Οταν το παιδί κλαίει χωρίς λόγο: Πώς χειριζόμαστε το λεγόμενο «temper tantrum»;
Σε όλους έχει συμβεί να γίνουμε μάρτυρες μιας σκηνής όπου το παιδί έπειτα από τη μη ολοκλήρωση της επιθυμίας του, ξεσπά σε κλάματα ή φωνές ώστε να πραγματοποιηθεί το αίτημά του. Σε ορισμένες των περιπτώσεων, το παιδί εμφανίζει ακραία ξεσπάσματα, όπως δάγκωμα, τσίμπημα, κλωτσιές ή ακόμα πέφτει στο πάτωμα και αυτοτραυματίζεται.
Κάποιοι ονομάζουν τη συμπεριφορά αυτή των παιδιών «χειριστική», κάποιοι άλλοι μιλούν για «temper tantrum» και παιδικές εκρήξεις θυμού. Όλοι ωστόσο συμφωνούν, πως το φαινόμενο δεν ξεκινά από τα παιδιά, αλλά μεγάλο μερίδιο ευθύνης καταλογίζεται και στους γονείς όσον αφορά στον τρόπο αντιμετώπισής του. Πρόκειται για μια αρνητική συμπεριφορά που εμφανίζει το παιδί με σκοπό την αναζήτηση προσοχής από τον ενήλικα, η οποία εκδηλώνεται με κοινωνικά ακατάλληλο τρόπο.
Όπως σε κάθε έκρηξη οργής, έτσι και στην παιδική, το άτομο βρίσκεται εκτός ελέγχου. Συγκεκριμένα, το νευρικό σύστημα του παιδιού δεν είναι σε θέση να χειριστεί την υπερφορτωμένη αισθητηριακή είσοδο από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και όλα τα αρνητικά συναισθήματά του συσσωρεύονται και αυξάνουν. Κατά τη διάρκεια μιας έκρηξης οργής, το παιδί βρίσκεται σε χαοτική κατάσταση και έτσι η αντίδρασή του είναι απρόβλεπτη.
Σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες, το πρόβλημα ξεκινά ήδη από την βρεφική ηλικία. Το βρέφος έχει ανάγκη την μητέρα του, την παρουσία της, την φωνή της, την μυρωδιά της και όταν την στερείται αναπτύσσει αισθήματα ανασφάλειας, τα οποία εκφράζει με το κλάμα.
"Σε μια ιδανική κοινωνία, λένε οι επιστήμονες, η μητέρα θα έπρεπε αφού γεννήσει να παραμείνει στο σπίτι με το παιδί τουλάχιστον για δέκα μήνες. Για να είναι πάντα εκεί, σε κάθε του ανάγκη, μέχρι το παιδί να αρχίσει σιγά-σιγά να γίνεται κάπως πιο αυτόνομο, να μπορεί δηλαδή να παίξει με κάποια παιχνίδια". Αυτό γιατί το μωρό μέχρι δέκα μηνών αισθάνεται τη μητέρα μέρος του εαυτού του και όταν την αποχωρίζεται για πολλές ώρες βιώνει έντονα το αίσθημα της απώλειας. Μεγαλύτερη αυτονομία αποκτά το παιδί μετά τα δυόμιση χρόνια, ενώ στα 3,5 πλέον μπορεί να μείνει αρκετές ώρες μακριά από την μητέρα χωρίς να νιώθει ανασφάλεια.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν το παιδί και να το οδηγήσουν σε μια έκρηξη οργής. Για παράδειγμα, διάφοροι θόρυβοι, πλήθη, απώλεια του προσωπικού χώρου- αντικειμένου, πολλά φώτα, ζέστη, κούραση, πείνα, υπνηλία, αρρώστια, αλλαγές στη ρουτίνα, ταραχή και σύγχυση, επειδή δεν αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει, αδυναμία να επικοινωνήσει ή να εκδηλώσει την απογοήτευση ή τα συναισθήματά του, (ειδικά όταν το παιδί δεν εμφανίζει ομιλία) ή οποιαδήποτε άλλη αιτία που δεν μπορεί να ανεχτεί.
