστικές, οι οποίες ανεβάζουν το ποσοστό των λεχωίδων, οι οποίες αναφέρουν κακή διάθεση στο 50%, στο 70% ή ακόμα και στο 85%. Στις περισσότερες περιπτώσεις η μελαγχολία αυτή είναι παροδική και ελαφριάς μορφής, ενώ επιλύεται από μόνη της χωρίς ιδιαίτερες παρεμβάσεις, πλην της στήριξης της γυναίκας από τον περίγυρό της, σε σύντομο χρονικό διάστημα, το οποίο μπορεί να είναι από λίγες ημέρες μέχρι και δύο εβδομάδες μετά τον τοκετό. Εντούτοις, σε ποσοστό 10% με 15% των γυναικών παρουσιάζεται μετά τον τοκετό εμμένουσα κατάθλιψη, η οποία τις καθιστά ανίκανες να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Υπάρχει δε και ένα ποσοστό 0,1% με 0,2% των γυναικών, οι οποίες παρουσιάζουν μετά τον τοκετό ακόμα και ψυχωσικά επεισόδια.

Σήμερα έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα πως ο όρος «επιλόχειος κατάθλιψη» δεν περιγράφει επαρκώς το φαινόμενο της κατάθλιψης μετά τον τοκετό και έχει πλέον προταθεί ο όρος «κατάθλιψη με έναρξη κατά την περιγεννητική περίοδο». Ο λόγος είναι, πως η αφετηρία της κατάθλιψης αυτής δεν εντοπίζεται απαραίτητα μετά τον τοκετό, δηλαδή δεν είναι απαραίτητο τα πρώτα συμπτώματα να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της λοχείας. Πράγματι υπάρχουν σήμερα στοιχεία, που καταδεικνύουν πως ακόμα και στο 50% των γυναικών, στις οποίες θα διαγνωστεί τελικά κατάθλιψη μετά από την εγκυμοσύνη, τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται πριν ακόμα από αυτόν καθεαυτόν τον τοκετό.

Συμπτώματα

Πώς όμως μια γυναίκα θα μπορούσε να αναγνωρίσει τα συμπτώματα της κατάθλιψης και να τα ξεχωρίσει από την συνηθισμένη μελαγχολία, ώστε να ζητήσει ιατρική βοήθεια; Ιατρική βοήθεια εξάλλου θα μπορούσε να ζητηθεί εκ μέρους της γυναίκας και από τον περίγυρό της, αν αναγνωριστούν ενδεχόμενα συμπτώματα κατάθλιψης.

Υπάρχει ένας κατάλογος συμπτωμάτων, των οποίων η εμμονή για περισσότερο από δύο εβδομάδες, υπαγορεύει την αναζήτηση ιατρικής συμβουλής:

• Καταθλιπτική διάθεση
• Απώλεια ενδιαφέροντος ή απόλαυσης για θέματα, που πριν σας ενδιέφεραν και τα απολαμβάνατε
• Σημαντικές διαταραχές στην όρεξη, οι οποίες μπορεί να χαρακτηρίζονται είτε από ανορεξία, είτε από βουλιμία.
• Διαταραχές στον ύπνο. Οι διαταραχές αυτές μπορεί να χαρακτηρίζονται είτε από αϋπνία, είτε από υπερβολική υπνηλία
• Συναισθηματική αναστάτωση
• Εμμένον αίσθημα κόπωσης
• Αίσθημα μειωμένης αυτοεκτίμησης ή ενοχής
• Δυσκολίες στη συγκέντρωση
• Αυτοκτονικός ή παιδοκτονικός ιδεασμός. Δηλαδή επιθυμία να κάνετε κακό στον εαυτό σας ή στο παιδί σας

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανιστούν τις πρώτες εβδομάδες μετά τον τοκετό και σε γενικές γραμμές επηρεάζουν με τρόπο καθοριστικό την ικανότητα της γυναίκας να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της καθημερινότητας.

Αίτια

Τα ακριβή αίτια της επιλόχειας κατάθλιψης δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως. Φαίνεται πως στην παθογένεση της κατάστασης αυτής εμπλέκονται τόσο ορμονικοί, όσο και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες.

Οι ορμονικές αλλαγές στο σώμα της γυναίκας μετά τον τοκετό είναι δραματικές. Τα επίπεδα στο αίμα ορμονών, όπως είναι τα οιστρογόνα, η προγεστερόνη και η κορτιζόλη, κατακρημνίζονται εντός του πρώτου 48ώρου μετά τον τοκετό. Από εργαστηριακές μελέτες δεν προέκυψαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των επιπέδων των ορμονών αυτών στο αίμα γυναικών, οι οποίες παρουσίασαν κατάθλιψη μετά τον τοκετό και γυναικών, που δεν παρουσίασαν την κατάσταση αυτή. Έτσι διατυπώθηκε η υπόθεση πως οι γυναίκες με κατάθλιψη ίσως να παρουσιάζουν μια αυξημένη ευαισθησία στις μεταβολές των επιπέδων των ορμονών.

