«Τον αγαπώ αλλά δεν είμαι πια ερωτευμένη μαζί του»

Βιώνουμε μια κατάσταση πάθους, μια φάση έντονης επιθυμίας, έλξης και αναζήτησης του άλλου. Δύο ξεχωριστές προσωπικότητες ενώνονται σε μία καινούργια και αναζωογονητική ολότητα. Μετά από χρόνια μαζί, ο ενθουσιασμός αναπόφευκτα μειώνεται και μετουσιώνεται σε μια μορφή στοργικής αγάπης, ένα λιγότερο παθιασμένο μείγμα βαθιάς έλξης και σύνδεσης.

Ο λόγος είναι ότι ο άνθρωπος, όπως αποδεικνύεται από μεγάλο αριθμό ερευνών, έχει προδιάθεση στην ηδονική προσαρμογή, μια ενδογενή και μετρήσιμη ικανότητα να συνηθίζουμε στις περισσότερες αλλαγές ζωής, τόσο θετικές όσο και αρνητικές. Η νέα σχέση μοιάζει ευάλωτη σε ηδονική προσαρμογή όπως μια νέα δουλειά, ένα νέο σπίτι, ένα νέο παλτό, ή όποια καινούργια πηγή ευχαρίστησης και ευεξίας, παρ' όλο που η ανατριχίλα της αφομοίωσης νέου υλικού γενικά φθίνει γρηγορότερα. Η ηδονική προσαρμογή είναι πιο πιθανή στις θετικές εμπειρίες.

Είναι σκληρό αλλά και η αλήθεια. Έχουμε την τάση – νοητικά και σωματικά – να θεωρούμε τις θετικές εμπειρίες δεδομένες. Ένα όμορφο σπίτι, ένας υπέροχος σύντροφος, μια ιδανική θέση εργασίας. Και στην συνέχεια σαν να καθοδηγούμαστε από αυτόματες δυνάμεις, οι προσδοκίες μας αλλάζουν, πολλαπλασιάζονται ή επεκτείνονται και έτσι ξεκινάμε να τις αντιμετωπίζουμε αυτές τις νέες, βελτιωμένες συνθήκες, ως δεδομένες.

Στα πλαίσια της συμβουλευτικής ζευγαριών, είναι κάτι που έχω ακούσει πολλές φορές με διαφόρους τρόπους. «Τον/την αγαπώ αλλά δεν είμαι πια ερωτευμένος/η μαζί του/της». «Θέλω πίσω το γάμο μου όπως ήταν τον πρώτο καιρό». Αυτή η δήλωση περιγράφει την απώλεια - τουλάχιστον από την πλευρά του ενός συντρόφου - της απόλαυσης της παρέας του άλλου. Αυτό κάποιοι θεωρούν ότι σημάνει το τέλος της σχέσης. Μπορεί και να είναι, αλλά εξαρτάται από το τί εννοεί κάποιος όταν το λέει. Και τις περισσότερες φορές δεν έχει σχέση με το τέλος. Αν ο ένας δηλώνει ότι δεν νοιώθει τίποτα πια, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι δεν υπάρχει γυρισμός και τότε ο χωρισμός είναι ό,τι καλύτερο για αυτούς.

Σε αρκετές περιπτώσεις όμως η πραγματικότητα είναι ότι έχει χαθεί η οικειότητα κάπου στην πορεία τους, αφήνοντας μια αίσθηση απώλειας και μοναχικότητας. Συχνά η απουσία οικειότητας ταυτίζεται χρονικά με την άφιξη των παιδιών. Τα παιδιά θέλουν χρόνο, ενέργεια και προσοχή, κι αυτό σημαίνει ότι ο ένας σύντροφος μπορεί εύκολα να νοιώσει παραγκωνισμένος. Το σεξ μπορεί να «περνάει δύσκολα» και συχνά δεν επιστρέφει σε αυτό που ήταν κάποτε. Μου λένε ότι καταλάβαιναν ότι έχουν χάσει επαφή αλλά δεν θα μπορούσαν να το έχουν πει τότε γιατί δεν το είχαν συνειδητοποιήσει στον βαθμό που έπρεπε. Πόσο συχνά νοιώθουμε ότι κάτι δεν πάει καλά στην σχέση αλλά στην ουσία δεν γνωρίζουμε ποιο είναι το πρόβλημα;

Αυτή η οικειότητα μπορεί να επανέλθει, αλλά τις περισσότερες φορές απαιτείται μια συντονισμένη προσπάθεια και από τους δύο στο ζευγάρι και κάποιες φορές η ουδετερότητα και γνώση ενός ικανού ειδικού.

