Αιμορραγία μετά τον τοκετό: Συμπτώματα και διάγνωση

Τι ορίζουμε ως σοβαρή αιμορραγία μετά τον τοκετό;

Αιμορραγία εκδηλώνεται μετά τον τοκετό ή την καισαρική τομή σε κάθε περίπτωση. Ως σοβαρή αιμορραγία μετά τον τοκετό ορίζουμε την απώλεια αίματος μετά το πέρας του τρίτου σταδίου του φυσιολογικού τοκετού έως και εντός 24 ωρών από αυτό, η οποία ισούται ή ξεπερνά τα 500 κυβικά εκατοστά αίμα, ενώ αν πρόκειται για καισαρική τομή, τότε το όριο αυτό «μετατίθεται» στα 1000 κυβικά εκατοστά.

Ο όρος αιμορραγία μετά τον τοκετό συνήθως αφορά εγκυμοσύνες, οι οποίες εξελίχθηκαν πέραν των 20 εβδομάδων κύησης. Οι εγκυμοσύνες, που δεν έφθασαν στο ορόσημο αυτό θεωρούνται αποβολές. Αιμορραγία είναι δυνατόν να εκδηλωθεί και μετά από αποβολή, ενώ τόσο η αιτιολογία της, όσο και η αντιμετώπισή της είναι συχνά κοινές με αυτήν καθαυτήν την αιμορραγία μετά τον τοκετό.

Ποια είναι τα συμπτώματα της σοβαρής αιμορραγίας μετά τον τοκετό;

Όσο και αν αυτό φαίνεται σε πρώτη ανάγνωση «αντιφατικό», η σοβαρή αιμορραγία μετά τον τοκετό σε αρκετές περιπτώσεις δεν συνδέεται, τουλάχιστον στην αρχή της, με σημαντική αιμορραγία εκ του κόλπου. Στις περιπτώσεις αυτές το αίμα συγκεντρώνεται εντός της ενδομητρικής κοιλότητας και δεν εξέρχεται, διότι η μήτρα παρουσιάζει ατονία. Επομένως δεν συσπάται προκειμένου να προωθήσει το αίμα στον τράχηλο και στη συνέχεια στον κόλπο.

Η χαρακτηριστική συμπτωματολογία της αιμορραγίας μεταβάλλεται ανάλογα με την απώλεια αίματος.

Έτσι αν έχουν χαθεί:

• 500 έως 1000 κυβικά εκατοστά αίματος (αντιστοιχεί στο 10% με 15% του συνολικού όγκου του αίματος της γυναίκας), τότε η αρτηριακή πίεση (ΑΠ) παραμένει εντός φυσιολογικών ορίων και η γυναίκα αναφέρει αίσθημα παλμών (νιώθει την καρδιά της να κτυπά γρήγορα), ζάλη, ενώ καταγράφεται και ταχυκαρδία. Στο στάδιο αυτό οι μηχανισμοί του σώματος φαίνεται, πως επαρκούν, προκειμένου να αντιρροπισθεί η απώλεια αίματος
• 1000 έως 1500 κ.εκ. (15% έως 25%), η ΑΠ πέφτει ελαφρά (80 – 100 mmHg) και η γυναίκα παρουσιάζει αδυναμία, εφίδρωση και ταχυκαρδία
• 1500 έως 2000 κ.εκ (25% έως 35%), η ΑΠ πέφτει έως και στα 70 mmHg και η γυναίκα παρουσιάζει ανησυχία, ωχρότητα και η παραγωγή ούρων μειώνεται
• 2000 έως 25000 κ.εκ. (35% έως 50%), η ΑΠ πέφτει κάτω από τα 70 mmHg, και η γυναίκα παρουσιάζει απώλεια των αισθήσεων, δυσχέρεια στην αναπνοή και η παραγωγή ούρων αναστέλλεται παντελώς.

Πώς γίνεται τελικά η διάγνωση της σοβαρής αιμορραγίας μετά τον τοκετό;

Η εξέλιξη της σοβαρής αιμορραγίας μετά τον τοκετό είναι σε αρκετές περιπτώσεις ραγδαία και για το λόγο αυτό είναι κεφαλαιώδους σημασίας η διάγνωση να τεθεί άμεσα, προκειμένου άμεση να είναι και η αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής, πριν τεθεί σε κίνδυνο η υγεία της γυναίκας.

Μελέτες έχουν όμως καταδείξει, πως στην πράξη είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει εκτίμηση της πραγματικής απώλειας αίματος και αυτή συνήθως υποτιμάται σημαντικά.

Έτσι η διάγνωση τίθεται καταρχάς με βάση τα συμπτώματα, που η γυναίκα παρουσιάζει, ενώ με βάση τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης γίνεται προσπάθεια να εντοπισθούν άμεσα τα αίτια της όποιας αιμορραγίας. Η εξέταση αυτή περιλαμβάνει κάποιους πάγιους «χειρισμούς» από μέρους του μαιευτήρα.

Καταρχάς μετά την έξοδο του πλακούντα αυτός ελέγχεται προκειμένου να διαπιστωθεί κατά το δυνατόν, αν είναι ακέραιος. Δια της εξ όψεως εκτίμησης της ακεραιότητας του πλακούντα επιδιώκουμε να εξασφαλίσουμε, ότι τμήμα του δεν έχει κατακρατηθεί εντός της μήτρας παρεμποδίζοντας τη σύσπασή του μυϊκού της τοιχώματος.

Ο μαιευτήρας εξάλλου μετά την έξοδο και του πλακούντα ψηλαφεί τη μήτρα, προκειμένου να διαπιστωθεί, αν αυτή παρουσιάζει τις επιθυμητές συσπάσεις, ενώ ταυτόχρονα εισάγει μέσω του τραχήλου στην ενδομητρική κοιλότητα μια ειδική λαβίδα, στην άκρη της οποίας έχει τοποθετηθεί μία σφαίρα από γάζα (ονομάζεται τολύπιο), ώστε να αφαιρεθούν από εκεί τυχόν υπολείμματα ιστού.

Στη συνέχεια ελέγχει το περίνεο, τον κόλπο, αλλά και τον τράχηλο, ώστε να εντοπίσει ενδεχόμενους τραυματισμούς.

Σε περίπτωση σοβαρής αιμορραγίας συνήθως ζητώνται και αιματολογικές εξετάσεις, προκειμένου να εκτιμηθεί η αναιμία, αλλά και η ορθή λειτουργία του μηχανισμού πήξης του αίματος.

Η διάγνωση της σοβαρής αιμορραγίας μετά τον τοκετό σπανίως βασίζεται σε απεικονιστικές εξετάσεις, καθότι η ταχεία εξέλιξη της κατάστασης αυτής κατά κανόνα δεν αφήνει χρόνο για τέτοιου είδους εξετάσεις.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr