Γονείς με συνεξάρτηση: Ζουν ανάμεσά μας

Αρχικά αναφερόταν σε άτομα-μέλη οικογενειών όπου υπήρχε κάποιος εθισμός, π.χ. χρήση ουσιών ή αλκοολισμός, αλλά αργότερα παρατηρήθηκε και σε οικογένειες χωρίς εθισμό. Έτσι, φτάσαμε να μιλάμε σήμερα για συνεξαρτημένα άτομα...Η λέξη μας θυμίζει εξάρτηση και πράγματι κατά μια έννοια αυτό είναι: είναι η εξάρτηση στη σχέση, ακόμη και σε μια βλαβερή ή «νεκρή» πλέον σχέση.

Τα άτομα που είναι συνεξαρτημένα, σε γενικές γραμμές έχουν τα εξής χαρακτηριστικά: δυσκολεύονται να βιώσουν τα κατάλληλα επίπεδα αυτοσεβασμού, να θέσουν υγιή, λειτουργικά όρια, να εκφράσουν την πραγματικότητά τους, να καλύψουν τις ανάγκες τους και τις επιθυμίες τους και να εκφράσουν την πραγματικότητά τους με μέτρο.

Μερικά χαρακτηριστικά που φωνάζουν «συνεξάρτηση» είναι τα εξής: Νιώθουμε υπεύθυνοι για τα συναισθήματα των άλλων, νιώθουμε άγχος για την αντίδραση του άλλου στα δικά μας συναισθήματα και στις πράξεις μας, φοβόμαστε ότι θα απορριφθούμε ή θα πληγωθούμε από τους γύρω μας, τείνουμε να μειώνουμε ή να αρνούμαστε κάποια συναισθήματά μας για να μην «στενοχωρήσουμε» τον δικό μας άνθρωπο, η συμπεριφορά των άλλων καθορίζει και τη δική μας συμπεριφορά, δεν θεωρούμε ότι είναι ok να είμαστε ευάλωτοι και να μιλάμε στους άλλους για τα προβλήματά μας, πρέπει να μας χρειάζονται για να κάνουμε μια σχέση και εάν δεν μας χρειάζονται νιώθουμε «άχρηστοι» και πολλά άλλα ακόμη...

Κλασσικά παραδείγματα συνεξάρτησης είναι η μαμά που λέει στο παιδί της: «Δεν με νοιάζει εάν δεν θες να πας για ύπνο, θα πας γιατί είναι για το καλό σου», ή πολλοί γονείς δεν διδάσκουν στα παιδιά βασικούς κανόνες υγιεινής όπως το πώς να κάνουν μπάνιο, να πλένουν τα δόντια τους, να χρησιμοποιούν αποσμητικό περιμένοντας ότι το παιδί ως έφηβος πια θα «έπρεπε» να τα ξέρει από μόνος του. Μερικοί γονείς, αφού κάνουν ένα λάθος προς τα παιδιά τους, ποτέ δεν τους ζητούν συγγνώμη. Τέτοιοι γονείς πιστεύουν ότι το να ζητήσουν συγγνώμη είναι μια ένδειξη αδυναμίας και θα υπέσκαπτε την εξουσία τους.

Όταν δυσκολευόμαστε να φροντίσουμε τις ενήλικες ανάγκες μας και να βιώσουμε τη δική μας πραγματικότητα είναι δύσκολο να αναθρέψουμε σωστά και τα παιδιά μας. Ας δούμε πώς ορισμένα χαρακτηριστικά των συνεξαρτημένων ανθρώπων επιδρούν πάνω στα παιδιά μας: Εάν ο γονέας «υποφέρει» από χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πολύ δύσκολο να εκτιμήσει τα παιδιά του και να τα βοηθήσει να χτίσουν μια καλή εικόνα εαυτού, πράγμα πολύ σημαντικό στην εφηβεία αλλά και στην ενήλικη ζωή.

Επίσης, ο συνεξαρτημένος γονέας έχει προβληματικά όρια, δηλαδή παραβιάζει συχνά τα όρια των άλλων ή έχει πολύ στεγανά και άκαμπτα όρια. Και στις δύο περιπτώσεις, αυτό που θα διδάξει στο παιδί του είναι ότι μπορεί να παραβιάζει τα όρια των άλλων και να επιτρέπει την παραβίαση των δικών του ορίων. Στην εφηβεία κάτι τέτοιο είναι άκρως επικίνδυνο μιας και το παιδί πειραματίζεται σε πολλούς τομείς και τα όρια είναι σημαντικό εφόδιο που το προστατεύει. Τέλος, ο γονέας με συνεξάρτηση αδυνατεί να φροντίσει τις επιθυμίες και τις ανάγκες του.

Έχοντας μάθει να ικανοποιεί τις ανάγκες των άλλων θεωρεί ότι οι δικές του ανάγκες είναι εμπόδιο στην ευτυχία του μέσα στις σχέσεις του. Κάποιοι, μάλιστα, φτάνουν να μισούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Πόσες φορές δεν ακούσαμε όλοι από τη γιαγιά ή τη μαμά «Όταν τρώτε εσείς χορταίνω εγώ». Αυτή η αδυναμία οδηγεί τον γονέα να μην μπορεί να φροντίσει σωστά το παιδί του και να μην το διδάξει ποτέ πώς να ικανοποιεί τις ανάγκες του και τις επιθυμίες του. Κατά πάσα πιθανότητα θα το διδάξει να ικανοποιεί τις επιθυμίες εκείνων που αγαπά και να καταπιέζει τις δικές του ή να τις βάζει σε δεύτερη μοίρα.

Καλώς ή κακώς, ανά πάσα στιγμή πρέπει να κοιτάζουμε τον εαυτό μας στο καθρέφτη και να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Με αγάπη πάντα. Για εμάς και για τα παιδιά μας. Είναι πολύ σημαντικό να βγάλουμε τα ροζ γυαλιά μας και να κοιτάξουμε την ψυχή μας στα μάτια. Πόσοι από εμάς το αντέχουν είναι ένα άλλο θέμα, ωστόσο στα παιδιά μας αξίζει το καλύτερο και την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας μπορούμε μόνο εμείς να την πλάσουμε.

Χρύσα Παπακυργιάκη
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια ενηλίκων & Εφήβων
Email: chrysapapakirgiaki@yahoo.gr
Ιστοσελίδα: Psyxis-logos@blogspot.gr