Το σεξουαλικό πάθος και ο ερεθισμός είναι ιδιαιτέρως επιρρεπή στην ηδονική προσαρμογή. Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες ερεθίζονται λιγότερο αφού έχουν επανειλημμένα δει τις ίδιες ερωτικές εικόνες ή έχουν επιδοθεί σε παρόμοιες σεξουαλικές φαντασιώσεις. Η οικειότητα μπορεί ή και όχι να γεννήσει περιφρόνηση αλλά οι έρευνες λένε ότι προκαλεί αδιαφορία. Με απλά λόγια, το πρώτο φιλί είναι μαγεία, το δεύτερο οικειότητα και το τρίτο ρουτίνα.

Υπάρχουν πρακτικοί λόγοι γιατί ο παθιασμένος έρωτας είναι αδύνατον να αντέξει στον χρόνο. Αν είχαμε ατέρμονη εμμονή με τον σύντροφό μας και κάναμε σεξ μαζί του πολλές φορές την ημέρα – κάθε μέρα - δεν θα ήμασταν πολύ παραγωγικοί στη δουλειά ή επιμελείς με τα παιδιά μας, τους φίλους μας ή την υγεία μας. Η πραγματικότητα είναι ότι η κατάσταση του να είσαι ερωτευμένος έχει πολλά κοινά με την κατάσταση του εθισμού και του ναρκισσισμού – αν δεν μειωθούν, θα οδηγήσουν σε αρνητικό κόστος.

Έτσι γίνεται σαφές ότι το πάθος μειώνεται ενώ η σχέση ωριμάζει. Η πτώση που παρατηρείται στα πολύ έντονα συναισθήματα για όσους ζουν αρκετά χρόνια παντρεμένοι είναι απόλυτα φυσική για ζευγάρια που ζουν, κάνουν διακοπές, κοινωνικοποιούνται και κοιμούνται μαζί. Αλλά αν υπάρχει βάθος συναισθημάτων, η σχέση θα τους κρατήσει μαζί. Και εύλογα θα αναρωτηθείτε, γιατί τότε η απόλυτα φυσική αλλαγή από παθιασμένη σε στοργική αγάπη είναι συχνά τόσο απογοητευτική ως αίσθηση;

Διότι παρ' όλο που μπορεί να μην το συνειδητοποιούμε, είμαστε βιολογικά προγραμματισμένοι να λαχταράμε την ποικιλία. Η ποικιλία και η καινοτομία επιδρούν στο μυαλό όπως οι ναρκωτικές ουσίες - δηλαδή, αποδεσμεύουν ντοπαμίνη. Το σεξ σε μια μακροχρόνια μονογαμική σχέση εμπεριέχει τον ίδιο σύντροφο κάθε μέρα, και δεν είναι το αυτόματο φυσικό του ανθρώπου να μπορεί να διατηρήσει το ίδιο επίπεδο ενθουσιασμού και φλόγας που βίωσε όταν αυτή η σχέση ήταν ανέμελη και καινούργια. Μπορεί να αγαπάμε πολύ τον άνθρωπό μας, να τον εξιδανικεύουμε και ακόμα και να θέλουμε να πεθάνουμε μαζί του αλλά αυτά τα συναισθήματα σπανίως μεταφράζονται σε μακροχρόνιο πάθος.

Και οι έρευνες δείχνουν ότι στις μακροχρόνιες σχέσεις, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό από τους άνδρες να χάσουν το ενδιαφέρον τους στο σεξ και συντομότερα. Γιατί; Επειδή η ιδέα της γυναίκας για το παθιασμένο σεξ εξαρτάται πολύ περισσότερο κυρίως από την καινοτομία από ότι στους άνδρες.

Υπάρχουν ζευγάρια που απορρίπτουν την φυσιολογική μετακίνηση από το παθιασμένο στο στοργικό, θεωρώντας το ως ενδείξεις ασυμβατότητας και δυστυχίας. Για μερικούς, η πιθανότητα τα πράγματα να ήταν διαφορετικά - πιο ενθουσιώδη, πιο ικανοποιητικά - με κάποιον άλλον, τους καθιστά ανίκανους να αντισταθούν. Εδώ όμως τα ο ερώτημα του τί έχει αξία είναι επίσης σημαντικό.

