Διαβήτης κύησης: Τι σημαίνει η διάγνωση του για εσάς και το μωρό σας;

Ο διαβήτης κύησης είναι μια μορφή διαβήτη που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σε μια γυναίκα που δεν είχε προηγούμενο ιστορικό, αλλά εμφανίζει αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη διαβήτη σε μεγαλύτερη ηλικία. Η σωστή ενημέρωση για τον Διαβήτη Κύησης και η σωστή αντιμετώπιση του μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του μελλοντικού σακχαρώδους διαβήτη στις γυναίκες αυτές, αλλά, όπως προκύπτει από πολλές έρευνες, και στα παιδιά τους.

Τι είναι ο διαβήτης κύησης;

Ως διαβήτης της κύησης (gestational diabetes) ορίζεται οποιαδήποτε διαταραχή στον μεταβολισμό της γλυκόζης (των υδατανθράκων) που διαγιγνώσκεται ή εμφανίζεται για πρώτη φορά στην κύηση, συνήθως στο τέλος του δευτέρου τριμήνου, μετά την 24η εβδομάδα. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο πλακούντας παράγει ορμόνες που βοηθούν το έμβρυο να μεγαλώσει. Οι ορμόνες αυτές κάνουν την πιο δύσκολη τη δράση της ινσουλίνης στο σώμα, της ορμόνης που βοηθά το σώμα να χρησιμοποιεί το σάκχαρο που παίρνει από τις τροφές ( οι ορμόνες αυτές προκαλούν δηλαδή αντίσταση στην ινσουλίνη). Στις γυναίκες με διαβήτη κύησης το πάγκρεας δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σ'αυτές τις αυξημενες ανάγκες, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα. Ο διαβήτης κύησης υποχωρεί σχεδόν πάντα μετά την αφαίρεση του πλακούντα, αλλά μπορεί να ξαναεμφανιστεί σε επόμενη εγκυμοσύνη ή με την αύξηση της ηλικίας.

Ποιες γυναίκες έχουν αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη της κύησης;

Ο διαβήτης της κύησης είναι συχνός και συμβαίνει σε περίπου 10% των κυήσεων. Κάθε έγκυος μπορεί να παρουσιάσει διαβήτη κύησης αλλά μερικές γυναίκες έχουν αυξημένο κίνδυνο.

Γνωστοί παράγοντες κινδύνου είναι:
• Ηλικία άνω των 25 και ιδιαίτερα άνω των 35 χρόνων

• Φυλή (λατίνοι, αφροαμερικάνοι)

• Παχυσαρκία ή υπέρβαρο προ κύησης. Οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν 4πλάσιο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη κύησης, ενώ ο κίνδυνος σε αυτές με ΔΜΣ >40 είναι 9πλάσιος!

• Υπερβολική αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης

• Ιστορικό προηγούμενης κύησης με διαβήτη. Στις γυναίκες αυτές ο κίνδυνος αυξάνεται σε 30-80% σε επόμενη κύηση.

• Ιστορικό προ-διαβήτη/ αντίστασης στην ινσουλίνη

• Ιστορικό κύησης με νεογνό άνω των 4 κιλών

• Ιστορικό ανεξήγητου εμβρυϊκού θανάτου

• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

• Οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη (γονείς ή αδέλφια) ή διαβήτη κύησης

Οι γυναίκες που έχουν αυτούς τους παράγοντες κίνδυνου παρουσιάζουν διαβήτη της κύησης σε ποσοστό πάνω από 15%.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η επίπτωση του Σακχαρώδους διαβήτη της κύησης έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω της αυξημένης επίπτωσης της παχυσαρκίας στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, όσο και της μεγαλύτερης ηλικίας κατα την οποία περισσότερες γυναίκες τεκνοποιούν. Σύμφωνα με τα καινούρια κριτήρια διάγνωσης και πρόληψης, κάθε γυναίκα πρέπει να ελέγχεται στο πρώτο τρίμηνο της κύησης με έλεγχο σακχάρου νηστείας (ή γλυκοσυλιωμένης αιμοσφαιρίνης).

Εάν το σάκχαρο νηστείας είναι >92 mg/dl (σε δύο διαφορετικές μετρήσεις) στον πρώτο έλεγχο μετά την επιβεβαίωση της εγκυμοσύνης, η έγκυος θεωρείται ότι πάσχει από σαχκαρώδη διαβήτη και πρέπει να συμβουλευτεί άμεσα ενδοκρινολόγο για την έναρξη κατάλληλης αγωγής.

Εάν το σάχκαρο είναι φυσιολογικό στις πρώτες εξετάσεις, γίνεται επανέλεγχος μεταξύ της 24ης και 28ης εβδομάδας της κύησης. H διάγνωση γίνεται με την «καμπύλη σακχάρου», η οποία αφορά την μέτρηση του σακχάρου πριν και μετά την πόση ενός υγρού με μεγάλη περιεκτικότητα σε γλυκόζη, συνήθως 75 ή 100 γραμμαρίων.

