Οι καθ’ έξιν αποβολές και η αντίσταση στην ινσουλίνη

Η απώλεια ακόμα και μίας κύησης είναι μία τραυματική εμπειρία καταρχήν για τη γυναίκα, αλλά και για το ζευγάρι, πόσο μάλλον όταν έχουμε καθ’ έξιν αποβολές. Ευτυχώς όμως σήμερα έχουν αναπτυχθεί πρωτόκολλα, που μας επιτρέπουν να αντιμετωπίσουμε τις καθ’ έξιν αποβολές με σημαντικά ποσοστά επιτυχίας.

Η αυτόματη και μεμονωμένη απώλεια μίας κύησης στο πρώτο κυρίως τρίμηνο είναι πολύ συνηθισμένη.

Φαίνεται πως η ανάπτυξη των γονιμοποιημένων ωαρίων αναστέλλεται σε ποσοστό έως και 70%.

Εξάλλου, υπολογίζεται πως έως και 50% των κυημάτων χάνονται πριν ακόμα παρουσιαστεί καθυστέρηση στην περίοδο και όταν η γυναίκα δει αίμα πιστεύει πως είναι η κανονική της περίοδος.

Παραδοσιακά ορίζουμε ως καθ’ έξιν αποβολές, την απώλεια τουλάχιστον 3 κυήσεων πριν από τη συμπλήρωση 20 εβδομάδων κύησης.

Οι καθ’ έξιν αποβολές εμφανίζονται με συχνότητα που κυμαίνεται μεταξύ του 1/300 και του 1/100 ζευγάρια.

Η κλινική διερεύνηση στην απώλεια κύησης, όμως συνήθως αρχίζει ακόμα και μετά από δύο αποβολές, ειδικά αν είχε διαπιστωθεί υπερηχογραφικά καρδιακή λειτουργία του εμβρύου, αν η γυναίκα είναι πάνω από 35 ετών ή αν το ζευγάρι είχε δυσκολίες στην σύλληψη.

Πού οφείλονται οι καθ’ έξιν αποβολές;

Παράγοντες, οι οποίοι έχουν συσχετισθεί με την εκδήλωση καθ’ έξιν αποβολών είναι:

• γενετικοί – κάποιος εκ των δύο γονέων παρουσιάζει αλλαγές στα χρωμοσώματά του, οι οποίες δεν προκαλούν μεν στον ίδιο κλινικό πρόβλημα, αλλά συνδέονται με την παραγωγή γαμετών (ωαρίων ή σπερματοζωαρίων) με ελλείματα στο γενετικό τους υλικό (στο DNA τους δηλαδή)
• το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο – πρόκειται για ένα αυτοάνοσο σύνδρομο, που αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης θρομβώσεων στο αίμα
• η θρομβοφιλία – με αυτό τον όρο χαρακτηρίζουμε ένα σύνολο κλινικών οντοτήτων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από «υπερδραστηριότητα» του μηχανισμού πήξης του αίματος, με αποτέλεσμα την αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης θρομβώσεων
• ορμονικές διαταραχές, όπως αυτές του θυρεοειδούς αδένα
• ανατομικές ανωμαλίες στη μήτρα, όπως είναι η ύπαρξη διαφραγμάτων στην ενδομητρική κοιλότητα.

Πάντως θα πρέπει να υπογραμμίσουμε, πως σε ένα μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων καθ’ έξιν αποβολών δεν καθίσταται δυνατόν να εντοπισθεί κάποιο συγκεκριμένο αίτιο, οπότε μιλάμε για «ιδιοπαθείς» ή «αγνώστου αιτιολογίας» περιπτώσεις.

Τι είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη;

Όπως περιγράφεται και στη σχετική ιστοσελίδα Εθνικού Ιδρύματος για το Διαβήτη και των Πεπτικών και Νεφρικών νόσων των Η.Π.Α. (National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Disease/ NIDDKD), με τον όρο αντίσταση στην ινσουλίνη αναφερόμαστε σε μία κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από ελλιπή ανταπόκριση των μυϊκών κυττάρων και των κυττάρων του λιπώδους ιστού, αλλά και του ήπατος στην ινσουλίνη. Έτσι παρεμποδίζεται η είσοδος της γλυκόζης εντός των κυττάρων αυτών. Συνεπώς, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα παραμένουν υψηλά και διεγείρεται η παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας. Όσο τα παγκρεατικά κύτταρα είναι σε θέση να παράγουν επαρκείς ποσότητες ινσουλίνης, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα καταγράφονται εντός των φυσιολογικών ορίων.

Εξαιτίας της αντίστασης στην ινσουλίνη εκδηλώνεται προδιαβήτης, οπότε και τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα είναι μεν σχετικά υψηλά, αλλά όχι αρκετά, ώστε το άτομα να διαγνωσθεί ως διαβητικό, αφού από ένα σημείο και έπειτα, τα κύτταρα του παγκρέατος αδυνατούν να συνεχίσουν να παράγουν τις αναγκαίες ποσότητες ινσουλίνης, προκειμένου να επίπεδα γλυκόζης να κυμανθούν εντός φυσιολογικών ορίων. Άτομα με προδιαβήτη είναι εξαιρετικά πιθανό να εκδηλώσουν σε κάποια περίοδο της ζωής τους αληθή διαβήτη τύπου 2.

Πόσο συχνός είναι ο προδιαβήτης στην Ελλάδα;

Όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2021 η οποία διενεργήθηκε σε δείγμα 4.393 ατόμων, το ποσοστό των διαβητικών ανήρχετο στο 11,4%, με την παθολογία αυτή να είναι συχνότερη μεταξύ των μεγαλυτέρων ηλικιών, χωρίς ουσιώδεις διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, ενώ το ποσοστό ατόμων με προδιαβήτη υπολογίσθηκε στο 12,4%.

