Καρκίνος του ενδομητρίου: Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισής του;

Ο καρκίνος του ενδομητρίου είναι ο συχνότερος καρκίνος των οργάνων του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Έχει υπολογιστεί, πως 1% με 2% των γυναικών θα παρουσιάσουν το είδος αυτό νεοπλασίας, ενώ είναι η έβδομη πλέον κοινή αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες της Δυτικής Ευρώπης.

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων εκδηλώνεται μετά την συμπλήρωση των 50 ετών, ενώ είναι μάλλον σπάνιος πριν τα 45. Η πλειοψηφία των γυναικών, που θα παρουσιάσουν καρκίνο του ενδομητρίου έχουν εισέλθει στην εμμηνόπαυση. Εντούτοις, θα πρέπει να σημειώσουμε, πως ποσοστό του 25% των περιπτώσεων αυτής της νεοπλασίας καταγράφεται ακόμα και πριν από την εμμηνόπαυση.

Το «ευτύχημα» είναι, πως στην πλειοψηφία των γυναικών η διάγνωση γίνεται σε αρχόμενα στάδια της νόσου, πριν αυτή επεκταθεί. Το ποσοστό των γυναικών, στις οποίες επιτυγχάνεται έγκαιρη διάγνωση αγγίζει το 75%. Για αυτές τις γυναίκες, η πρόγνωση θεωρείται καλή και το 5ετές ποσοστό επιβίωσης είναι 90%. Θα πρέπει στο σημείο αυτό να τονίσουμε, πως η έγκαιρη διάγνωση επιτυγχάνεται εν πολλοίς και χάρη στην τακτική γυναικολογική παρακολούθηση.

_{φώτο: pexels.com / Alex Green}

Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης καρκίνου του ενδομητρίου;

Δεν γνωρίζουμε μεν τα αίτια εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου, αλλά έχουν καταγραφεί παράγοντες, που σαφώς αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης της συγκεκριμένης παθολογίας.

Οι παράγοντες αυτοί σχηματικά μπορούν να διακριθούν σε δύο κατηγορίες:

• παράγοντες, που μπορούμε να επηρεάσουμε
• παράγοντες, που δεν μπορούμε να επηρεάσουμε

Στο παρόν πόνημα θα εξετάσουμε μόνον τους παράγοντες, που δεν μπορούμε να επηρεάσουμε, δηλαδή αυτούς, η εμφάνιση των οποίων είναι πέραν του ελέγχου μας.

Ο αριθμός των περιόδων, που μία γυναίκα είχε στη ζωή της

Οι πιθανότητες εκδήλωσης καρκίνου του ενδομητρίου αυξάνονται ανάλογα με τον αριθμό των εμμήνων ρύσεων, που μία γυναίκα είχε στη ζωή της. Έτσι η έναρξη των περιόδων (εμμηναρχή) πριν τη συμπλήρωση των 12 ετών και η είσοδος στην εμμηνόπαυση σε προχωρημένη ηλικία, είναι παράγοντες, οι οποίοι καθιστούν την εμφάνιση καρκίνου του ενδομητρίου πιθανότερη. Στατιστικά η «πρώιμη» εμμηναρχή αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης της συγκεκριμένης νεοπλασίας σε μικρότερο βαθμό, αν η εμμηνόπαυση επέλθει νωρίτερα. Αντίστοιχα, οι πιθανότητες αυτές αυξάνονται σε μικρότερο βαθμό, αν η «καθυστερημένη» εμμηνόπαυση συνδυάζεται με εμμηναρχή, που επίσης ήρθε αργότερα.

Ο αριθμός των κυήσεων

Η κύηση προκαλεί αύξηση των επιπέδων της προγεστερόνης στο αίμα, οπότε φαίνεται, πως δρα τρόπον τινά «προστατευτικά» έναντι του καρκίνου του ενδομητρίου. Επομένως, ο μεγάλος αριθμός κυήσεων μειώνει τις πιθανότητες εκδήλωσης της συγκεκριμένης νόσου. Γυναίκες, που δεν είχαν καμία εγκυμοσύνη είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν καρκίνο του ενδομητρίου, ιδιαίτερα αν αντιμετώπισαν και πρόβλημα γονιμότητας.

Η λήψη ταμοξιφαίνης

Η ταμοξιφαίνη είναι μία φαρμακευτική ουσία, που χορηγείται στα πλαίσια της αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού. Η ουσία αυτή δρα τόσο επί του μαστού, όσο και επί του ενδομητρίου, του οποίου προκαλεί την αύξηση. Ως εκ τούτου μία παρενέργεια της θεραπείας αυτής είναι η μικρή αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης καρκίνου του ενδομητρίου. Πάντως, τα οφέλη της θεραπείας με ταμοξιφαίνη συνεκτιμώνται με τον όποιο (μικρό) κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του ενδομητρίου.

