Γιατί ο ύπνος είναι τόσο σημαντικός για τα παιδιά

Η σωματική και ψυχική υγεία του ανθρώπου εξαρτάται άμεσα από τον ύπνο του , ο οποίος πρέπει να είναι και χρονικά επαρκής αλλά και ποιοτικός. Στα παιδιά η σημασία του ύπνου είναι ακόμη μεγαλύτερη διότι καθορίζει αφενός τη σωματική τους ανάπτυξη αλλά και αφετέρου την πνευματική τους εξέλιξη και ωρίμανση. Ο κανόνας των αναγκαίων 7 έως 8 ωρών νυκτερινού ύπνου που αφορά τις ενήλικες δεν ισχύει για τα παιδιά, τα οποία πρέπει να κοιμούνται σαφώς περισσότερες ώρες.

Ανάγκες ύπνου ανά ηλικία

Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της ζωής (νεογνά και βρέφη) ο ύπνος διανέμεται σε επεισόδια σε όλη τη διάρκεια του εικοσιτετράωρου, ανεξάρτητα εάν είναι μέρα ή νύχτα. Πιο αναλυτικά:

Νεογέννητα και βρέφη (1ο έτος): 14 ώρες ύπνου, κατανεμημένες σε όλη τη διάρκεια του 24ώρου.

Η δυνατότητα μετατόπισης του κυρίως ύπνου κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι γνώρισμα της ωρίμανσης του παιδιού. Στα νεογέννητα ο ονειρικός ύπνος (REM) αποτελεί το 50% του συνολικού τους ύπνου. Το ποσοστό αυτό μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας και φτάνει στο 20 έως 25% κατά την εφηβική ηλικία.

Έρευνα: Το νανούρισμα βελτιώνει την ανάπτυξη του βρεφικού εγκεφάλου

Πρώτη παιδική ηλικία (1-6 ετών): 9-10 ώρες ύπνου, με σταδιακή μείωση των ημερήσιων υπνάκων.

Τα περισσότερα παιδιά παύουν να έχουν την ανάγκη ημερήσιων ύπνων στην ηλικία των 3 έως 5 ετών. Πρέπει να σημειωθεί ότι σποραδικές αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορεί να παρουσιάζονται αρκετά συχνά κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας (20% των παιδιών ξυπνούν τουλάχιστον μια φορά τη νύχτα και 50% τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα) ο ύπνος όμως επανέρχεται γρήγορα και χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.

Σχολική ηλικία (6-12 ετών): Σε αυτή την ηλικία αρχίζει να διαμορφώνεται ο φαινότυπος του ύπνου αν δηλαδή τα παιδιά ανήκουν στους νυχτερινούς τύπους (night owl) που θέλουν να κοιμούνται αργά ή στους πρωινούς τύπους που θέλουν να ξυπνούν νωρίς (morning lark).

Εφηβεία (12-18 ετών): 9 ώρες ύπνου, με τάση για καθυστερημένη φάση ύπνου (delayed phase syndrome) δηλαδή μια τάση των εφήβων να κοιμούνται αργότερα, λόγω μιας φυσιολογικής απορρύθμισης στο βιολογικό ρολόι.

Αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο σε κάποια παιδιά, τα οποία και για το λόγο αυτό δυσκολεύονται να ξυπνήσουν το πρωί για τις σχολικές τους δραστηριότητες. Στην εποχή μας το πρόβλημα αυτό λαμβάνει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις καθότι τα παιδιά αργούν να κοιμηθούν έχοντας ως σύντροφο τα κινητά ή άλλες συσκευές που εκπέμποντας φως διαταράσσουν τον ύπνο τους.

Ο ρόλος του ύπνου στην ανάπτυξη

Η Ομοιοστατική ρύθμιση του ύπνου, ή με απλά λόγια η ανάγκη που έχει το άτομο να κοιμηθεί ανάλογα με το διάστημα που είναι ξύπνιο είναι ιδιαίτερα αυξημένη στα πρώτα χρόνια της ζωής. Για τον λόγο αυτό τα βρέφη και νεογνά δεν μπορούν να μείνουν ξύπνια για μεγάλα χρονικά διαστήματα στη διάρκεια της ημέρας . Η Κιρκαδιανή ρύθμιση του ύπνου, δηλαδή η οριοθέτηση του ύπνου κατά τη διάρκεια της νύχτας και της εγρήγορσης κατά τη διάρκεια της ημέρας που εξαρτάται από δύο βασικές ορμόνες την μελατονίνη και την κορτιζόλη αρχίζει να ωριμάζει μετά τον έκτο μήνα της ζωής.

Πόσες ώρες κοιμάται ένα μωρό 2 μηνών;

Η αυξητική ορμόνη , η οποία έχει άμεση σχέση με την σωματική ανάπτυξη των παιδιών, παράγεται κατά τη διάρκεια του ύπνου και μάλιστα στο πρώτο τρίτο του ύπνου και τον ύπνο βραδέων κυμάτων. Είναι λοιπόν σαφές ότι η διαταραχή στο ωράριο ύπνου επηρεάζει την σωματική ανάπτυξη των παιδιών. Η άμυνα του οργανισμού απέναντι σε ιογενείς οι μικροβιακές λοιμώξεις εξαρτάται από τον ποσοτικά επαρκή και ποιοτικό ύπνο. Διαταραχές ύπνου καθιστούν τα παιδιά περισσότερα ευάλωτα στις λοιμώξεις. Η ρύθμιση του μεταβολισμού του ανθρώπου εξαρτάται από τον ύπνο. Διαταραχές του ύπνου ευθύνονται άμεσα για την εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας αλλά και άλλων μεταβολικών διαταραχών όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης.

Αναλυτικά:

• Σωματική ανάπτυξη: Η αυξητική ορμόνη παράγεται κατά τη διάρκεια του ύπνου.
• Άμυνα του οργανισμού: Ο επαρκής ύπνος ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
• Μεταβολισμός: Ο ύπνος ρυθμίζει τον μεταβολισμό και προστατεύει από την παιδική παχυσαρκία.
• Πνευματική ανάπτυξη: Ο ύπνος είναι απαραίτητος για τη μάθηση, τη μνήμη και τη συγκέντρωση.

Συμβουλές για καλύτερο ύπνο

1. Δημιουργήστε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου.
2. Αποφύγετε τις οθόνες πριν τον ύπνο.
3. Δημιουργήστε ένα ήσυχο και σκοτεινό περιβάλλον ύπνου.
4. Αντιμετωπίστε τυχόν διαταραχές ύπνου με τη βοήθεια ειδικού.

Μερμίγκης Χαράλαμπος, Ειδικός Ιατρός Ύπνου, Πνευμονολόγος
Διευθυντής Εργαστηρίου Ύπνου (ΕΚεΔΥ) Ερρίκος Ντυνάν Ηοspital Center
www.mermigkis.gr
210-6972884 (γραμματεία)