Προκειμένου να μετριάσετε τις δύσκολες στιγμές κρίσης του παιδιού σας, οι οποίες σας φέρνουν σε άβολη θέση, είναι σημαντικό σε πρώτη φάση να εφαρμόσετε στην οικογένεια ένα μοντέλο ήρεμου τρόπου συμπεριφοράς και έκφρασης. Αυτό θα το επιτύχετε διδάσκοντας οι ίδιοι στα παιδιά σας τον πιο εποικοδομητικό τρόπο διαχείρισης σε καταστάσεις θυμού. Τα παιδιά πάντα αντιγράφουν τις συμπεριφορές των γονιών, συνεπώς γίνετε το παράδειγμα προς μίμηση.
Άν ωστόσο η παιδική κρίση δείχνει αναπόφευκτη, οφείλετε να θυμάστε ότι ο θυμός είναι μεταδοτικός. Σε καταστάσεις ξεσπάσματος και εκρήξεων, είναι βασικό να παραμείνετε ήρεμοι, σταθεροί και ψύχραιμοι. Οι εκφράσεις του προσώπου σας είναι πολύ σημαντικές. Το παιδί εισπράττει τα συνθήματα από τη γλώσσα του σώματός σας. Χρησιμοποιείστε λοιπόν ένα καθησυχαστικό και ήρεμο βλέμμα. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψιν ότι κατά τη διάρκεια του ξεσπάσματος οργής το παιδί δεν είναι σε θέση να σας ακούσει, θα ήταν ωφέλιμο να πείτε μόνο τις απολύτως απαραίτητες λέξεις, με ξεκάθαρο τρόπο και χωρίς να δίνετε εναλλακτικές επιλογές. Κανείς δε μπορεί να νουθετήσει ή να καθοδηγήσει λεκτικά ένα παιδί κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Ορισμένες χρήσιμες στρατηγικές για την αποφυγή των παιδικών κρίσεων είναι οι ακόλουθες:
-Αποσπάστε την προσοχή του! Η προσοχή ενός παιδιού μπορεί εύκολα να εστιαστεί κάπου αλλού, σε μια πιο αποδεκτή δραστηριότητα. Μόλις αντιληφθείτε πως πρόκειται να εμφανίσει έκρηξη θυμού, τότε βρείτε τρόπους να την σταματήσετε! Διαβάστε του ένα παραμύθι ή πηγαίνετε μαζί μια βόλτα. Άλλες φορές, το χιούμορ μπορεί να αποτελέσει τη λύση στο ξέσπασμα θυμού. Κάντε μια αστεία γκριμάτσα ή πείτε ένα αστείο ώστε το παιδί σας να ξεχαστεί και να εστιάσει την προσοχή του κάπου αλλού.
-Μην παραδοθείτε στις απαιτήσεις του! Μετά από ένα ξέσπασμα θυμού οφείλετε να παρηγορήσετε τον μικρό σας ήρωα, αλλά να μην παραδοθείτε σε τυχόν απαιτήσεις του. Το παιδί πρέπει να καταλάβει ότι, όταν τελειώσει ένα επεισόδιο ξεσπάσματος, ξεκινάμε από την αρχή και πως όποιο και να ήταν το αρχικό του αίτημα, δεν πρέπει να του το ικανοποιήσουμε, διαφορετικά τα ξεσπάσματα θα γίνουν τρόπος χειρισμού των γύρω του. Για ένα μεγαλύτερο παιδί, καθιερώστε τον κανόνα να πηγαίνει στο δωμάτιό του για να ηρεμήσει και να επανέλθει.
-Επικοινωνήστε με το παιδί σας! Εξηγήστε στο παιδί με επιχειρήματα τους λόγους για τους οποίους αρνείστε να εκπληρώσετε την επιθυμία του.
-Μην δίνετε ερεθίσματα για εκρήξεις θυμού. Ελαττώστε τις καταστάσεις που σας αναγκάζουν να λέτε "όχι".
-Προσπαθήστε να πιάσετε το παιδί σας σε μια περίσταση, όπου δείχνει καλή συμπεριφορά. Καλλιεργείστε αυτή τη θετική συμπεριφορά, με το να την σχολιάζετε και να την επαινείτε!
