Τι να περιμένεις από ένα παιδί προσχολικής ηλικίας όταν του μιλάς για τον θάνατο;

Ο θάνατος είναι επίσης ένα αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής και τα παιδιά θέλουν να τον καταλάβουν, και να βρουν τρόπους να νιώσουν αυτή τη θλίψη με φυσιολογικό τρόπο.

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας αγνοούν το τι πραγματικά σημαίνει θάνατος. Τον ακούν σε παραμύθια και αντιμετωπίζουν νεκρά ζωύφια, πουλιά ή άλλα πλάσματα του ζωικού βασιλείου σε μία παιδική ιστορία. Μερικά παιδιά ίσως να έχουν βιώσει έναν θάνατο στο οικογενειακό τους περιβάλλον, έστω και αν πρόκειται για τον θάνατο ενός κατοικιδίου.

Παρ’ όλα αυτά όμως, υπάρχουν πτυχές του θανάτου που τα παιδιά αυτής της ηλικίας δεν μπορούν να αντιληφθούν. Για παράδειγμα, δεν μπορούν να καταλάβουν ότι ο θάνατος είναι μία μη αναστρέψιμη και αναπόφευκτη κατάσταση, που συμβαίνει στον καθένα. Ούτε μπορούν να αντιληφθούν ότι το να είναι κάποιος νεκρός σημαίνει ότι το σώμα του δεν λειτουργεί πια. Ίσως πιστέψουν ότι οι νεκροί μπορούν ακόμα να τρώνε, να κοιμούνται και να κάνουν φυσιολογικά καθημερινά πράγματα με τη μόνη διαφορά ότι όλα αυτά τα κάνουν στον ουρανό ή κάτω από τη γη. Όσες φορές και αν τους εξηγήσει κάποιος, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας δεν μπορούν να καταλάβουν τι προκαλεί τον θάνατο και ίσως περάσει από το μυαλό τους η πιθανότητα ότι πρόκειται για μία αναστρέψιμη κατάσταση ή μία κατάσταση που μπορεί να είναι πρόσκαιρη. Ακόμα και αν ένας γονιός ή ένας στενός φίλος έχει πεθάνει, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας δεν αντιλαμβάνονται ότι ο θάνατος είναι κάτι που μπορεί να συμβεί και στα ίδια. Τα παιδια αυτής της ηλικίας αντιδρούν στον θάνατο με διάφορους τρόπους. Μην εκπλαγείτε αν το παιδί σας γίνει πολύ της προσκόλλησης, δεν θέλει να πάει σχολείο ή μιλάει σαν να ήταν μωρό.

Μετά από ένα τόσο σημαντικό γεγονός άλλωστε, όλες οι ισορροπίες χάνονται, γιατί λοιπόν όχι και η συμπεριφορά ενός παιδιού; Εξάλλου, εκείνες τις στιγμές παλεύει να καταλάβει γιατί όλοι οι ενήλικες γύρω του είναι τόσο δυστυχισμένοι και ο κόσμος του γίνεται ξαφνικά πολύ δυσοίωνος, κάτι που δεν είχε βιώσει πριν. Απ’ την άλλη, ίσως να μην έχει καμία αντίδραση στον θάνατο, ή μπορεί να ποικίλει ανά στιγμές. Και αυτό είναι φυσιολογικό.

Πολλά παιδάκια επίσης, καθυστερούν να νιώσουν θλίψη μέχρι δηλαδή να αντιληφθούν ότι είναι ασφαλές να αφήσουν αυτά τα δυσάρεστα συναισθήματα να βγουν προς τα έξω. Είναι μία διαδικασία που μπορεί να πάρει μήνες ή ακόμα και χρόνια, ειδικά αν αντιμετωπίζουν την απώλεια ενός γονιού ή ακόμα και αδελφού/ής ή συμμαθητή. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας επίσης μπορεί να προβούν σε συμπεριφορές που μοιάζουν περίεργες για εσάς, όπως είναι να παίζει σε ανύποπτη στιγμή τον νεκρό. Και αυτό είναι φυσιολογικό, έστω και αν σας φαντάζει νοσηρό σαν σκέψη.

Γι’ αυτό μην το αποθαρρύνετε να βιώσει αυτόν τον τρόπο για να εξωτερικεύσει τα συναισθήματά του σχετικά με τον θάνατο.

Αυτά που πρέπει να κάνετε εσείς είναι:

• Να μην αποφεύγετε τις ερωτήσεις του παιδιού
• Να δίνετε σύντομες απλές απαντήσεις
• Να εκφράσετε τα δικά σας συναισθήματα για την απώλεια που βιώνετε
• Να αποφύγετε ευφημισμούς
• Να είστε πολύ προσεκτικοί όταν μιλάτε για τον Θεό και τον Παράδεισο
• Να είστε προετοιμασμένοι για ποικίλες αντιδράσεις
• Να περιμένετε πως το θέμα του θανάτου θα επανέρχεται επαναλαμβανόμενα και συνέχεια για πολύ καιρό
• Να μνημονεύετε τον νεκρό
• Να συζητάτε την απώλεια
• Να μην υποβαθμίζετε συναισθηματικά τον θάνατο ενός κατοικιδίου
• Να κάνετε ό,τι καλύτερο μπορείτε για να επανέλθει η ζωή του παιδιού σας στα φυσιολογικά της
• Να μην προσπαθείτε να είστε τέλιοι/ες
• Να ζητήσετε βοήθεια για να αντιμετωπίσετε την απώλεια, αν δεν μπορείτε ούτε εσείς να τη διαχειριστείτε