Ενδομητρίτιδα μετά τον τοκετό - Τι πρέπει να γνωρίζετε

Στους ιατρικούς όρους η κατάληξη « - ίτις» ή « - ίτιδα» υποδηλώνει, πως υφίσταται φλεγμονή στον ιστό, που περιγράφεται στο πρώτο ήμισυ της λέξης. Έτσι ο όρος «ενδομητρ – ίτις» ή «ενδομητρ – ιτιδα» υποδηλώνει, ότι υφίσταται φλεγμονή στο ενδομήτριο.

Πού οφείλεται η ενδομητρίτιδα;

Η ενδομητρίτιδα οφείλεται στη «μετανάστευση» παθογόνων μικροοργανισμών από τον κόλπο και μέσω του τραχηλικού αυλού στο εσωτερικό της μήτρας, όπου και πολλαπλασιάζονται.

Στη συνέχεια οι μικροοργανισμοί αυτοί δεν αποκλείεται να «ξεπεράσουν» το ενδομήτριο και να φθάσουν στο μυομήτριο ή δια των σαλπίγγων να μετακινηθούν προς τα παραμήτρια, όπως ονομάζονται οι περιοχές εκατέρωθεν της μήτρας. Η μετακίνηση αυτή των παθογόνων μικροοργανισμών συχνά έχει ως αποτέλεσμα τη σύγχρονη «μετανάστευση» της φλεγμονής, στις σάλπιγγες, στις ωοθήκες και στην πύελο γενικότερα.

Μετά την εγκυμοσύνη είναι δυνατόν να εμφανιστεί ενδομητρίτιδα;

Η «σύντομη» απάντηση είναι «ναι».

Όμως θα πρέπει να διαχωρίσουμε δύο ειδών ενδομητρίτιδες, που εμφανίζονται μετά την εγκυμοσύνη:

• ενδομητρίτιδα, που εκδηλώνεται μετά τον τοκετό
• ενδομητρίτιδα, που εκδηλώνεται μετά από αποβολή

Πώς ορίζεται η ενδομητρίτιδα μετά τον τοκετό;

Όπως αναφέρεται σε σύγγραμμα Γυναικολογίας και Μαιευτικής του 1995, η ενδομητρίτιδα μετά τον τοκετό ορίζεται με βάση την καταγραφή πυρετικής κίνησης τουλάχιστον 38^oC εντός 5 ημερών από τον τοκετό, η οποία συνοδεύεται από την εκδήλωση ενός ή περισσοτέρων από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• εκδήλωση άλγους κατά την ψηλάφηση της μήτρας
• λόχεια (έτσι ονομάζονται οι εκκρίσεις του κόλπου μετά τον τοκετό), τα οποία είναι δύσοσμα
• υψηλή συγκέντρωση λευκών αιμοσφαιρίων στη γενική αίματος (>12.000), αφού προηγουμένως έχει αποκλεισθεί η ύπαρξη άλλης εστίας φλεγμονής.

Πόσο συχνή είναι η ενδομητρίτιδα μετά τον τοκετό;

Σύμφωνα με μελέτη του 2019 η συχνότητα της ενδομητρίτιδας μετά τον τοκετό κυμαίνεται μεταξύ του 1% και του 3%, αν πρόκειται για κολπικό (φυσιολογικό) τοκετό, ενώ φθάνει και το 27% μετά από καισαρική τομή.
Στη μελέτη αυτή εξάλλου σημειώνεται, ότι η διάγνωση της ενδομητρίτιδας τίθεται μόνον αφού αποκλεισθούν άλλες αιτίες εκδήλωσης πυρετού όπως:

• μαστίτιδα
• ουρολοίμωξη
• επιμόλυνση της τομής της καισαρικής ή της περινεοτομής (αν πρόκειται για φυσιολογικό τοκετό

Σε ισραηλινή πάντως μελέτη του 2000, στην οποία ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από 75.947 τοκετούς, η συχνότητα της ενδομητρίτιδας μετά τον τοκετό ήταν 0,17% για τον κολπικό τοκετό και 2,63% για την καισαρική τομή. Οι συντάκτες της έρευνας αυτής απέδωσαν το χαμηλό αυτό ποσοστό στην πρακτική, που ακολουθείτο στο νοσοκομείο, όπου έλαβε χώρα η συγκεκριμένη έρευνα και συγκεκριμένα στη χορήγηση αντιβίωσης σε όλα τα περιστατικά πρόωρου τοκετού, σε περιπτώσεις πρόωρης ρήξης των υμένων (αυτό, που ονομάζουμε «σπάσαν νωρίς τα νερά») και κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά την καισαρική τομή.

Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης ενδομητρίτιδας μετά τον τοκετό;

Ανατρέχοντας στις ανωτέρω αναφερθείσες μελέτες του 2000 και του 2019 μπορούμε να εντοπίσουμε κάποιους παράγοντες, που αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης της ενδομητρίτιδας:

• η καισαρική τομή (γυναίκες, που υπεβλήθησαν σε αυτήν την επέμβαση διατρέχουν έως και 15 φορές υψηλότερο κίνδυνο εν σχέσει με αυτές, που έφεραν στον κόσμο το μωρό τους με κολπικό τοκετό)
• η παχυσαρκία (Δείκτης Μάζας Σώματος – BMI – μεγαλύτερος των 35 kg/m²)
• η πρόωρη ρήξη των υμένων
• η συκιουλκία (η χρήση «βεντούζας» κατά τον τοκετό)

Άλλες καταστάσεις, οι οποίες αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης ενδομητρίτιδας είναι οι τοκετοί σε μη νοσοκομειακό περιβάλλον και οι τοκετοί στο νερό.

Δύο ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις, που περιεγράφηκαν από τους συντάκτες της ισραηλινής μελέτης του 2000 συνδέουν την αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης ενδομητρίτιδας μετά τον τοκετό με:

• την εκδήλωση εμβρυϊκής δυσχέρειας κατά τη διάρκεια του τοκετού (αυτό, που ονομάζουμε το καρδιοτοκογράφημα «δεν είναι καλό»), η οποία ακολουθείται τελικά από κολπικό τοκετό. Αντίθετα, οι πιθανότητες ενδομητρίτιδας μειώνονται, αν μετά την εμβρυϊκή δυσχέρεια ακολουθεί καισαρική τομή. Μάλιστα, αν μετά την εμβρυϊκή δυσχέρεια ακολουθήσει το τραγικό γεγονός του θανάτου του εμβρύου, τότε οι πιθανότητες ενδομητρίτιδας αυξάνονται έτι περαιτέρω. Οι πιθανότητες αυτές αυξάνονται και αν μετά τον τοκετό το νεογνό δεν αντιδρά ικανοποιητικά στα ερεθίσματα.
• την υπέρταση κύησης, αν αυτή ακολουθείται από κολπικό τοκετό, αλλά όχι όταν αυτή ακολουθείται από καισαρική τομή

Πώς αντιμετωπίζεται η ενδομητρίτιδα μετά τον τοκετό;

Η ενδομητρίτιδα μετά τον τοκετό αντιμετωπίζεται δια της χορήγησης αντιβιοτικής αγωγής είτε από του στόματος, είτε ενδοφλεβίως.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{Sweet RL, Gibbs RS. Postpartum infection. In: Sweet RL, Gibbs RS editors. Infectious Diseases of the Female Genital Tract. 3rd ed. Williams & Wilkins, Baltimore, 1995, pp 578-600.}

^{Rouse CE, Eckert LO, Muñoz FM, Stringer JSA, Kochhar S, Bartlett L, Sanicas M, Dudley DJ, Harper DM, Bittaye M, Meller L, Jehan F, Maltezou HC, Šubelj M, Bardaji A, Kachikis A, Beigi R, Gravett MG; Global Alignment of Immunization Safety in Pregnancy (GAIA) Postpartum Endometritis, Infection following Incomplete or Complete Abortion Work Group. Postpartum endometritis and infection following incomplete or complete abortion: Case definition & guidelines for data collection, analysis, and presentation of maternal immunization safety data. Vaccine. 2019 Dec 10;37(52):7585-7595. doi: 10.1016/j.vaccine.2019.09.101. PMID: 31783980; PMCID: PMC6891249.}

^{Chaim W, Bashiri A, Bar-David J, Shoham-Vardi I, Mazor M. Prevalence and clinical significance of postpartum endometritis and wound infection. Infect Dis Obstet Gynecol. 2000;8(2):77-82. doi: 10.1002/(SICI)1098-0997(2000)8:2<77::AID-IDOG3>3.0.CO;2-6. PMID: 10805361; PMCID: PMC1784665.}