Τι σχέση έχει η αντίσταση στην ινσουλίνη με τις καθ’ έξιν αποβολές;

Στη διεθνή βιβλιογραφία υφίστανται πλήθος στοιχείων, μέσω των οποίων συνδέεται η εκδήλωση αντίστασης στην ινσουλίνη με τις καθ’ έξιν αποβολές. Ξεκινάμε από μία παλαιότερη μελέτη του 2002 . Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν 74 γυναίκες με ιστορικό καθ’ έξιν αποβολών και 74 γυναίκες χωρίς τέτοιο ιστορικό. Μεταξύ των γυναικών με ιστορικό καθ’ έξιν αποβολών ποσοστό 27% παρουσίαζε αντίσταση στην ινσουλίνη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό μεταξύ των γυναικών χωρίς τέτοιου είδους ιστορικό ήταν σημαντικά χαμηλότερο (9,5%).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και μελέτη του 2013 στην οποία συμμετείχαν 71 γυναίκες με ιστορικό καθ’ έξιν αποβολών, οι οποίες υπεβλήθησαν στις σχετικές εξετάσεις και αποκλείστηκε η πιθανότητα οι αποβολές να οφείλονταν σε αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, θρομβοφιλία, διαταραχές της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα ή στο γενετικό υλικό ενός εκ των συντρόφων, αλλά και 60 γυναίκες, με τουλάχιστον ένα παιδί, που όμως δεν είχαν ιστορικό καθ’ έξιν αποβολών. Οι συντάκτες του συγκεκριμένου πονήματος παρατήρησαν, πως οι γυναίκες με ιστορικό καθ’ έξιν αποβολών παρουσίαζαν σαφώς χειρότερους δείκτες σχετιζόμενους με την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Αξίζει τέλος να αναφερθούμε και σε μελέτη του 2022. Στα πλαίσια της συγκεκριμένης μελέτης έγινε ανασκόπηση της διεθνούς σχετικής βιβλιογραφίας και ελήφθησαν υπόψη τα στοιχεία από 19 επιστημονικές έρευνες, στις οποίες συμμετείχαν 4.453 άτομα. Οι συντάκτες τις ανασκόπησης αυτής διαπίστωσαν σαφή συσχέτιση μεταξύ της αντίστασης στην ινσουλίνη και του ιστορικού καθ’ έξιν αποβολών.

Μα γιατί η αντίσταση στην ινσουλίνη οδηγεί σε αποβολές;

Σαφής απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι δυνατόν να δοθεί. Μια ίσως λίγο «προκλητική» σχετική υπόθεση διατυπώθηκε σε μελέτη του 2019. Οι ερευνητές παρατήρησαν, ότι – τουλάχιστον σε συνθήκες εργαστηρίου – η ινσουλίνη φαίνεται να είναι τοξική για τα κύτταρα της τροφοβλάστης, δηλαδή του αρχικού σχηματισμού, ο οποίος θα εξελιχθεί στον πλακούντα. Για το λόγο αυτό διατύπωσαν, πως τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα της γυναίκας στην περίπτωση, που αυτή παρουσιάζει αντίσταση στην ινσουλίνη, ίσως να συνδέονται με τις καθ’ έξιν αποβολές. Συνεπώς, συνιστάται αντιμετώπιση της αντίστασης στην ινσουλίνη εν όψει εγκυμοσύνης.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{"Insulin Resistance & Prediabetes", National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Disease, https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/what-is-diabetes/prediabetes-insulin-resistance, όπως αναγνώστηκε στις 24/11/2023}

^{Makrilakis K, Kalpourtzi N, Ioannidis I, Iraklianou S, Raptis A, Sotiropoulos A, Gavana M, Vantarakis A, Kantzanou M, Hadjichristodoulou C, Chlouverakis G, Trypsianis G, Voulgari PV, Alamanos Y, Touloumi G, Liatis S; EMENO Study Group. Prevalence of diabetes and pre-diabetes in Greece. Results of the First National Survey of Morbidity and Risk Factors (EMENO) study. Diabetes Res Clin Pract. 2021 Feb;172:108646. doi: 10.1016/j.diabres.2020.108646. Epub 2020 Dec 24. PMID: 33359752.}

^{L.B. Craig, R.W. Ke, W.H. Kutteh, "Increased prevalence of insulin resistance in women with a history of recurrent pregnancy loss", Fertil Steril, 78 (2002), pp. 487-490}

^{Ispasoiu CA, Chicea R, Stamatian FV, Ispasoiu F. High fasting insulin levels and insulin resistance may be linked to idiopathic recurrent pregnancy loss: a case-control study. Int J Endocrinol. 2013;2013:576926. doi: 10.1155/2013/576926. Epub 2013 Nov 25. PMID: 24371440; PMCID: PMC3858974.}

^{Cai WY, Luo X, Lv HY, Fu KY, Xu J. Insulin resistance in women with recurrent miscarriage: a systematic review and meta-analysis. BMC Pregnancy Childbirth. 2022 Dec 8;22(1):916. doi: 10.1186/s12884-022-05256-z. PMID: 36482358; PMCID: PMC9733104.}

^{Vega M, Mauro M, Williams Z. Direct toxicity of insulin on the human placenta and protection by metformin. Fertil Steril. 2019 Mar;111(3):489-496.e5. doi: 10.1016/j.fertnstert.2018.11.032. Epub 2019 Jan 29. PMID: 30709546.}