Σύνδρομο Δυσλειτουργίας του Πυελικού Εδάφους μετά τον τοκετό & εξειδικευμένη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση

Από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι και ένα χρόνο μετά τη γέννα, η γυναικεία πύελος υφίσταται μια σειρά από μεταβολές: οι μύες χάνουν δύναμη και αλλάζει το μήκος τους, οι σύνδεσμοι χαλαρώνουν, οι περιτονίες , τα νεύρα και τα αγγεία συμπιέζονται , ενώ επιβαρύνονται και οι αρθρώσεις της περιοχής. Πολλές φορές την ήδη καταπονημένη από την εγκυμοσύνη πύελο, περιμένει και ένας δύσκολος τοκετός με αυτόματες ή ιατρογενείς ρήξεις περινεϊκών μυών και δημιουργία ουλώδους ιστού (συμφύσεων) μεταξύ μυών και οργάνων της πυέλου (μήτρα, ουροδόχος κύστη, έντερο κ.α.)
Η παρουσία συμφύσεων (ταινιών δηλαδή συνδετικού-ινώδους ιστού) επί των οργάνων της πυέλου μαζί με τον τραυματισμό και τη χαλάρωση των μυών του περινέου (η περιοχή μεταξύ κόλπου-πρωκτού) μπορεί να προκαλέσουν την εμφάνιση στις νέες μητέρες του Συνδρόμου Δυσλειτουργίας του Πυελικού Εδάφους (Σ.Δ.Π.Ε.). Τα κύρια συμπτώματα του Σ.Δ.Π.Ε. είναι :
• Διαταραχές ουροποιητικού συστήματος (ακράτεια ούρων , έπειξη για ούρηση, απώλεια ούρων με τα πτάρνισμα, το γέλιο ή το βήχα, ατελής κένωση της κύστης κ.α.)
• Διαταραχές γαστρεντερικού συστήματος (ακράτεια κοπράνων, δυσκοιλιότητα, ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn, Ι.Φ.Ν.Ε.)
• Περινεϊκός πόνος (ιδίως μετά από εργώδη τοκετό ή περινεοτομή)
• Πυελικός πόνος (δυσπαρευνία – πόνος κατά τη συνουσία για μήνες ή και χρόνια μετά τον τοκετό, βουλβοδυνία-πόνος γύρω από το στόμιο του κόλπου, πόνος κατά τις κενώσεις) Συχνά ο πόνος οφείλεται σε συσπασμένους πυελικούς μύες ή σε χρόνια φλεγμονή του πυελικού εδάφους.
• Πρόπτωση πυελικών οργάνων. Η εγκυμοσύνη και η γέννα χαλαρώνουν τους μύες του πυελικού εδάφους, οι οποίοι εκτείνονται από την ηβική σύμφυση έως τον κόκκυγα. Οι μύες αυτοί, συγκρατούν στη θέση τους την ουροδόχο κύστη, τα έντερα και τη μήτρα και δρουν κατά την ούρηση, την αφόδευση και τη συνουσία. Σε τυχόν χαλάρωση τους δημιουργούνται προβλήματα στη στήριξη των οργάνων αλλά και στις λειτουργίες που επιτελούν.

Πώς βοηθά η φυσικοθεραπεία στο ΣΔΠΕ ;
Η εξειδικευμένη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση στην αποκατάσταση των δυσλειτουργιών του πυελικού εδάφους αποτελεί πολύτιμο σύμμαχο για τις νέες μητέρες. Καταρχήν ο εξειδικευμένος θεραπευτής αξιολογεί τους μύες του πυελικού εδάφους για να διαπιστώσει την ύπαρξη τυχόν απώλειας δύναμης, σπασμού ή υπερδιάτασής τους. Παράλληλα ελέγχει εάν έχουν δημιουργηθεί ουλές στους μύες καθώς και τη συνολική συμμετοχή του μυοσκελετικού και του νευρικού συστήματος στην εμφάνιση του πυελικού πόνου , της ακράτειας ή των άλλων συμπτωμάτων του ΣΔΠΕ . Απότοκος της φυσικοθεραπευτικής αξιολόγησης είναι η κατάρτιση ενός προγράμματος αποκατάστασης που στοχεύει στα παρακάτω :
• Εξάλειψη του πόνου
• Αύξηση της δύναμης και της ευλυγισίας των αδύναμων μυών της πυέλου, και χαλάρωση όσων μυών βρίσκονται σε σπασμό
• Εκπαιδεύει τον ασθενή στην εκτέλεση ασκήσεων που προσομοιάζουν τις λειτουργίες της ούρησης και την αφόδευσης
• Διάσπαση του ουλώδη ιστού και των συμφύσεων που δημιουργήθηκαν από τον τοκετό
• Βελτίωση της αιματικής και λεμφικής κυκλοφορίας στην περιοχή
• Αυξάνει το εύρος της τροχιάς κίνησης και τη σταθερότητα των εμπλεκόμενων αρθρώσεων

Εικόνα 1 : Πύελος , όργανα και μύες πυελικού εδάφους

Θεραπευτικές τεχνικές
Για να πετύχει τα παραπάνω ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής χρησιμοποιεί μια σειρά θεραπευτικών τεχνικών, εστιάζοντας: α) στη διάταση των βραχυσμένων και στην ενδυνάμωση των αδύναμων μυών του πυελικού εδάφους β) στην αποδόμηση του ουλώδους ιστού που σχηματίστηκε μετά τον τοκετό, γ) στην επανεκπαίδευση του νευρομυϊκού συστήματος της πυέλου της νέας μητέρας κατά την ούρηση και την αφόδευση .
Στις θεραπευτικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων:
• τεχνική απελευθέρωσης των σημείων πυροδότησης μυοπεριτονιακού πόνου (trigger points)
• ειδικό ασκησιολόγιο για τους μύες της περιοχής (ασκήσεις Kegel, Pilates),
• μάλαξη (απελευθέρωσης των μυοπεριτονιακών ιστών - myofascial release, εν τω βάθει και κοιλιακή)
• ασκήσεις χαλάρωσης (yoga, αναπνευστικές)
• τεχνικές κινητοποίησης ουλώδους συνδετικού ιστού
• διατατικές ασκήσεις
• τεχνικές επανατοποθέτησης των αρθρώσεων δια χειρών (manual therapy)
• επανεκπαίδευση μυϊκής λειτουργίας μέσω βιοανάδρασης (biofeedback) και
• βελονισμός
Ολοκληρώνοντας, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, κάθε πρόγραμμα αποκατάστασης είναι αυστηρά εξατομικευμένο και βασισμένο στις εκάστοτε ανάγκες του ασθενούς και πρέπει να εκτελείται από εξειδικευμένο στις επιμέρους τεχνικές θεραπευτή.