Υστερεκτομή: Μπορεί να γίνει για προληπτικούς λόγους;

Με τον όρο υστερεκτομή αναφερόμαστε στην χειρουργική αφαίρεση της μήτρας. Στα πλαίσια της επέμβασης αυτής κατά περίπτωσιν είναι δυνατόν να αφαιρεθούν και ο τράχηλος της μήτρας, αλλά και οι ωοθήκες. Η υστερεκτομή μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε δια τομής στην κοιλιά (λαπαροτομία, «ανοικτή» επέμβαση), είτε δια λαπαροσκόπησης, είτε δια τομής στον κόλπο (κολπική υστερεκτομή).

Σύσταση για υποβολή της γυναίκας σε υστερεκτομή είναι δυνατόν να διατυπωθεί τόσο ένεκα διαφόρων ενδείξεων, οι οποίες ενδεχομένως να αφορούν τόσο καλοήθεις, όσο και κακοήθεις καταστάσεις.

Τι σημαίνει πρόληψη;

Εδώ κάθε ιατρός, που σέβεται τον εαυτόν του, θα υπέκυπτε στον πειρασμό να αναφερθεί, με το ανάλογο περισπούδαστο φυσικά ύφος, στα λόγια του πνευματικού πατέρα της συντεχνίας του, του Ιπποκράτη: «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν». Τουτέστιν: «Καλύτερα να προλαμβάνουμε μία παθολογική κατάσταση από το να χρειάζεται να τη θεραπεύσουμε»

Με τον όρο πρόληψη κατά βάσιν αναφερόμαστε σε συστάσεις για λήψη συγκεκριμένων μέτρων, προκειμένου να μειωθούν οι πιθανότητες εκδήλωσης κάποιας παθολογίας. Ο δε καθορισμός των μέτρων αυτών βασίζεται σε στατιστικές μελέτες, χάρη στις οποίες έχει διαπιστωθεί, ότι η εδραίωση συγκεκριμένων καταστάσεων συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης συγκεκριμένων παθολογιών. «Επιστημονικά» αυτό λέγεται: «έχουμε διαπιστώσει ύπαρξης σχέσης αιτίου και αιτιατού μεταξύ συγκεκριμένων καταστάσεων και συγκεκριμένων παθολογιών». Τα συστηνόμενα προληπτικά μέτρα αποσκοπούν στην κατά το δυνατόν αναστροφή καταστάσεων, η ύπαρξη των οποίων θα μπορούσε να οδηγήσει στην εκδήλωση παθολογίας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα πρόληψης στη γυναικολογία είναι αυτό, που αφορά τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Η πρόληψη του τραχήλου της μήτρας περιλαμβάνει τον εμβολιασμό έναντι του HPV και φυσικά το test Παπανικολάου, αλλά και την κολποσκόπηση.

Μα είναι δυνατόν μία χειρουργική επέμβασή να γίνει προληπτικά;

Η απάντηση είναι «ναι»: υφίστανται περιπτώσεις, στις οποίες ο ιατρός συστήνει την εκτέλεση χειρουργικής επέμβασης προκειμένου να μειωθούν οι πιθανότητες εκδήλωσης κάποιας παθολογίας, συνηθέστερα κάποιας κακοηθείας.

Παράδειγμα τέτοιας επέμβασης, η οποία εκτελείται στα πλαίσια της γυναικολογίας είναι η κωνοειδής εκτομή του τραχήλου με αγκύλη διαθερμίας (Loop). Η επέμβαση αυτή συστήνεται, αν στον τράχηλο έχουν εντοπισθεί Υψηλού βαθμού Προκαρκινικές αλλοιώσεις. Πρόκειται για αλλοιώσεις, που εντοπίζονται στον ιστό, ο οποίος καλύπτει τον τράχηλο της μήτρας τόσο εξωτερικά, όσο και τον αυλό του (το «εσωτερικό» του σωλήνα δηλαδή). Υφίστανται αυξημένες πιθανότητες οι αλλοιώσεις αυτές να εξελιχθούν σε καθαυτό καρκίνο.

Η κωνοειδής εκτομή του τραχήλου με αγκύλη διαθερμίας (Loop) συστήνεται, ώστε οι εν λόγω αλλοιώσεις να αφαιρεθούν και να αποτραπεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Επιπροσθέτως, το αφαιρεθέν κωνοειδούς σχήματος τμήμα του τραχήλου αποστέλλεται για παθολογοανατομική εξέταση, ώστε αφενός να επιβεβαιωθεί ο βαθμός της αλλοίωσης, αλλά και η έκτασή της.

Υπάρχουν περιπτώσεις, στα πλαίσια των οποίων θα μπορούσε να γίνει σύσταση για «προληπτική» υστερεκτομή;

Στο ερώτημα αυτό η απάντηση είναι και «ναι» και «όχι».

Προκειμένου να χαρακτηριστεί μία επέμβαση – η υστερεκτομή, εν προκειμένω – «προληπτική», αναγκαία συνθήκη είναι δια αυτής να παρεμποδίζεται η εκδήλωση μίας κακοηθείας. Η συνθήκη αυτή όμως είναι μεν «αναγκαία», δηλαδή απαραίτητη, αλλά δεν είναι πάντα και «ικανή». Με άλλα λόγια η συνθήκη αυτή δεν κρίνεται πάντα ως «αρκετά ισχυρή», ώστε να γίνει σύσταση για υποβολή της γυναίκας σε υστερεκτομή.

Επομένως πλην του ερωτήματος «με την υστερεκτομή προλαμβάνεται η πιθανότητα εκδήλωσης κάποιας συγκεκριμένης κακοηθείας;», τίθενται και άλλα ερωτήματα, πριν κριθεί σκόπιμο να γίνει η σχετική σύσταση. Σχηματικά τα ερωτήματα αυτά είναι και τα εξής:

• πόσο πιθανόν είναι να εκδηλωθεί η κακοήθεια, που επιδιώκουμε να προλάβουμε;
• είναι δυνατόν η εκδήλωση της κακοηθείας αυτής να διαπιστωθεί σε πρώιμο στάδιο και με άλλα λιγότερο «επεμβατικά» από την υστεροσκόπηση μέσα;

Αφού «ζυγίσουμε» τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, τότε είναι δυνατόν να κρίνουμε, αν είναι σκόπιμο (αν «αξίζει τον κόπο»), να συστήσουμε στη γυναίκα να υποβληθεί σε μίαν υστερεκτομή, η οποία – όπως και όλες οι επεμβάσεις άλλωστε – έχει ενδεχόμενες επιπλοκές, συγκεκριμένο χρόνο ανάρρωσης, αλλά και οικονομικό κόστος.

Κατά περίπτωσιν η υστερεκτομή κρίνεται χρήσιμη στα πλαίσια της πρόληψης καρκίνων όπως:

• ο καρκίνος των ωοθηκών
• ο καρκίνος του ενδομητρίου
• ο καρκίνος του τραχήλου
• ο καρκίνος του μαστού

Φυσικά, πριν προχωρήσουμε σε υστερεκτομή για προληπτικούς λόγους, είναι απαραίτητο η γυναίκα να έχει ενημερωθεί πλήρως για τα «υπέρ» και τα «κατά» μίας τέτοιας επέμβασης.

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr