Ποιες είναι οι ενδεχόμενες επιπλοκές των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων;

Οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις κατατάσσονται μαζί με την υστεροσκόπηση στην κατηγορία των «ελάχιστα επεμβατικών» χειρουργείων.

Οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις εκτελούνται δια μέσου μικρών οπών. Αυτό τους έδωσε και το προσωνύμιό τους. Η λαπαροσκοπική χειρουργική αποκαλείται «χειρουργική της κλειδαρότρυπας».

Δια των οπών αυτών εισάγεται εντός της κοιλιάς (ο «ιατρικός» όρος είναι «περιτοναϊκή κοιλότητα») αέριο (συνήθως διοξείδιο του άνθρακος), δια του οποίου επιτυγχάνεται διάταση της κοιλότητας, προκειμένου να δοθεί στο χειρουργό ο απαραίτητος για την εκτέλεση της επέμβασης χώρος.

Δια μία εκ των οπών εισάγεται εντός της κοιλότητας κάμερα, που μεταδίδει την εικόνα της κοιλότητας σε οθόνες υψηλής ευκρίνειας. Η κάμερα αυτή «είναι τα μάτια» του χειρουργού και του βοηθού του μέσα στην κοιλιά.

Δια άλλων οπών επί του κοιλιακού τοιχώματος εισάγονται εντός της κοιλιάς τα απαραίτητα για την εκτέλεση της επέμβασης χειρουργικά εργαλεία.

Οι Γυναικολόγοι ήταν από τους πρώτους χειρουργούς, που «ενδιαφέρθηκαν» για τη λαπαροσκοπική χειρουργική, η οποία σήμερα εφαρμόζεται στην αντιμετώπιση πλήθους γυναικολογικών προβλημάτων.

Πάντως, παρά τα ομολογουμένως πολλά πλεονεκτήματα της τεχνικής αυτής υφίσταται η πιθανότητα εκδήλωσης επιπλοκών, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ίσως γίνει σύσταση για καταφυγή στη λαπαροτομία.

Ποιες είναι οι ενδεχόμενες επιπλοκές των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων;

Στο κοινό θυμικό οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις έχουν ταυτισθεί με «ελαφρές» επεμβάσεις. Υπό μίαν έννοια, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις έχουν πέσει «θύμα της επιτυχίας τους».

Οι μικρές οπές αντί για μία μεγάλη τομή, ο λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος, αλλά και η βραχύτερη νοσηλεία, που συνδέονται με την εκτέλεση λαπαροσκοπικής επέμβασης, δίνουν την εντύπωση, πως η επέμβαση αυτή είναι «λιγότερο σοβαρή». Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει.

Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας, ότι οι επεμβάσεις αυτές εκτελούνται – όπως άλλωστε και οι «ανοικτές» επεμβάσεις – εντός της κοιλιάς. Συνεπώς, πέραν τον πλεονεκτημάτων τους υφίσταται η πιθανότητα εκδήλωσης επιπλοκών αναλόγων με αυτές των ανοικτών επεμβάσεων.

Συγκεκριμένα υφίσταται η πιθανότητα για:

• λοίμωξης
• τραυματισμού των γειτνιαζόντων οργάνων
• αιμορραγίας

Αν και στις περισσότερες περιπτώσεις η απώλεια αίματος είναι περιορισμένη, η πιθανότητα αιμορραγίας δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Μάλιστα ενίοτε, αν η αιμορραγία είναι σημαντική, ο έλεγχός της κατά τη διάρκεια λαπαροσκοπικών επεμβάσεων είναι τεχνικά δυσκολότερος. Εν τοιαύτη περιπτώσει, ο χειρουργός εκτελεί λαπαροτομία.

