Ποιες είναι οι αντενδείξεις της λαπαροσκόπησης;

Οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις κατατάσσονται μαζί με την υστεροσκόπηση στην κατηγορία των «ελάχιστα επεμβατικών» χειρουργείων.

Οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις εκτελούνται δια μέσου μικρών οπών. Αυτό τους έδωσε και το προσωνύμιό τους. Η λαπαροσκοπική χειρουργική αποκαλείται «χειρουργική της κλειδαρότρυπας».

Δια των οπών αυτών εισάγεται εντός της κοιλιάς (ο «ιατρικός» όρος είναι «περιτοναϊκή κοιλότητα») αέριο (συνήθως διοξείδιο του άνθρακος), δια του οποίου επιτυγχάνεται διάταση της κοιλότητας, προκειμένου να δοθεί στο χειρουργό ο απαραίτητος για την εκτέλεση της επέμβασης χώρος.

Δια μία εκ των οπών εισάγεται εντός της κοιλότητας κάμερα, που μεταδίδει την εικόνα της κοιλότητας σε οθόνες υψηλής ευκρίνειας. Η κάμερα αυτή «είναι τα μάτια» του χειρουργού και του βοηθού του μέσα στην κοιλιά.

Δια άλλων οπών επί του κοιλιακού τοιχώματος εισάγονται εντός της κοιλιάς τα απαραίτητα για την εκτέλεση της επέμβασης χειρουργικά εργαλεία.

Οι Γυναικολόγοι ήταν από τους πρώτους χειρουργούς, που «ενδιαφέρθηκαν» για τη λαπαροσκοπική χειρουργική, η οποία σήμερα εφαρμόζεται στην αντιμετώπιση πλήθους γυναικολογικών προβλημάτων.

Αν και τα πλεονεκτήματα των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων είναι αδιαμφισβήτητα, θέμα έχει τεθεί σχετικά με τις ενδεχόμενες αντενδείξεις της λαπαροσκόπησης.

Μα υπάρχουν αντενδείξεις στη λαπαροσκόπηση;

Καταρχάς, στον όρο αντενδείξεις θα δώσουμε «διπλή» σημασία:

• Αντενδείξεις υπό την έννοια, της σύστασης για λαπαροτομία («ανοικτό») χειρουργείο αντί για λαπαροσκόπηση
• Αντενδείξεις υπό την έννοια του υψηλού περιεγχειρητικού κινδύνου, ο οποίος υφίσταται είτε η επέμβαση εκτελεστεί δια λαπαροσκόπησης, είτε δια λαπαροτομίας

Υπάρχουν καταστάσεις, στις οποίες η λαπαροτομία είναι προτιμητέα;

Δεν είναι δυνατόν να καθοριστούν «απόλυτες» αντενδείξεις στη λαπαροσκόπηση, τουτέστιν περιπτώσεις, στις οποίες η λαπαροτομία έχει σαφή πλεονεκτήματα έναντι της λαπαροσκόπησης.

Μία «παραδοσιακή» τέτοια αντένδειξη για χρόνια ήταν το ιστορικό προηγουμένου χειρουργείου στην κοιλιά. Η λογική ήταν, πως μετά από ένα χειρουργείο αυξάνεται η πιθανότητα δημιουργίας συμφύσεων. Συμφύσεις ονομάζονται ταινίες συνδετικού ιστού, οι οποίες προκαλούν «συγκόλληση» των εσωτερικών οργάνων μεταξύ τους και κατά κύριο λόγω των εντερικών ελίκων (έτσι ονομάζονται τα τμήματα του εντέρου), αλλά και «προσκόλλησή» τους στην εσωτερική επιφάνεια του κοιλιακού τοιχώματος.