Σε γενικές γραμμές και αντίθετα με τη γενικότερη αντίληψη, εκλυτικός παράγων της κατάθλιψης μπορεί να είναι τόσο ένα δυσάρεστο γεγονός, όσο και ένα ιδιαίτερα ευχάριστο γεγονός. Ως εκλυτικό παράγοντα της κατάθλιψης ορίζουμε έναν παράγοντα, που μπορεί να οδηγήσει στη εμφάνιση της διαταραχής αυτής. Τέτοιος παράγων είναι φυσικά και η έλευση του νέου μέλους της οικογένειας, το οποίο μαζί με απερίγραπτη ευτυχία φέρνει και νέες ευθύνες, οι οποίες μπορεί να βαρύνουν υπέρμετρα τη λεχωίδα.

Πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση κατάθλιψης μετά τον τοκετό είναι γυναίκες, οι οποίες έγιναν μητέρες σε πιο μικρή ηλικία (συνήθως μικρότερες των 20 ετών) καθώς και οι γυναίκες, που μεγαλώνουν μόνες το μωρό τους, αλλά και αυτές, που δεν έχουν επαρκή υποστήριξη από τον περίγυρό τους. Η κατάθλιψη μετά τον τοκετό είναι συχνότερη σε γυναίκες, μέσα στην οικογένεια των οποίων υφίστανται επαγγελματικά, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα και γενικότερα καταστάσεις, που μπορεί να προκαλούν άγχος στα μέλη του οικογενειακού πυρήνα και να αυξάνουν την συναισθηματική ένταση, καθώς και ενδεχόμενα προβλήματα υγείας. Ένας ακόμα επιβαρυντικός παράγων είναι και η εμφάνιση δυσκολιών στη σχέση της γυναίκας με το σύντροφό της. Οι πιθανότητες να εμφανιστεί κατάθλιψη μετά τον τοκετό είναι αυξημένες και όταν η εγκυμοσύνη ήταν ανεπιθύμητη ή απρόσμενη.

Φυσικά ιδιαίτερη φροντίδα χρειάζονται οι γυναίκες με προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης, δηλαδή γυναίκες, οι οποίες είτε έχουν οι ίδιες παρουσιάσει τη διαταραχή αυτή στο παρελθόν, είτε έχουν στον οικογενειακό τους κύκλο άτομο ή άτομα με συμπτώματα κατάθλιψης. Οι γυναίκες αυτές εμφανίζουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη μετά τον τοκετό.

Οι συνέπειες της κατάθλιψης καταρχήν επιβαρύνουν την ίδια τη γυναίκα. Εντούτοις, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η κατάθλιψη να επηρεάσει αρνητικά την εμπέδωση του δεσμού μεταξύ μητέρας και παιδιού, αλλά και αυτήν καθεαυτήν την πνευματική και ψυχική ανάπτυξη του παιδιού.

Είναι επομένως σημαντική η έγκαιρη διάγνωση της κατάστασης αυτής και η όσο το δυνατόν πιο άμεση έναρξη της αντιμετώπισης του προβλήματος. Έχει παρατηρηθεί πως όσο πιο γρήγορα ξεκινήσει η θεραπεία της κατάθλιψης μετά τον τοκετό αφενός διευκολύνεται σημαντικά η αντιμετπώπισή της, αφετέρου περιορίζονται οι ενδεχόμενες συνέπειές της, που αφορούν τόσο τη μητέρα, όσο και το παιδί. Για το λόγο αυτό συχνά ο ιατρός στην πρώτη εξέταση της λεχωίδος μετά την έξοδό της από το νοσοκομείο ασχολείται και με τη γενικότερη ψυχολογική κατάστασή της.

Θεραπεία

Η θεραπεία της κατάθλιψης μετά τον τοκετό δύναται να περιλάβει κατά περίπωση τόσο συγκεκριμένες μορφές ψυχοθεραπείας, όσο και τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.

Η κατάθλιψη μετά τον τοκετό λοιπόν είναι μια κατάσταση, η οποία είναι συχνά δυσδιάκριτη από την συνήθη μελαγχολία της λεχωίδος. Η κατάθλιψη μετά τον τοκετό δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση «ελάττωμα» του χαραχτήρα της γυναίκας ή «αδυναμία», αλλά είναι μια επιπλοκή της λοχείας, είναι δηλαδή μια ιατρική κατάσταση και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία τέλος βελτιώνουν σημαντικά την πρόγνωση και περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις συνέπειες τόσο για τη μητέρα, όσο και για το παιδί.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι η πιθανή ημερομηνία τοκετού σας!

Θα χαρώ να απαντήσω σε οποιαδήποτε απορία σας εδώ

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr

image by Corbis