Το γεννητικό σύστημα της γυναίκας αποτελείται από το αιδοίο, τον κόλπο, τη μήτρα, τις σάλπιγγες και τις ωοθήκες.
Η μήτρα, όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα εντοπίζεται εντός της πυέλου (λεκάνης) της γυναίκας.
Εκατέρωθεν της μήτρας απαντώνται οι ωοθήκες, από τις οποίες απελευθερώνεται με την ωοθυλακιορρηξία ένα (συνήθως) ωάριο στα μέσα κάθε εμμηνορρυσιακού κύκλου. Το απελευθερωθέν ωάριο εισέρχεται στις σάλπιγγες. Αν εκεί συναντήσει ζωντανά σπερματοζωάρια, τότε επέρχεται η γονιμοποίησή του και το προκύψαν έμβρυο κινείται προς την ενδομητρική κοιλότητα, στο τοίχωμα της οποίας και εμφυτεύεται. Αν αντίθετα δεν επιτευχθεί γονιμοποίηση, το ωάριο επιβιώνει εντός των σαλπίγγων για 12 με 24 ώρες.
Τα σπερματοζωάρια φθάνουν στις σάλπιγγες, όταν μετά από την εκσπερμάτωση εντός του κόλπου, εισέρχονται στην ενδομητρική κοιλότητα δια του τραχήλου της μήτρας.
Στην ακόλουθη σχηματική απεικόνιση βλέπουμε, πως η πρόσθια επιφάνεια της μήτρας έρχεται σε επαφή με την ουροδόχο κύστη, ενώ η οπίσθια επιφάνεια αυτής με το ορθό.
Με τον όρο πυελική φλεγμονή αναφερόμαστε σε μία φλεγμονή της μήτρας, των σαλπίγγων ή των ωοθηκών. Σε κάποιες περιπτώσεις επηρεάζονται μόνον κάποια από τα όργανα αυτά, αλλά ενίοτε η πυελική φλεγμονή είναι γενικευμένη και επηρεάζει το σύνολο των συγκεκριμένων οργάνων.
Πού οφείλεται η πυελική φλεγμονή;
Η πυελική φλεγμονή προκαλείται από τον εποικισμό των πυελικών οργάνων από παθογόνους μικροοργανισμούς, οι οποίοι φθάνουν σε αυτά μέσω του κόλπου και του τραχήλου της μήτρας.
Στο 85% περίπου των περιπτώσεων οι παθογόνοι μικροοργανισμοί μεταδίδονται μέσω της σεξουαλικής επαφής. Η πυελική φλεγμονή συχνότερα οφείλεται:
- Στη Χλαμύδια: Η Χλαμύδια είναι ένα εκ των συνηθεστέρων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, που προκαλείται από το βακτήριο Χλαμύδια του Τραχώματος (Chlamydia trachomatis). Η μεταδοτικότητά του είναι εξαιρετικά υψηλή, αφού έως το 75% των γυναικών και το 50% των ανδρών, που είναι φορείς του βακτηρίου, είναι ασυμπτωματικοί. Έτσι κατά κανόνα δεν απέχουν από τις σεξουαλικές επαφές.
- Στη Γονόρροια: Η Γονόρροια είναι ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα. Ο αιτιολογικός παράγων της φλεγμονής αυτής είναι το βακτήριο Ναϊσσέρια της Γονόρροιας (Neisseria gonorrhoeae) και εκτός του γυναικείου γεννητικού συστήματος, προσβάλλει και το ανδρικό γεννητικό σύστημα.
Άλλα μικρόβια, η παρουσία των οποίων έχει συσχετισθεί με την εκδήλωση πυελικής φλεγμονής στο υπόλοιπο 15% των περιπτώσεων είναι:
- Το Μυκόπλασμα, το οποίο ενίοτε εντοπίζεται εντός του τραχηλικού αυλού
- Διάφορα παθογόνα μικρόβια, που προκαλούν κολπίτιδες (είδος Peptostreptococcus, είδος Bacteroides)
- Παθογόνα του αναπνευστικού συστήματος (Haemophilus influenza, Streptococcus pneumonia, Staphylococcus aureus)
- Παθογόνα του πεπτικού συστήματος (Escherichia coli, Bacteroides fragilis, group B Streptococci)
Πόσο συχνή είναι η πυελική φλεγμονή;
Σύμφωνα με μελέτη του 2008 η ακριβής επίπτωση της πυελικής φλεγμονής είναι δύσκολο να εκτιμηθεί, διότι η διάγνωση της παθολογίας αυτής μόνο επί τη βάσει της κλινικής κατάστασης της γυναίκας είναι μάλλον αναξιόπιστη. Με χρόνια πυελική φλεγμονή διαγιγνώσκεται το 1,6% περίπου των γυναικών με ηλικία από 16 έως 45 ετών, που επισκέπτονται πρωτοβάθμιες δομές υγείας στην Αγγλία και στην Ουαλία. Εντούτοις, αφού η πλειονότητα των γυναικών με την παθολογία αυτή είναι ασυμπτωματικές, η συχνότητά της έχει ενδεχομένως υποτιμηθεί. Ένας μάλλον αδρός δείκτης εκτίμησης της επίπτωσης της χρόνιας πυελικής φλεγμονής σε αναπτυσσόμενες χώρες είναι το ποσοστό των γυναικών, που νοσηλεύονται και διαγιγνώσκονται με την παθολογία αυτή. Έτσι το ποσοστό αυτό κυμαίνεται μεταξύ του 17% και του 40% για τις χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής, μεταξύ του 15% και του 37% για τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και του 3% και του 10% στην Ινδία.
Σύμφωνα πάντως με μελέτη του 2021, η οποία αναλύει τα σχετικά στατιστικά δεδομένα από τις Η.Π.Α., αν και κατεγράφη πτώση των ποσοστών χρόνιας πυελικής φλεγμονής μεταξύ των ετών 2006 και 2016, από την ανάλυση πιο πρόσφατων στοιχείων προκύπτει αυξητική τάση των ποσοστών αυτών τα τελευταία χρόνια.
Ποιες είναι οι συνέπειες της πυελικής φλεγμονής;
Όπως περιγράφεται και σε μελέτη του 2023, στην οποία εκτίθεται μία ανασκόπηση της διαθέσιμης επιστημονικής βιβλιογραφίας, η καθυστερημένη διάγνωση και θεραπεία της πυελικής φλεγμονής έχει δυσμενείς συνέπειες, τόσο μεσοπρόθεσμες, όσο και μακροπρόθεσμες. Πάντως, ακόμα και η έγκαιρη χορήγηση αγωγής δεν εξασφαλίζει απόλυτη προστασία της γυναίκας από μακροπρόθεσμες επιπλοκές. Οι επιπλοκές αυτές για γυναίκες με αυτού του είδους της φλεγμονή και ηλικία μεταξύ των 20 και 24 ετών ενδέχεται να είναι:
- χρόνιο πυελικό άλγος (18% των περιπτώσεων)
- εξωμήτρια κύηση (8,5% των περιπτώσεων)
- υπογονιμότητα (16,8% των περιπτώσεων)
Εντούτοις, σύμφωνα με άλλα επιστημονικά δεδομένα το χρόνιο πυελικό άλγος ενδέχεται να εκδηλωθεί ακόμα και στο ένα τρίτο των γυναικών με χρόνια πυελική φλεγμονή. Το συγκεκριμένο άλγος αποδίδεται στη δημιουργία συμφύσεων (μεμβρανών δηλαδή, μεταξύ των οργάνων), αλλά και ουλώδους ιστού επί των πυελικών οργάνων.
Η υπογονιμότητα ένεκα της χρόνιας πυελικής φλεγμονής έχει αποδοθεί στην πρόκληση βλάβη των σαλπίγγων, οι οποίες ενδέχεται να παρουσιάσουν απόφραξη (να «βουλώσουν») και να καταστούν «μη διαβατές». Ενίοτε δε οι σάλπιγγες ενδέχεται να είναι μεν διαβατές, αλλά να φέρουν βλάβη εξαιτίας της φλεγμονής επί του ιστού, που καλύπτει εσωτερικά τον αυλό και χαρακτηρίζεται από την επ’ αυτού παρουσία «βλεφάρων» (βλ. εικόνα).
Έτσι και σε αυτήν την περίπτωση η σάλπιγγες είναι «μη λειτουργικές». Μάλιστα διάφοροι ερευνητές διατείνονται, ότι η εκδήλωση χρόνιας πυελικής φλεγμονής είναι δυνατόν να αυξήσει τις πιθανότητες η γυναίκα να αντιμετωπίσει υπογονιμότητα ακόμα και κατά πέντε φορές.
Και ο κίνδυνος για εξωμήτρια κύηση μετά από πυελική φλεγμονή έχει αποδοθεί στη βλάβη των σαλπίγγων.
Πάντως και η εκδήλωση υδροσάλπιγγας (συλλογής διαυγούς υγρού εντός μίας ή αμφοτέρων των σαλπίγγων με αποτέλεσμα τη διάτασή τους) έχει συνδεθεί με την πυελική φλεγμονή, όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2019.
Μία ασυνήθης, αλλά ιδιαίτερα σοβαρή επιπλοκή της πυελικής φλεγμονής περιγράφεται σε μελέτη του 2022 και αφορά την δημιουργία αποστήματος (συλλογής πυώδους υγρού) εντός των σαλπίγγων και πέριξ των ωοθηκών.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Ross JD. Pelvic inflammatory disease. BMJ Clin Evid. 2008 Mar 10;2008:1606. PMID: 19450319; PMCID: PMC2907941.
Kreisel KM, Llata E, Haderxhanaj L, Pearson WS, Tao G, Wiesenfeld HC, Torrone EA. The Burden of and Trends in Pelvic Inflammatory Disease in the United States, 2006-2016. J Infect Dis. 2021 Aug 16;224(12 Suppl 2):S103-S112. doi: 10.1093/infdis/jiaa771. PMID: 34396411; PMCID: PMC10243492.
Jennings LK, Krywko DM. Pelvic Inflammatory Disease. [Updated 2023 Mar 13]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499959/
Ng KYB, Cheong Y. Hydrosalpinx - Salpingostomy, salpingectomy or tubal occlusion. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2019 Aug;59:41-47. doi: 10.1016/j.bpobgyn.2019.01.011. Epub 2019 Jan 29. PMID: 30824209.
Kairys N, Roepke C. Tubo-Ovarian Abscess. [Updated 2022 Jun 21]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK448125/