Για καιρό υφίστατο η ανησυχία τραυματισμού του εντέρου σε τμήμα του, που έχει «προσκολληθεί» ένεκα συμφύσεων στο κοιλιακό τοίχωμα, κατά την εισαγωγή των εργαλείων δια των οπών, σύμφωνα με την πρακτική της λαπαροσκόπησης. Νεότερα στοιχεία πάντως φαίνεται, πως είναι καθησυχαστικά σχετικά με την πιθανότητα αυτή.

Η λαπαροσκόπηση είναι και η επέμβαση εκλογής στην περίπτωση αντιμετώπισης εξωμήτριας κύησης. Εντούτοις, η αξία της έχει αμφισβητηθεί στην περίπτωση, που η γυναίκα παρουσιάζει κλινικά σημεία σοβαρής ενεργής αιμορραγίας, όπως χαμηλή πίεση, ταχυσφυγμία, τάση λιποθυμίας ή ιδιαίτερα χαμηλό αιματοκρίτη.

Έχει διατυπωθεί η άποψη, πως στις περιπτώσεις αυτές καλύτερη επιλογή είναι η λαπαροτομία, η οποία – θεωρητικά – επιτρέπει στο χειρουργό τον ταχύτερο έλεγχο της αιμορραγίας. Πάντως η θέση αυτή έχει αμφισβητηθεί, αφού φαίνεται, πως ακόμα και τότε η λαπαροσκόπηση είναι μία ασφαλής για τη γυναίκα επιλογή.

Έντονες συζητήσεις περιστρέφονται γύρω από την ασφάλεια των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων σε περιπτώσεις γυναικολογικού καρκίνου. Αν και ακόμα και στις περιπτώσεις αυτές η λαπαροσκόπηση κερδίζει σταθερά έδαφος.

Πάντως επιφυλάξεις έχουν διατυπωθεί σχετικά με το κατά πόσον η λαπαροσκοπική αφαίρεση ινομυωμάτων ειδικά σε γυναίκες με ηλικία μεγαλύτερη των 50 ετών είναι ασφαλής. Στις περιπτώσεις αυτές οι πιθανότητες το ινομύωμα να υποκρύπτει κακοήθεια είναι μικρές μεν, υπολογίσιμες δε. Με δεδομένο ότι η λαπαροσκοπική ινομυωματεκτομή προϋποθέτει τον κατατεμαχισμό του μορφώματος, υφίσταται το ενδεχόμενο διασποράς κακοήθους ιστού εντός της κοιλιάς και εμφύτευσης αυτού σε άλλες εστίες.

Ανάλογες επιφυλάξεις έχουν διατυπωθεί και για τη λαπαροσκοπική αφαίρεση κύστεων των ωοθηκών, οι οποίες με βάση τα υπερηχογραφικά ή εργαστηριακά ευρήματα έχουν υψηλές πιθανότητες να υποκρύπτουν κακοήθεια.

Τεχνικές δυσκολίες τέλος σε λαπαροσκοπικές επεμβάσεις προκύπτουν και στην περίπτωση παχυσαρκίας. Γι’ αυτό ενδέχεται, αν χρειαστεί επέμβαση να γίνει η επιλογή της λαπαροτομίας.

Σε ποιες καταστάσεις ο περιεγχειρητικός κίνδυνος θεωρείται υψηλός;

Όλες οι επεμβάσεις στην κοιλιά ενέχουν κινδύνους, είτε εκτελούνται λαπαροσκοπικά, είτε δια λαπαροτομίας. Για το λόγο αυτό γίνεται εκτίμηση της κλινικής κατάστασης της ασθενούς εν όψει χειρουργικής επέμβασης. Στον έλεγχο αυτό εμπλέκονται τόσο καρδιολόγοι, όσο και αναισθησιολόγοι.

Παθολογίες της καρδιάς ή των πνευμόνων, οι οποίες είναι στατιστικά συχνότερες, όσο η ηλικία προχωρά, συνδέονται με κινδύνους κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Ως εκ τούτου τα οφέλη από μία ενδεχόμενη επέμβαση συνεκτιμώνται εν σχέσει με τους όποιους κινδύνους ένεκα αυτής.

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr