Δικαιολογίες τέλος! Ο στρουθοκαμηλισμός και η τάση μας να επιρρίπτουμε ευθύνες στους άλλους

Και από πολύ μικρή ηλικία μπήκαμε σε μια διαρκή αναζήτηση δικαιολογιών, για να αιτιολογήσουμε ή αυτό που κάναμε είτε αυτό που δεν μπορέσαμε να κάνουμε.

Όπως γράφει και ο Dr Wayne Dyer στο βιβλίο του Δικαιολογίες Τέλος- Ζήσε την ζωή που θέλεις (Εκδόσεις Ιβίσκος): «Τα παράπονα και οι εξηγήσεις είναι οι δύο κολοσσιαίοι σύμμαχοι της τάσης για δικαιολογίες. Γενικά, όποτε παραπονιέστε, καταφεύγετε στη μία ή στην άλλη δικαιολογία, μεταθέτοντας έτσι την ευθύνη για αυτό που σας ενοχλεί σε κάτι άλλο ή σε κάποιον άλλον, δηλαδή έξω από εσάς».

Ολόκληρο το εκπαιδευτικό πλαίσιο είναι δομημένο με έναν τρόπο ώστε να ευνοεί τον ανταγωνισμό, να αριστεύει τους πρώτους, να αποδυναμώνει τους πιο αργούς και να δημιουργεί ενοχές. Από τα πρώτα σχολικά χρόνια μαθαίνουμε ότι αξία έχει αυτός που μπορεί να αντεπεξέλθει σε στερεότυπα και απαιτήσεις. Να είσαι καλό παιδί, καλός μαθητής, καλός αθλητής, καλός στη μουσική. Και αυτός ο πήχης του «καλός» διαρκώς ανεβαίνει.

Από τη φύση του άνθρωπος έχει την ανάγκη να είναι αρεστός. Να γίνεται αποδεκτός από την ομάδα, αρχικά από την οικογένεια, και εν συνεχεία από την σχολική κοινότητα , την κοινωνία... και για να γίνει αυτό πρέπει να υπακούει σε κάποιους κανόνες. Το διαφορετικό είναι συχνά μη αποδεκτό. Κι εκεί είναι που ξεκινά η τάση για δικαιολογίες.

Απόρριψη και πόνος

Η αίσθηση της απόρριψης είναι πολύ δύσκολα διαχειρίσιμη και εμπεριέχει πόνο. Το «δεν τα κατάφερα» εμπεριέχει επίσης πόνο, όπως και το ότι «δεν έχω αξία». Επομένως, επιρρίπτω τις ευθύνες στους άλλους.

Πολλά άρθρα έχουν γραφτεί για το παιχνίδι των ευθυνών, και η αλήθεια είναι ότι το χειρότερο που μπορεί να κάνει κανείς είναι να αρχίσει με τη σειρά του να κατηγορεί και να επιρρίπτει ευθύνες σε αυτόν που τον κάνει. Από πλευράς ενσυναίσθησης, αυτός που κατηγορεί κάποιον άλλον για αυτό που του έχει συμβεί, δεν το κάνει κυρίως για να μειώσει τον άλλον, όσο για να απαλύνει το δικό του αίσθημα απόρριψης, αποτυχίας και ενοχών. Το εγώ μας τρελαίνεται να αισθάνεται ανωτερότητα απέναντι σε κάποιον άλλον, να είναι νικητής.

Το τιμωρημένο παιδί

Ο ρόλος του μικρού παιδιού που το τιμωρούν όταν δεν ανταποκρίνεται στα θέλω των μεγάλων, είναι τόσο βαριά ριζωμένος μέσα μας, που δεν αντέχουμε άλλη τιμωρία. Όταν δεν τολμούμε να κάνουμε κάτι, βρίσκεται κρυμμένος ο φόβος της αποτυχίας, και κατ’ επέκταση της τιμωρίας. Όπως κι όταν τολμήσουμε και αποτύχουμε. «Δεν μπορώ να το κάνω. Δεν αξίζω. Δεν με αφήνουν. Κανείς δεν με βοηθάει. Αυτός μου φέρθηκε άσχημα» είναι μερικές μόνο από τις φράσεις που λέμε καθημερινά για να μεταθέσουμε τις ευθύνες αλλού...

Σαφώς, και δεν είναι εύκολο να βγει κανείς από αυτό το παιχνίδι των δικαιολογιών, ωστόσο δεν είναι ακατόρθωτο. Το να σταθείς στα πόδια σου σημαίνει πάνω από όλα να μην αναζητείς θύτες και να μην επιτρέπεις στον εαυτό σου να είναι το θύμα. Σε αυτό το παραμύθι της δικής σου ζωής να μην έχει δράκους και κακές μάγισσες.

«Σας προτρέπω να αποδεχτείτε ολοκληρωτικά την ευθύνη γι όλες τις τάσεις σας να δικαιολογείστε» γράφει ο Dyer (www.iviskospublication.gr). Και εκεί βρίσκεται η μεγάλη νίκη. Πραγματικά μπορείς να ζήσεις τη ζωή που θέλεις. Πραγματικά μπορείς να διεκδικήσεις το ρόλο του πρωταγωνιστή στην ιστορία σου. Μία ιστορία χωρίς θύτες και θύματα.

Ναταλία Δανδόλου
Σύμβουλος Ενσυναίσθησης (empathy coach) σχέσεων και γονεϊκότητας
Διαχείριση απωλειών, πένθους, διαζυγίου
Ομήρου 2 και Αλωνιών Κηφισιά
Τηλ: 6936529228