Αν διαγνωσθεί διαβήτης κύησης θα πρέπει η έγκυος να δει άμεσα Ενδοκρινολόγο για να ξεκινήσει ένα κατάλληλο πρόγραμμα διατροφής, ελαφράς άσκησης και καθημερινής παρακολούθησης του σακχάρου για τη διατήρηση του σε συγκεκριμένα όρια.

Είναι επικίνδυνος ο διαβήτης της κύησης;

Το αυξημένο σάκχαρο στις γυναίκες με διαβήτη κυήσεως μπορεί να επηρεάσει και τη μητέρα αλλά και το μωρό.

Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις στo μωρό είναι:

• Μεγάλη αύξηση του βάρους του νεογνού (σε σχέση με την εβδομάδα κύησης). Τα επίπεδα σακχάρου της μητέρας έχουν άμεση συσχέτιση με το βάρος του μωρού. Μεγαλό ρόλο όμως στο βάρος του εμβρύου παίζει και το βάρος της μητέρας.

• Τα μεγάλα έμβρυα έχουν αυξημένο κίνδυνο για τραυματισμό και ασφυξία κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού τοκετού γι'αυτό και συχνά γίνεται επιλεκτική καισαρική τομή.

• Υπογλυκαιμία αμέσως μετά τη γέννηση (λόγω της υπερπαραγωγής ινσουλίνης από το πάγκρεας του νεογνού).

• Ίκτερος και αναπνευστική δυσχέρεια, χαμηλό ασβέστιο και μαγνήσιο αν ο διαβήτης είναι ανεξέλεγκτος.

• Αυξημένη συχνότητα ενδομήτριου και νεογνικού θανάτου σε αρρύθμιστο διαβήτη.

• Αυξημένος κίνδυνος για παιδική και εφηβική παχυσαρκία και ανάπτυξη διαβήτη στην ενήλικο ζωή.

Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι οι πιθανότητες για προβλήματα στην ανάπτυξη του εμβρύου και στον τοκετό ελαχιστοποιούνται με τη σωστή αντιμετώπιση του σακχάρου.

Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις για τη μητέρα είναι:

• Δυστοκία (δύσκολος τοκετός με αυξημένη συχνότητα τραυματισμού του νεογνού) ή ανάγκη για καισαρική τομή λόγω του μεγάλου μεγέθους του νεογνού.

• Πρόωρος τοκετός.

• Προεκλαμψία (αυξημένη αρτηριακή πίεση και κυκλοφορικές διαταραχές κατά τη διάρκεια της κύησης.

• Αυξημένος κίνδυνος για την ανάπτυξη διαβήτη σε μεγαλύτερη ηλικία.

Οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Αν το σάκχαρο ανέβει αρκετά μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως αυξημένη δίψα, συχνοουρία, μεγάλη κόπωση, αλλαγή στην όραση, συχνές ουρολοιμώξεις ή κολπίτιδες.

Παράθυρο στην μελλοντική υγεία

Η κύηση έχει περιγραφεί ως «ένα παράθυρο στην μελλοντική υγεία μιας γυναίκας». Ο διαβήτης της κύησης αντιπροσωπεύει μια χρόνια μεταβολική διαταραχή που παρουσιάζεται για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της κύησης γιατί τότε συνήθως μελετάμε για πρώτη φορά την ανοχή στη γλυκόζη μιας υγειούς γυναίκας. Αποτελεί λοιπόν ο διαβήτης της κύησης ένα «καμπανάκι» για αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη (>30%), μεταβολικού συνδρόμου και καρδιαγγειακής νόσου.Είναι απαραίτητος λοιπόν ο διαρκής επανέλεγχος μιας γυναίκας με ιστορικό, όχι μόνο αμέσως μετά την κύηση αλλά και σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Οι γυναίκες που είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες πριν την κύηση έχουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη ΣΔ2 και υπέρτασης ακόμα και αν η καμπύλη σακχάρου στην κύηση ήταν φυσιολογική. Η απώλεια βάρους και η διατήρηση φυσιολογικού δείκτη μάζας σώματος είναι το πρώτο βήμα για την πρόληψη.

Οι απόγονοι γυναικών με παχυσαρκία και οποιαδήποτε μορφή διαβήτη κατά την κύηση έχουν αυξημένο κίνδυνο διαταραχών του μεταβολισμού. Αν ο μεταβολισμός του εμβρύου «προγραμματίζεται» βάση της ενδομήτριου περιβάλλοντος αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ένα φαύλο κύκλο αυξανόμενης παιδικής παχυσαρκίας και μετέπειτα σακχαρώδη διαβήτη για κάθε επόμενη γενεά.

Η περίοδος της εγκυμοσύνης αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για να επέμβουμε συμβουλευτικά και θεραπευτικά και να προλάβουμε χρόνιες νόσους που έχουν σοβαρό σωματικό και ψυχικό αντίκτυπο στη ζωή μιας γυναίκας αλλά και τεράστιες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης.

Μεντζελοπούλου Παρασκευή - Ενδοκρινολόγος
Λέκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Harvard
www.endodiabetes.gr