Παθήσεις μήτρας και υπερηχογράφημα: Τι πρέπει να γνωρίζετε

Η μήτρα είναι ένα κοίλο όργανο (= όργανο με κοιλότητα), που εντοπίζεται εντός της πυέλου (βλ. εικόνα). Η κοιλότητα της μήτρας ονομάζεται ενδομητρική κοιλότητα και εντός αυτής αναπτύσσεται προστατευμένο το μωρό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η κοιλότητα αυτή καλύπτεται εσωτερικά από εξειδικευμένο είδος ιστού, που ονομάζεται ενδομητρικός ιστός.

Όσο η γυναίκα βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία, η δομή του ενδομητρικού ιστού μεταβάλλεται ανάλογα με τη φάση του εμμηνορρυσιακού κύκλου. Έτσι το ενδομήτριο είναι:

• λεπτό κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως (όταν δηλαδή υπάρχει ροή αίματος), αλλά και κατά την πρώιμη Ωοθυλακική Φάση του κύκλου (έτσι ονομάζεται το πρώτο μισό του εμμηνορρυσιακού κύκλου)
• το πάχος του προοδευτικά αυξάνεται έως το τέλος της Ωοθυλακικής Φάσης μέχρι και την Ωοθυλακιορρηξία (στην απελευθέρωση από τις ωοθήκες του ωαρίου)
• στην Παραγωγική Φάση του κύκλου (έτσι ονομάζεται το διάστημα μεταξύ της ωοθυλακιορρηξίας και της έναρξης της επομένης εμμήνου ρύσεως) το πάχος του ενδομητρίου φθάνει στις μέγιστες τιμές του.

Οι αλλαγές αυτές είναι δυνατόν να καταγραφούν με διακολπικό υπερηχογράφημα, στα πλαίσια του οποίο γίνεται μέτρηση του πάχους του ενδομητρίου.

Πώς ερμηνεύουμε τα υπερηχογραφικά ευρήματα;

Θα πρέπει να τονίσουμε, πως τα όποια υπερηχογραφικά ευρήματα αποτελούν μόνον μέρος της συνολικής κλινικής εκτίμησης, η οποία συμπληρώνεται απαραιτήτως και από την κλινική εξέταση, αλλά και από τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού.

Η ερμηνεία των υπερηχογραφικών μετρήσεων του πάχους του ενδομητρίου εξαρτάται και από το πλαίσιο, μέσα στο οποίο έγιναν οι μετρήσεις αυτές:

• επρόκειτο για έλεγχο υπογονιμότητας;
• επρόκειτο για εκτίμηση κολπικής αιμόρροιας;
• έγιναν σε ασυμπτωματικές γυναίκες στα πλαίσια προληπτικού γυναικολογικού ελέγχου;

Πώς ερμηνεύουμε το πάχος του ενδομητρίου στα πλαίσια εκτίμησης της κολπικής αιμόρροιας;

Έχει διατυπωθεί η άποψη πως, αν μία γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας αναφέρει είτε αυξημένη ροή κατά τη διάρκεια της περιόδου, είτε κολπική αιμόρροια μεταξύ διαδοχικών περιόδων, τότε αυξημένο πάχος του ενδομητρίου και ιδιαίτερα, αν αυτό μετρηθεί αμέσως μετά την έμμηνο ρύση, καταδεικνύει υψηλή πιθανότητα ύπαρξης ενδομητρικού πολύποδος. Εν τοιαύτη περιπτώσει θα αξιολογηθεί η χρεία υποβολής της γυναίκας σε υστεροσκόπηση ή απόξεση του ενδομητρίου.

Προς επιβεβαίωση της άποψης αυτής, αξίζει να αναφερθούμε σε μελέτη του 2022. Στα πλαίσια της μελέτης αυτής οι ερευνητές κατέγραψαν το ενδομήτριο ως πεπαχυσμένο σε γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση, όταν αυτό παρουσίαζε τιμές μεγαλύτερες των 8 χιλιοστών του μέτρου κατά το πρώτο μισό του κύκλου ή 16 χιλιοστών του μέτρου κατά το δεύτερο μισό του κύκλου.

Παρατηρήθηκε, πως το 98,71% (230 στις 233) των γυναικών, που εμφάνιζαν αυτό το πάχος ενδομητρίου και ανέφεραν κολπική αιμόρροια, παρουσίαζαν τελικά κάποιου είδους καλοήθη παθολογία του ενδομητρίου, η οποία διαγνώσθηκε τελικά μετά από υποβολή τους σε υστεροσκόπηση.

Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτών επρόκειτο για ενδομητρικό πολύποδα, ενώ άλλες παρουσίαζαν «δυσλειτουργικό» ενδομήτριο, πολύποδα στον τράχηλο ή ινομύωμα, που προέβαλε εντός της ενδομητρικής κοιλότητας.

Θα πρέπει να σημειωθεί, πως αν και στις γυναίκες αυτές δεν εντοπίσθηκε κάποια κακοήθεια σε τρεις εξ’ αυτών (ποσοστό 1,29%) εντοπίσθηκαν προκαρκινικές αλλοιώσεις, δηλαδή αλλοιώσεις, οι οποίες ενδεχομένως να εξελίσσονταν σε αληθή καρκίνο.

Φυσικά, πριν την υποβολή της γυναίκας σε οποιαδήποτε επέμβαση, απαραίτητο είναι να αποκλεισθεί η πιθανότητα κύησης δια της μέτρησης των επιπέδων β-χοριακής στο αίμα της ή τουλάχιστον δια απλού test κύησης φαρμακείου. Επί αποτελεσμάτων υποδηλωνόντων κύηση, θα πρέπει να αξιολογηθεί το ενδεχόμενο αποβολής, εξωμήτριας κύησης ή σπανιότατα μύλης κύησης.

Ιδιαίτερη μνεία χρήσιμο θα ήταν να γίνει στην περίπτωση της απόξεσης ενδομητρίου ένεκα αποβολής, μετά την οποία το πάχος του ενδομητρίου κατά κανόνα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 5 χιλιοστά. Σε αντίθετη περίπτωση ίσως προϊόντα σύλληψης να έχουν παραμείνει εντός της ενδομητρικής κοιλότητας.

Αξίζει τέλος να σημειωθεί, ότι το πάχος του ενδομητρίου ενδεχομένως να απεικονίζεται μειωμένο μετά από μακροχρόνια χρήση αντισυλληπτικών δισκίων.

Πώς ερμηνεύουμε το πάχος του ενδομητρίου, αν η μέτρηση έγινε σε ασυμπτωματική γυναίκα στα πλαίσια προληπτικού γυναικολογικού ελέγχου;

Οι συντάκτες της προαναφερθείσας μελέτης του 2022, παρατήρησαν, πως το 99,4% (169 στις 170) των γυναικών, που εμφάνιζαν αυξημένο πάχος ενδομητρίου και δεν ανέφεραν κολπική αιμόρροια, παρουσίαζαν τελικά κάποιου είδους καλοήθη παθολογία του ενδομητρίου, η οποία διαγνώσθηκε τελικά μετά από υποβολή τους σε υστεροσκόπηση. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτών επρόκειτο για ενδομητρικό πολύποδα, ενώ άλλες παρουσίαζαν «δυσλειτουργικό» ενδομήτριο, πολύποδα στον τράχηλο ή ινομύωμα, που προέβαλε εντός της ενδομητρικής κοιλότητας.

Θα πρέπει να σημειωθεί, πως αν και στις γυναίκες αυτές δεν εντοπίσθηκε κάποια κακοήθεια σε μία εξ’ αυτών (ποσοστό 0,6%) εντοπίσθηκαν προκαρκινικές αλλοιώσεις, δηλαδή αλλοιώσεις, οι οποίες ενδεχομένως να εξελίσσονταν σε αληθή καρκίνο.

Συνεπώς, το ενδεχόμενο χρείας υποβολής της γυναίκας αναπαραγωγικής ηλικίας, της οποίας το ενδομήτριο καταγράφεται ως πεπαχυσμένο, σε υστεροσκόπηση ή απόξεση δεν μπορεί να αποκλειστεί, ακόμα και αν αυτή δεν παρουσιάζει κολπική αιμόρροια ή άλλη συμπτωματολογία.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

_{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

Πληροφορίες για το παρόν πόνημα αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα Radiopedia
Patrizi L, Ticconi C, Borelli B, et al. Clinical significance of endometrial abnormalities: an observational study on 1020 women undergoing hysteroscopic surgery. BMC Womens Health. 2022;22(1):106. Published 2022 Apr 7. doi:10.1186/s12905-022-01682-5