Πόνος στο στήθος (η μαστωδυνία ή μασταλγία): Πού οφείλεται;

Με τον όρο μαστωδυνία αναφερόμαστε στον πόνο στο μαστό εν γένει. Συχνά δε αντ’ αυτού χρησιμοποιείται και ο όρος μασταλγία.

Ενίοτε η ένταση του συμπτώματος είναι μετρίου, άλλοτε υψηλού βαθμού, οπότε και διαταράσσεται σημαντικά η καθημερινότητα μίας εκάστης. Συχνά εξάλλου η μαστωδυνία παρουσιάζει αυτόματη υποστροφή (φεύγει από μόνη της δηλαδή).

Η κύρια ανησυχία, που ωθεί μία γυναίκα με το σύμπτωμα αυτό να αναζητήσει ιατρική συμβουλή, είναι η πιθανότητα να υποκρύπτεται ενδεχόμενη κακοήθεια στο μαστό. Εν πάσει περιπτώσει, είναι σημαντικό το σύμπτωμα αυτό να αξιολογείται κλινικώς από τον ιατρό.

Πάντως, τα περιστατικά μαστωδυνίας, τα οποία συνδέονται με καρκίνο του μαστού εν τοις πράγμασι δεν αποτελούν – ευτυχώς – την πλειοψηφία. Στο μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών η μαστωδυνία συνδέεται με καλοήθεις καταστάσεις.

Πόσα είδη μαστωδυνίας υπάρχουν;

Σχηματικά διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις μαστωδυνίας:

• Μαστωδυνία «κυκλικού» τύπου – ο πόνος στο στήθος συνδέεται με την περίοδο
• Μαστωδυνία «μη κυκλικού» τύπου – ο πόνος στο στήθος είναι ανεξάρτητος από την περίοδο
• Μαστωδυνία, που συνδέεται με «έξω – μαστικούς» παράγοντες, δηλαδή με ιστούς, που εντοπίζονται εκτός του μαστού

Πόσο συχνή είναι η μαστωδυνία;

Σύμφωνα με μελέτη του 2019 η μαστωδυνία είναι από τα συνηθέστερα ενοχλήματα, που αναφέρουν οι γυναίκες. Συγκεκριμένα το 70% των γυναικών με ηλικία μικρότερη των 55 ετών κάποια στιγμή στη ζωή τους θα παρουσιάσουν το σύμπτωμα αυτό. Μάλιστα το 36% των γυναικών αναζητούν ιατρική συμβουλή λόγω πόνου στο στήθος.

Το 45% των γυναικών αναφέρουν αβληχρά («ήπια») συμπτώματα, ενώ ένα 20% αυτών αναφέρει έντονη μασταλγία.

Οι γυναίκες με έντονη συμπτωματολογία αναφέρουν και διαταραχή της ποιότητας της ζωής τους.

Συγκεκριμένα αναφέρουν διαταραχή:

• στη σεξουαλική του ζωή (48%)
• στη σωματική δραστηριότητα εν γένη (36%)
• στην κοινωνική ζωή (13%)
• στην επαγγελματική ή ακαδημαϊκή δραστηριότητα (6%)

Ας θυμηθούμε την ανατομία του μαστού…

Οι μαστοί βρίσκονται συμμετρικά τοποθετημένοι στο εμπρόσθιο άνω τμήμα του θώρακα και καλύπτουν τους μυς του θώρακα (κυρίως το μυ, που ονομάζεται μείζων θωρακικός).

Σε γενικές γραμμές το σχήμα τους είναι ημισφαιρικό με διάμετρο, η οποία προσεγγίζει κατά μέσο όρο τα 10 εκατοστά περίπου. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει μεγάλη ποικιλία τόσο ως προς το σχήμα των μαστών, όσο και ως προς το μέγεθός τους. Το τελικό σχήμα του μαστού καθορίζεται από τον τρόπο, που έχει αναπτυχθεί ο λεγόμενος μαζικός αδένας, όσο και από την ποσότητα του λίπους, που περιβάλλει τον αδένα αυτό.

Όπως μπορούμε να δούμε και στην παρακάτω εικόνα, ο μαστός εσωτερικά καταλαμβάνεται κατά κύριο λόγο από το μαστικό (ή μαζικό) αδένα και από λιπώδη ιστό, ενώ εντοπίζονται και σημαντικές ποσότητες συνδετικού ιστού.

Ο συνδετικός ιστός παρεμβάλλεται μεταξύ των εσωτερικών δομών του μαστού, στις οποίες και παρέχει στήριξη. Η αναλογία λιπώδους και συνδετικού ιστού καθορίζουν την πυκνότητα και τη «σφριγηλότατα» των μαστών.

Ο μαστικός αδένας είναι το όργανο, που παράγει το γάλα κατά το θηλασμό. Ανατομικά εντοπίζεται κατά κύριο λόγο στο άνω και έξω τεταρτημόριο του μαστού. Ο μαστικός αδένας αποτελείται από λοβούς. Οι λοβοί είναι συνήθως από 10 έως 15 τον αριθμό. Από κάθε λοβό ξεκινάει ένας λεπτός σωλήνας, που ονομάζεται γαλακτοφόρος πόρος, ο οποίος καταλήγει στη θηλή. Δια των γαλακτοφόρων πόρων το γάλα φτάνει στη θηλή.

Πού οφείλεται η μαστωδυνία;

Η ακριβής αιτία της μαστωδυνίας δεν έχει προς ώρας τουλάχιστον διασαφηνισθεί.

Έχει διατυπωθεί η υπόθεση, πως οι ορμόνες επιδρούν επί των γαλακτοφόρων πόρων προκαλώντας αλλαγές στη δομή και λειτουργία τους, οι οποίες με τη σειρά τους συνδέονται με την εκδήλωση της ενόχλησης. Εντούτοις, δεν έχει διαπιστωθεί ουσιαστική διαφορά των μετρουμένων επιπέδων στο αίμα διαφόρων ορμονών μεταξύ των γυναικών, που αναφέρουν μαστωδυνία και αυτών, που δεν αναφέρουν το συγκεκριμένο σύμπτωμα.

Ενδεχομένως, όπως δείχνουν και κάποια στοιχεία, ο πόνος στο στήθος να συνδέεται και με την ψυχολογική κατάσταση της γυναίκας. Φαίνεται, πως γυναίκες με αγχώδη προσωπικότητα είναι πιθανότερο να εμφανίσουν μαστωδυνία και μάλιστα έντονη.

Η κατακράτηση υγρών έχει θεωρηθεί κατά καιρούς «υπαίτια» για την εκδήλωση πόνου στο στήθος. Τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία πάντως δεν φαίνεται να επιβεβαιώνουν τη σύνδεση αυτή.

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

_{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

_{Bonilla-Sepulveda, Óscar A., & Giraldo-Santa, D. C. (2019). Mastodynia. CES Medicina, 33(2), 111–118. https://doi.org/10.21615/cesmedicina.33.2.4}