_{φώτο: pexels.com / Miriam Alonso}

Όγκοι των ωοθηκών

Η παρουσία κάποιων νεοπλασιών των ωοθηκών έχει συνδεθεί με αύξηση στην παραγωγή οιστρογόνων. Ως εκ τούτου αυξάνονται και οι πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις η κολπική αιμόρροια, που εμφανίζεται εξαιτίας του καρκίνου του ενδομητρίου είναι και το πρώτο σύμπτωμα, που συνδέεται με το συγκεκριμένο είδος καρκίνου των ωοθηκών.

Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Το Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών χαρακτηρίζεται μεταξύ άλλων από ορμονικές διαταραχές. Συγκεκριμένα, καταγράφονται υψηλά επίπεδα ανδρογόνων (ορμόνες, που στη εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στους άνδρες, ενώ στις γυναίκες τα επίπεδά τους είναι κατά κανόνα χαμηλά) και οιστρογόνων και σχετικά χαμηλά επίπεδα προγεστερόνης. Η αύξηση των επιπέδων οιστρογόνων εν σχέσει με τα αντίστοιχα επίπεδα προγεστερόνης συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης καρκίνου του ενδομητρίου.
Η παρουσία του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών φαίνεται, πως σχετίζεται με αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης αυτού του είδους της νεοπλασίας και διότι συνδέεται με την εκδήλωση υπογονιμότητας.

Ηλικία

Οι πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών αυξάνονται, όσο προχωρά η ηλικία της γυναίκας.

Διαβήτης

Ο διαβήτης είναι μια νόσος, η οποία χαρακτηρίζεται από διαταραχές στο μεταβολισμό του σακχάρου. Οι διαταραχές αυτές ως αποτέλεσμα έχουν την μέτρηση υψηλών επιπέδων σακχάρου στο αίμα του πάσχοντος. Φαίνεται, πως η διαβητικές γυναίκες διατρέχουν και υψηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του ενδομητρίου.

Οικογενειακό ιστορικό

Η διαταραχή της δομής συγκεκριμένων γονιδίων, τα οποία εμπλέκονται στη διαδικασία διόρθωσης των βλαβών του DNA, ως αποτέλεσμα έχει την εκδήλωση του λεγομένου κληρονομικού μη πολυποειδούς καρκίνου του παχέος εντέρου (αγγλιστί: hereditary nonpolyposis colon cancer /HNPCC). Στις οικογένειες, τα μέλη των οποίων φέρουν τις συγκεκριμένες διαταραχές, αυξημένος είναι ο κίνδυνος εκδήλωσης καρκίνου του παχέως εντέρου σε νεαρή ηλικία, αλλά και καρκίνου του ενδομητρίου.
Εντούτοις, οι καρκίνος του ενδομητρίου είναι ενίοτε συχνότερος και μεταξύ των μελών της ιδίας οικογένειας χωρίς να έχουν – προς ώρας τουλάχιστον – εντοπισθεί συγκεκριμένα γονίδια, που να «ευθύνονται» για αυτό.

Καρκίνος των ωοθηκών και του μαστού

Γυναίκες, που εμφάνισαν καρκίνο των ωοθηκών ή του μαστού φαίνεται, πως διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης και καρκίνου του ενδομητρίου.

Υπερπλασία του ενδομητρίου

Με τον όρο υπερπλασία του ενδομητρίου αναφερόμαστε στην υπερβολική αύξηση του ενδομητρικού ιστού. Ο ενδομητρικός ιστός σε κάποιες περιπτώσεις παρουσιάζει ανωμαλίες στη δομή του, όπως αυτή φαίνεται κάτω από το μικροσκόπιο, τότε μιλάμε για «ατυπία». Ανάλογα με το «βαθμό» ατυπίας, οι πιθανότητες η υπερπλασία του ενδομητρίου να εξελιχθεί σε αληθή καρκίνο του ενδομητρίου κυμαίνονται μεταξύ του 8% και του 29%, αν αυτή δεν αντιμετωπισθεί.

Ακτινοβολία στην περιοχή της πυέλου

Η ακτινοθεραπεία στην περιοχή της πυέλου στα πλαίσια αντιμετώπισης νεοπλασίας αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης καρκίνου του ενδομητρίου.

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr