Β.Σιούλας: Η χειρουργική ακριβείας αλλάζει τα δεδομένα στην αντιμετώπιση των γυναικολογικών καρκίνων

Η 20^η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Γυναικολογικής Ογκολογίας και έρχεται να μας υπενθυμίσει τη σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης για την επιτυχή αντιμετώπιση των γυναικολογικών καρκίνων. Τα τελευταία χρόνια, η Γυναικολογική Ογκολογία αναπτύσσεται ραγδαία, επιτυγχάνοντας σε πολλές περιπτώσεις την αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου με την ταυτόχρονη διατήρηση της γυναικείας γονιμότητας. Για τους νέους δρόμους θεραπείας που ανοίγει η συνεχής εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης, δίνοντας απαντήσεις ακόμη και σε περίπλοκα και απαιτητικά περιστατικά, συζητάμε σήμερα με τον κ. Βασίλειο Σιούλα, Χειρουργό Γυναικολόγο, εξειδικευμένο στη Γυναικολογική Ογκολογία στο διεθνούς φήμης Memorial Sloan Kettering Cancer Center της Νέας Υόρκης και Διευθυντή της Α΄ Κλινικής Γυναικολογικής Ογκολογίας του «ΜΗΤΕΡΑ».

To 2019 η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Γυναικολογικής Ογκολογίας (ESGO)και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ομάδων Προστασίας του Γυναικολογικού Καρκίνου (ENGAGe) θέσπισαν την 20^η Σεπτεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Γυναικολογικής Ογκολογίας, θέλοντας να ευαισθητοποιήσουν τον γυναικείο πληθυσμό για τους παράγοντες κινδύνου και τα συμπτώματα της νόσου. Με αφορμή το γεγονός αυτό, θα θέλαμε να «συστήσετε» την ειδικότητα της Γυναικολογικής Ογκολογίας στις αναγνώστριες μας.

Οι εξειδικεύσεις στη Μαιευτική-Γυναικολογία αποτελούν εδώ και αρκετά χρόνια πραγματικότητα. Για παράδειγμα, είναι αυτονόητο πως, στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, Γυναικολόγοι εξειδικευμένοι στο μαιευτικό υπερηχογράφημα (Εμβρυομητρικοί Ιατροί) θα κάνουν τον έλεγχο για σύνδρομο Down (αυχενική διαφάνεια), αφού διαθέτουν βαθύτερη γνώση και μεγαλύτερη εμπειρία σε αυτόν. Αντίστοιχα, όταν η χειρουργική θεραπεία των καρκίνων του γυναικείου γεννητικού συστήματος πραγματοποιείται από Γυναικολόγους εξειδικευμένους στην Ογκολογία, τα αποτελέσματα για τις ασθενείς έχει αποδειχθεί πως είναι θεαματικά καλύτερα. Οι Γυναικολόγοι Ογκολόγοι έχουν ολοκληρώσει διεθνώς πιστοποιημένα προγράμματα εξειδίκευσης και διαθέτουν τις γνώσεις και τις τεχνικές δεξιότητες για να αντιμετωπίζουν με τον καλύτερο τρόπο τους καρκίνους του γυναικείου γεννητικού συστήματος (π.χ. καρκίνος ενδομητρίου, τραχήλου και ωοθηκών), τους όγκους οριακής κακοήθειας των ωοθηκών, τις προκαρκινικές καταστάσεις (π.χ. αλλοιώσεις από HPV, υπερπλασία ενδομητρίου) και να καθοδηγούν τις ασθενείς με γενετική προδιάθεση για αντίστοιχες κακοήθειες.

Γιατί είναι σημαντικό μια ασθενής με γυναικολογικό καρκίνο να απευθυνθεί σε έναν γυναικολόγο με εξειδίκευση στη Γυναικολογική Ογκολογία;

Όλες οι μελέτες που έχουν γίνει στις μεγάλες χώρες του εξωτερικού απέδειξαν πως οι ασθενείς με γυναικολογικούς καρκίνους που αντιμετωπίζονται χειρουργικά από Γυναικολόγους Ογκολόγους έχουν σημαντικά βελτιωμένα ογκολογικά αποτελέσματα, πολύ λιγότερες επιπλοκές και καλύτερη μακροπρόθεσμη ποιότητα ζωής. Είναι χαρακτηριστικό πως η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Γυναικολογικής Ογκολογίας (ESGO), ο ανώτερος επιστημονικός φορέας για τους γυναικολογικούς καρκίνους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θεωρεί απαραίτητη προϋπόθεση τη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου, του τραχήλου της μήτρας, των ωοθηκών και των εξωτερικών γεννητικών οργάνων (αιδοίου) από Γυναικολόγους Ογκολόγους, προκειμένου να θεωρήσει πως ένα νοσοκομείο πληροί τα ποιοτικά κριτήρια να νοσηλεύει αντίστοιχες ασθενείς.

Τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στο κομμάτι της χειρουργικής αντιμετώπισης του γυναικολογικού καρκίνου και ποια είναι η μάχη που η επιστημονική κοινότητα θα ήθελε να κερδίσει στο μέλλον;

Στις μέρες μας, η Γυναικολογική Ογκολογία εξελίσσεται ραγδαία. Η ελάχιστη επεμβατική χειρουργική (π.χ. λαπαροσκόπηση και ρομποτική χειρουργική), η οποία εξασφαλίζει πολύ ταχύτερη ανάρρωση, αναγνωρίζεται διεθνώς σαν τον καλύτερο τρόπο χειρουργικής αντιμετώπισης του καρκίνου του ενδομητρίου. Η τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού αυξάνει την ακρίβεια στη διάγνωση των λεμφαδενικών μεταστάσεων και ελαττώνει σε μεγάλο βαθμό τις επιπλοκές. Οι ριζικές χειρουργικές τεχνικές για τον «καθαρισμό» όλων των μεταστάσεων στην κοιλιά βελτιώνουν σημαντικά την επιβίωση των ασθενών με προχωρημένο καρκίνο των ωοθηκών. Τέλος, οι συντηρητικές επεμβάσεις σε επιλεγμένες περιπτώσεις νέων γυναικών με καρκίνο του τραχήλου συνδυάζουν τα άριστα ογκολογικά αποτελέσματα με τη διατήρηση της γονιμότητας. Στο μέλλον, όχι και τόσο μακριά, η χειρουργική ακριβείας, κατευθυνόμενη από ειδικές οθόνες «υψηλής νοημοσύνης», θα αλλάξει τον τρόπο χειρουργικής αντιμετώπισης των γυναικολογικών καρκίνων και, ουσιαστικά, θα δώσει απαντήσεις και στις πιο δύσκολες περιπτώσεις.

Πρόσφατα, εσείς και η ομάδα σας πραγματοποιήσατε μια πρωτοποριακή τεχνική σε ασθενή με καρκίνο του αιδοίου, η οποία στηρίχθηκε στην αναγνώριση του λεμφαδένα-φρουρού με τη χρήση λεμφοσπινθηρογραφήματος και της χρωστικής ουσίας ICG. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα αυτής της τεχνικής για τις ασθενείς;

Με την τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού στον καρκίνο του αιδοίου εξασφαλίζουμε πολύ μεγαλύτερη αξιοπιστία στη διάγνωσή των λεμφαδενικών μεταστάσεων. Από την άλλη πλευρά, μειώνοντας τον αριθμό των λεμφαδένων που αφαιρούμε και περιορίζοντας σημαντικά το μέγεθος της τομής, αποφεύγουμε τις συνήθεις επιπλοκές της κλασικής βουβωνικής λεμφαδενεκτομής, όπως το λεμφοίδημα, τις λεμφοκύστεις, τη φλεγμονή και τη διάσπαση του χειρουργικού τραύματος. Είναι χαρακτηριστικό πως η τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού αποτελεί την προτιμητέα στρατηγική αντιμετώπισης του καρκίνου του αιδοίου με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες από τους επιστημονικούς φορείς της Ευρώπης και των ΗΠΑ (ESGO, NCCN), όταν η ασθενής έχει πλακώδες καρκίνωμα αιδοίου μεγέθους <4cm, ό όγκος είναι μονήρης, οι βουβωνικοί λεμφαδένες δεν είναι διογκωμένοι απεικονιστικά και ο Γυναικολόγος Ογκολόγος έχει την εκπαίδευση και εμπειρία σε αυτή για να την πραγματοποιήσει.

Ποια είναι τα ποσοστά υποτροπών στους γυναικολογικούς καρκίνους; Στην περίπτωση υποτροπής, η χειρουργική θεραπεία είναι μονόδρομος;

Τα ποσοστά υποτροπής στους γυναικολογικούς καρκίνους διαφέρουν ανάλογα με το όργανο και την έκταση της νόσου στην αρχική διάγνωση. Π.χ. ο καρκίνος του ενδομητρίου θεωρείται ιάσιμος σε εξαιρετικά υψηλά ποσοστά, ενώ ο καρκίνος των ωοθηκών συνήθως υποτροπιάζει. Η χειρουργική θεραπεία των υποτροπών πρέπει να εφαρμόζεται σε προσεκτικά επιλεγμένες ασθενείς και εφόσον είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο το όφελος για τις ασθενείς έναντι των μη χειρουργικών θεραπειών. Χαρακτηριστική περίπτωση σε αυτά τα πλαίσια είναι η χειρουργική αντιμετώπιση των υποτροπών του καρκίνου των ωοθηκών, αφού νεότερα βιβλιογραφικά δεδομένα αναδεικνύουν την αξία της για τη μελλοντική επιβίωση των ασθενών.

Ποια είναι η συμβουλή σας προς τις αναγνώστριες μας; Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να κρατήσουν μέσα από την σημερινή συνέντευξη;

Η θεραπευτική προσέγγιση των γυναικολογικών καρκίνων έχει αλλάξει και τα ογκολογικά αποτελέσματα είναι, πλέον, θεαματικά. Απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι η αντιμετώπιση των γυναικών με κακοήθειες του γεννητικού συστήματος σε οργανωμένα κέντρα, με σύγχρονες υλικοτεχνικές υποδομές και ομάδες Ιατρών υψηλής εξειδίκευσης, στις οποίες οι Γυναικολόγοι Ογκολόγοι θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Η φροντίδα των γυναικών με κακοήθειες του γεννητικού συστήματος θα πρέπει επιτέλους να ακολουθήσει τα διεθνή standards και στη χώρα μας!