Τι είναι οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις;

Οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις κατατάσσονται μαζί με την υστεροσκόπηση στην κατηγορία των «ελάχιστα επεμβατικών» χειρουργείων.

Είναι δύσκολο να απονεμηθεί ο τίτλος του πρωτοπόρου σε λαπαροσκοπικές χειρουργικές μεθόδους σε μόνο ένα άτομο, καθότι πολλοί ήταν αυτοί, που με την εργασία τους και το όραμά τους συνέβαλαν στην εξέλιξη των μεθόδων αυτών στο σημερινό επίπεδο.

Λαπαροσκοπικές χειρουργικές επεμβάσεις, οι οποίες σε σύγκριση με τις σημερινές θεωρούνται πρωτόγονες, πραγματοποιήθηκαν σε σκύλους για πρώτη φορά το 1902 από τον Georg Kelling στη Γερμανία, ενώ ο πρώτος, που εφάρμοσε τέτοιες μεθόδους σε άνθρωπο ήταν ο Σουηδός Hans Cristian Jacobaeus το 1910. Φυσικά ο εξοπλισμός και η τεχνική, που χρησιμοποίησαν οι δύο αυτοί πρωτοπόροι ουδέ μίαν σχέση είχαν με τις σύγχρονες μεθόδους.

Η πρώτη λαπαροσκόπηση για διαγνωστικούς σκοπούς έλαβε χώρα στις αρχές της δεκαετίας του ’50, ενώ η σύγχρονη λαπαροσκοπική τεχνική έχει τις ρίζες της στα μέσα της δεκαετίας του ’70.

Από την αρχή της ιστορίας της λαπαροσκόπησης μεγάλο ενδιαφέρον για αυτήν την τεχνική έδειξαν οι Γυναικολόγοι, οι οποίοι και συνεχίζουν να την εφαρμόζουν και σήμερα στα πλαίσια της θεραπείας ευρέως φάσματος παθολογιών.

Πώς γίνονται οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις;

Η ασθενής βρίσκεται σε ύπτια θέση και υπό γενική αναισθησία.

Στα πλαίσια των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων γίνονται μικρές οπές (ανάλογα με την επέμβαση 3 ή 4) στο κοιλιακό τοίχωμα διαμέτρου από 0,5 μέχρι και 1 εκατοστό.

Μία από τις οπές αυτές (η πρώτη) γίνεται στον ομφαλό. Δια αυτής της οπής ο χειρουργός εγχέει εντός της κοιλιάς (ο «ιατρικός» όρος είναι «περιτοναϊκή κοιλότητα») αέριο (συνήθως διοξείδιο του άνθρακα), το οποίο διατείνει την κοιλότητα, τη φουσκώνει δηλαδή και δίνεται έτσι στο εκτελούντα την επέμβαση ο απαραίτητος χώρος, ώστε να έχει την επιθυμητή ελευθερία κινήσεων.

Στη συνέχεια δια της οπής αυτής εισάγεται στην περιτοναϊκή κοιλότητα μία ειδική κάμερα, η οποία λαμβάνει εικόνα εκ της κοιλότητας, που μεταδίδεται σε οθόνες υψηλής ευκρίνειας. (βλ. εικόνα)

Ακολουθεί η δημιουργία άλλων οπών σε προκαθορισμένα σημεία του κοιλιακού τοιχώματος. Δια των οπών αυτών ο χειρουργός εισάγει τα κατάλληλα για την εκτέλεση της επέμβασης εργαλεία. Ο χειρουργός σε συνεργασία με τον βοηθό εκτελούν την επέμβαση κοιτώντας μέσα από τις οθόνες υψηλής ευκρίνειας.

Μετά το πέρας της επέμβασης, ασκείται ήπια πίεση στο κοιλιακό τοίχωμα, προκειμένου να επιτευχθεί έξοδος του αερίου από την περιτοναϊκή κοιλότητα δια των οπών, οι οποίες και τελικά συρράπτονται.

Η εκτέλεση των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων δια μέσου μικρών οπών, τους έδωσε και το προσωνύμιό τους. Η λαπαροσκοπική χειρουργική αποκαλείται «χειρουργική της κλειδαρότρυπας».

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων;

Οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις έχουν εν σχέσει με τις λαπαροτομίες («ανοικτά» χειρουργεία) βασικά πλεονεκτήματα:

• ο χρόνος ανάρρωσης είναι πολύ βραχύτερος από αυτόν των αντίστοιχων κλασσικών επεμβάσεων, η ασθενής επιστρέφει άμεσα στο σπίτι της και ταχύτατα στις καθημερινές της ασχολίες.
• συνδέονται με μικρότερη απώλεια αίματος κατά τη διάρκεια της επέμβασης
• συνδέονται με μικρότερα ποσοστά μετεγχειρητικών λοιμώξεων.
• ο πόνος μετά από μία λαπαροσκοπική επέμβαση είναι λιγότερος

Σε ό,τι αφορά τον πόνο θα πρέπει να ξεκαθαριστεί, πως δεν είναι τελείως ανύπαρκτος. Μάλιστα χαρακτηριστικό είναι το άλγος, που πολλές υποβληθείσες σε λαπαροσκοπική επέμβαση αναφέρουν, το οποίο εντοπίζεται στους ώμους. Το άλγος αυτό μάλιστα ενδέχεται να παραμείνει για κάποιες ημέρες μετά το χειρουργείο, αλλά με ένταση, που βαίνει ραγδαίως μειούμενη, ενώ αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά δια της χορήγησης κοινών αναλγητικών.

Τα αίτια της εκδήλωσης του χαρακτηριστικού αυτού άλγους δεν έχουν προς ώρας διασαφηνισθεί. Σύμφωνα με μελέτη του 2019, στην οποία έγινε ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας τρεις είναι οι σχετικές διατυπωθείσες θεωρίες:

• ερεθισμός των νεύρων, που διέρχονται εκ της περιτοναϊκής κοιλότητας, από το διοξείδιο του άνθρακος, που διοχετεύεται εντός αυτής
• παραμονή εντός της περιτοναϊκής κοιλότητας ποσότητας αερίου. Κατά συνέπεια η κοιλότητα παραμένει έστω και ελαφρώς διατεταμένη. Έτσι οι σύνδεσμοι (δηλαδή οι «ταινίες» εξειδικευμένου – «συνδετικού» - ιστού), που «συγκρατούν» τα όργανα στη θέση τους βρίσκονται υπό τάση και εκ τούτου προκύπτει η εκδήλωση άλγους.
• τραυματισμός νεύρων και ιστών της περιτοναϊκής κοιλότητας εκ της διάτασης αυτής. Η διάταση της κοιλότητας εξαιτίας της εισαγωγής αερίου σε αυτήν, ως συνέπεια έχει την άσκηση τάσης επί των εκεί εντοπιζομένων νεύρων και ιστών (δηλαδή «τραβιούνται») και τον εκ της ασκουμένης τάσης τραυματισμό τους.

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Sao CH, Chan-Tiopianco M, Chung KC, Chen YJ, Horng HC, Lee WL, Wang PH. Pain after laparoscopic surgery: Focus on shoulder-tip pain after gynecological laparoscopic surgery. J Chin Med Assoc. 2019 Nov;82(11):819-826. doi: 10.1097/JCMA.0000000000000190. PMID: 31517775.