Επιπροσθέτως, οι ασθενείς, που υποβάλλονται σε λαπαροσκόπηση, εκτίθενται στους όποιους κινδύνους της ολικής αναισθησίας, όπως και αυτοί, που υποβάλλονται σε λαπαροτομία. Η διοχέτευση αερίου στην αρχή της επέμβασης μάλιστα προκαλεί αύξηση της πίεσης εντός της περιτοναϊκής κοιλότητας. Έτσι αυξάνεται – θεωρητικά – η πιθανότητα γαστρικό περιεχόμενο να εισέλθει στους πνεύμονες (εισρόφηση), ενώ και η παροχή του οξυγόνου στον ασθενή από τον αναισθησιολόγο παρουσιάζει κάποιες τεχνικές δυσκολίες.

Πάντως, θα πρέπει να τονισθεί, ότι εν τοις πράγμασι οι κίνδυνοι, που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς ένεκα της αναισθησίας είναι απολύτως ελεγχόμενοι. Στην τελική οι όποιες πιθανότητες εκδήλωσης επιπλοκών εξαιτίας της αναισθησίας δεν διαφέρουν ουσιωδώς είτε πρόκειται για λαπαροσκόπηση, είτε για λαπαροτομία.

Υπάρχουν ενδεχόμενες επιπλοκές, οι οποίες εκδηλώνονται στη λαπαροσκόπηση, αλλά όχι στη λαπαροτομία;

Πρόκειται για δύο χειρουργικές τεχνικές με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Είναι επόμενο συνεπώς να υφίσταται η πιθανότητα εκδήλωσης επιπλοκών, που είναι χαρακτηριστικές για τις λαπαροσκοπικές επεμβάσεις, οι οποίες δεν εκδηλώνονται στην περίπτωση λαπαροτομίας.

Ας δούμε ποιες είναι αυτές:

• τραυματισμός μεγάλων αγγείων με πρόκληση σοβαρής αιμορραγίας. Τραυματισμός αγγείων είναι προφανώς δυνατόν να προκληθεί και κατά τις επεμβάσεις με λαπαροτομία. Όσον αφορά τις λαπαροσκοπικές όμως επεμβάσεις αυτός είναι δυνατόν να προκληθεί και κατά την δημιουργία των οπών, δια μέσου των οποίων εισάγονται στην περιτοναϊκή κοιλότητα τα εργαλεία. Αυτό το στάδιο (ο «ιατρικός» όρος είναι «χρόνος») της επέμβασης δεν υπάρχει στις επεμβάσεις λαπαροτομίας. Η πιθανότητα εκδήλωσης της επιπλοκής αυτής, όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2009 κυμαίνεται μεταξύ του 0,04% και του 0,5%. Η αιμορραγία αυτή αντιμετωπίζεται, αλλά τελικά απαιτείται διάνοιξη του κοιλιακού τοιχώματος.
• εμβολή δια αερίου. Με τον όρο «εμβολή» αναφερόμαστε στην εισαγωγή εντός των αιμοφόρων αγγείων σωμάτων, τα οποία θα μπορούσαν να τα αποφράξουν. Κατά τη διοχέτευση αερίου στα πρώτα στάδια της λαπαροσκοπικής επέμβασης, είναι δυνατόν μικρή ποσότητα αερίου να εισαχθεί εντός των αγγείων. Εκεί δημιουργούνται φυσαλίδες, οι οποίες είναι δυνατόν να αποφράξουν το αγγείο. Θα πρέπει να αναφέρουμε, πως αυτή η επιπλοκή έχει εν δυνάμει σοβαρές συνέπειες για την υγεία – σε ακραίες περιπτώσεις ακόμα και για την ίδια τη ζωή – της ασθενούς, αλλά πρόκειται για ένα εξαιρετικά σπάνιο ενδεχόμενο. Σύμφωνα με μελέτη του 2012, στην οποία έγινε ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας η πιθανότητα εκδήλωσης αυτής της επιπλοκής κυμαίνεται μεταξύ του 0,01% και του 0,59%.

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.grr

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Worley MJ, Slomovitz BM, Ramirez PT. Complications of laparoscopy in benign and oncologic gynecological surgery. Rev Obstet Gynecol. 2009;2(3):169-175.
Park EY, Kwon JY, Kim KJ. Carbon dioxide embolism during laparoscopic surgery. Yonsei Med J. 2012;53(3):459-466. doi:10.3349/ymj.2012.53.3.459