Η ψυχολογία της μαμάς, μετά την εγκυμοσύνη: Σημάδια που πρέπει να προσέξει

Την ίδια στιγμή, αυτή η καινούργια σχέση φέρνει μαζί της μοναδικές προκλήσεις. Νύχτες αϋπνίας, ανησυχία αν είναι καλός γονιός, δοκιμασίες υπομονής, οικονομικές δυσκολίες, και σοβαρούς περιορισμούς όσον αφορά στον χρόνο, μεταξύ άλλων.

Αντιστοίχως, η γονεϊκότητα μπορεί να επιβαρύνει σημαντικά την κατάσταση της μητέρας, με ένα ποσοστό του 30% των γυναικών να αναφέρουν συμπτώματα κατάθλιψης την επιλόχειο περίοδο.

Το ενδιαφέρον μας στρέφεται στις ψυχολογικές ανάγκες της και τις συμπεριφορές ανατροφής των παιδιών. Ανάγκες όπως ικανότητα (συναίσθημα ότι είναι καλή σε αυτό που κάνει), σχετίζεσθαι (να έχει ικανοποιητικές σχέσεις), και αυτονομία (ελευθερία να καθορίσει τις δικές της πράξεις). Όταν αυτές οι ανάγκες ικανοποιούνται, έχουμε την τάση να νοιώθουμε πλήρεις και καλά. Όταν δεν καλύπτονται, αυτό ρίχνει τη διάθεσή μας και μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη.

Όσον αφορά τις συμπεριφορές ανατροφής των παιδιών, μιλάμε για ανταποκρισιμότητα (που συμπεριλαμβάνει το δέσιμο με το παιδί και εκδήλωση θέρμης και στοργής) και υποστήριξη αυτονομίας (κατανόηση της πλευράς του παιδιού και παροχή όσων περισσότερων επιλογών). Και τα δύο έχουν επανειλημμένα αποδειχθεί απαραίτητα για την ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού.

Αυτό που βλέπουμε και μέσα από τις έρευνες είναι ότι όσο λιγότερο ικανοποιούν οι μελλοντικές μητέρες τις ανάγκες τους πριν την άφιξη του μωρού, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες για επιλόχειο κατάθλιψη και οι πιθανότητες είναι ακόμα μεγαλύτερες στις γυναίκες που δεν πιστεύουν στην ικανότητά τους ως μητέρες αισθάνονται μόνες και απογοητευμένες από την σχέση τους και τέλος νοιώθουν ότι ελέγχονται από άλλους.

Είναι σημαντικό να αναφέρω ότι η εμφάνιση της επιλόχειου κατάθλιψης αυξάνει τον κίνδυνο για κατάθλιψη 2 χρόνια αργότερα, κάτι που σημαίνει ότι δεν πρέπει να θεωρείται ως μεταβατικό στάδιο που θα περάσει εβδομάδες και μήνες μετά την γέννηση του μωρού.

Ο λόγος που εστιάζουμε στην ικανοποίηση των αναγκών πριν την άφιξη του μωρού είναι γιατί επηρεάζει και την αυτοεκτίμησή τους στο γονεικό ρόλο μετά τη γέννηση. Αισθάνονται μεγαλύτερη ικανοποίηση ως μητέρες στην επαφή με το μωρό τους και νοιώθουν καλά να επιλέγουν οι ίδιες όσα κάνουν μαζί του, αντί να πιέζονται για να κάνουν πράγματα που δεν επέλεξαν οι ίδιες. Προφανώς αυτό οδηγεί και σε καλύτερο τρόπο ανατροφής διότι τους δίνεται η ευκαιρία να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του μωρού, αυξάνεται η αυτοεκτίμησή τους ως μητέρες καθώς για παράδειγμα αισθάνονται ικανές να ηρεμήσουν το ανήσυχο παιδί τους όπως και να στηρίξουν την αυτονομία του παιδιού τους όποτε είναι εφικτό, κοντά στην ηλικία των 2 ετών.

Είναι λοιπόν σημαντικό να φροντίζει κάθε γυναίκα τις ανάγκες της πριν αποκτήσει το μωρό της λειτουργώντας προληπτικά ενάντια στην επιλόχειο κατάθλιψη. Αν έχει μεγάλη δυσκολία ή θεωρεί ότι το περιβάλλον και οι συνθήκες δεν τις αφήνουν αυτό το περιθώριο, καλό θα ήταν να μιλήσει με επαγγελματία ψυχικής υγείας τόσο κατά την περιγεννητική περίοδο όσο και μετά την άφιξη του μωρού καθώς οι πρώτες εμπειρίες με το μωρό καθορίζουν την ποιότητα του τρόπους ανατροφής αργότερα, δηλαδή το κατά πόσο θα μπορεί να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του μωρού και πόσο θα στηρίξει την αυτονομία του. Οπότε το να καλύπτεις τις ανάγκες της κατά την εγκυμοσύνη οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα όχι μόνο για την μητέρα αλλά για το πώς σχετίζεται με το παιδί της.

Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com