Η ηλικία μοιάζει να επηρεάζει την σημασία που προσδίνουμε στην σεξουαλική μας ζωή αλλά αξίζει να αναφέρω ότι είναι μεγάλα τα ποσοστά παντρεμένων που παρά την υπερβολική και τακτική εστίαση των κοινωνικών δικτύων και των παραδοσιακών μέσω ενημέρωσης στο σεξ, διατηρούν ρεαλιστική στάση και υποστηρίζουν ότι ενώ το σεξ είναι πολύ σημαντικό σε μια σχέση, δεν είναι τα πάντα και μάλιστα μπορεί να βελτιωθεί. Συστήνουμε σε αρκετές περιπτώσεις περιόδους αποχής, με φλέρτ και κινήσεις τρυφερότητας - δηλαδή αυτά που στην αρχή τους έφεραν κοντά – καθώς έχουν την δυναμική να δώσουν ένταση σε μια σχεδόν ανύπαρκτη ερωτική ζωή. Εκεί τα ζευγάρια ανακαλύπτουν τί αγάπησαν ο ένας στον άλλον, τί από αυτά χάθηκε στις υποχρεώσεις της γονεικότητας και τις καθημερινές πιέσεις, και έτσι η σχέση ανθίζει και πάλι.

O «εμβολιασμός» με ποικιλία και έκπληξη ακόμα και της πιο σταθερής και δυναμικής σχέσης είναι καλό όπλο κόντρα στον πειρασμό. Απλές αλλαγές στην ρουτίνα και απομακρύνσεις από το αναμενόμενο. Η έκπληξη είναι μια ικανή δύναμη. Όταν κάτι καινούργιο υφίσταται, έχουμε την τάση να δίνουμε προσοχή, να εκτιμήσουμε την εμπειρία ή την κατάσταση, και να το θυμόμαστε. Είναι λιγότερο πιθανό να πάρουμε τον γάμο ως δεδομένο όταν συνεχίζει να ξυπνάει έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις. Επίσης, η αβεβαιότητα μερικές φορές βελτιώνει την απόλαυση των θετικών γεγονότων. Βιώνουμε μεγαλύτερες εξάρσεις ευτυχίας σε στιγμές απρόσμενης καλοσύνης , ενώ δεν γνωρίζουμε από πού και γιατί ξεκίνησε. Η έκπληξη είναι προφανώς πιο ικανοποιητική από την στασιμότητα.

Δες λοιπόν την συνειδητοποίηση ότι ο γάμος σου πλέον δεν προσφέρει την ενέργεια που είχε, σαν μια πρόσκληση: απόφυγε την προβλεψιμότητα για χάρη της ανακάλυψης, του καινούργιου, και των ευκαιριών για απρόβλεπτη ευχαρίστηση. Η σχέση είναι σαν τον καρχαρία. Πρέπει να κινείται συνεχώς αλλιώς πεθαίνει. Ένας γάμος έχει την δυνατότητα να αλλάζει μορφή πολλές φορές στην ζωή. Πρέπει συνεχώς να αναδομείται αν θέλεις να πετύχει.

Τα καλά νέα είναι ότι παίρνοντας απόσταση και κάνοντας σκληρή δουλειά, θα έχεις μετρήσιμα οφέλη. Και πάλι οι έρευνες δείχνουν ότι η συζυγική ευτυχία μπορεί να κατακτήσει μεγάλα ύψη κατά τη διάρκεια της περιόδου μετά την αποχώρηση του παιδιού από το οικογενειακό σπίτι. Η φωλιά μπορεί να μοιάζει άδεια, αλλά είναι και γεμάτη πιθανότητες για τους συντρόφους να ξαναανακαλύψουν – και να εκπλήσσουν – ο ένας τον άλλον και πάλι. Με άλλα λόγια, μια άδεια φωλιά προσφέρει την δυνατότητα του καινούργιου και απρόβλεπτου.

Είναι αρκετά τα ζευγάρια που επιτυγχάνουν αυτή την κατανόηση και επικοινωνία μεταξύ τους και δεν πέφτουν πια στην παγίδα ο ένας να κατηγορεί τον άλλον για την απουσία της έλξης. Συνειδητοποιούν ότι αγαπιούνται ακόμα. Η επιστροφή σε μια επιτυχημένη σχέση από αυτό το σημείο, απαιτεί διαπραγμάτευση μιας καινούργιας και από διαφορετική σκοπιά αναγνώρισης του άλλου ως ξεχωριστό άτομο. Όταν αυτό να επιτευχθεί, ένα καινούργιο μονοπάτι μπορεί να χαραχθεί, καθαρό και με όλες τις προϋποθέσεις για να ξαναερωτευθούν.

Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com

Διαβάστε επίσης:

Πώς μπορεί να ξαναζεσταθεί η σχέση μας;
«Δεν έχω διάθεση για σεξ! Τι φταίει;»