Μπορεί να αναστραφεί το τέλος της αναπαραγωγικής ζωής μιας γυναίκας;

Στα βαθύτερα μονοπάτια της γυναικείας αναπαραγωγικής γήρανσης μπορεί να μας οδηγήσει η γονιδιωματική και γιατί όχι στην αναστροφή αυτής της διαδικασίας που παρά τις γνώσεις και τις εξελίξεις της εξωσωματικής γονιμοποίησης, κρύβει ακόμα πολλά μυστικά.

Η πρώτη έμμηνος ρύση και η έναρξη της εμμηνόπαυσης είναι τα βασικά ορόσημα της γυναικείας αναπαραγωγικής γήρανσης, που αντιπροσωπεύουν την αρχή και το τέλος της αναπαραγωγικής ικανότητας. Ο χρόνος που θα συμβούν αυτά τα γεγονότα ποικίλλουν μεταξύ των γυναικών με μία συνήθη απόκλιση 2-3 ετών.

Και εδώ είναι ένα από τα παράδοξα του ανθρώπινου οργανισμού, διότι η γυναικεία αναπαραγωγική γήρανση είναι φαινομενικά ξεχωριστή όσον αφορά την έναρξη των διαδικασιών γήρανσης στα άλλα όργανα.

Οι ωοθήκες λειτουργούν με βάση ένα φυσιολογικό χρονόμετρο που εξαρτάται από τον αριθμό των ωοθυλακίων τα οποία αποτελούν το απόθεμα των ωοθηκών μετά τη γέννηση, και η αναπαραγωγική γήρανση ξεκινά όταν στην ωοθήκη υπάρχουν περίπου 1000 ωοθυλάκια.

Η εμμηνόπαυση σε γενικές γραμμές, επέρχεται όταν εξαντληθεί αυτό το απόθεμα περίπου στα 51 έτη. Ωστόσο, η γονιμότητα αρχίζει να μειώνεται περίπου στην ηλικία των 30 ετών στις γυναίκες.

Ως εκ τούτου, η κατανόηση των μοριακών μηχανισμών πίσω από την μείωση της γονιμότητας και της λειτουργίας των ωοθηκών και των συναφών καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένης της πρωτοπαθούς ωοθηκικής ανεπάρκειας, της αναπαραγωγικής γήρανσης και της εμμηνόπαυσης, είναι το κλειδί για την εύρεση τρόπων διατήρησης της γονιμότητας.

Τι είναι η Γονιδιωματική

Η Γονιδιωματική είναι ένας τομέας της Βιολογίας, που εστιάζει στη μελέτη των γονιδιωμάτων των οργανισμών, χρησιμοποιώντας μεθόδους και εργαλεία της Γενετικής, της Μοριακής-Κυτταρικής Βιολογίας και της Βιοπληροφορικής.

Οι εξελίξεις στη γονιδιωματική έχουν αρχίσει να αποσαφηνίζουν το βιολογικό ρολόι της γυναικείας γονιμότητας και την ποιότητα των ωοθυλακίων.

Ο κρίσιμος ρόλος της ποιότητας και ποσότητας των ωαρίων ως καθοριστικού παράγοντα στην αναπαραγωγική γήρανση αποδεικνύεται καλύτερα στους κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης και οι γιατροί αναπαραγωγής έχουν πλέον ακριβείς πληροφορίες για τα αναπτυξιακά στάδια των ωαρίων και του σπέρματος.

Το επόμενο βήμα είναι να απαντηθούν βασικά ερωτήματα για την αναπαραγωγική γήρανση όπως:

• Μπορούμε να καθυστερήσουμε την εξάντληση του αποθέματος των ωοθηκών με την πάροδο του χρόνου;
• Τι γνωρίζουμε για τις αλλαγές του DNA σε μία ενήλικη ωοθήκη;
• Οι ωοθήκες επηρεάζονται από περιβαλλοντικούς παράγοντες;

Η κατανόηση αυτού του χρονομέτρου και των μοριακών διαδικασιών που εμπλέκονται, αναμένεται να οδηγήσει σε ανάπτυξη στρατηγικών για τη μείωση του αντίκτυπου της γυναικείας αναπαραγωγικής γήρανσης στις αναπαραγωγικές επιλογές των γυναικών.

Ήδη, εκτενείς μελέτες γονιδιωματικής που βρίσκονται σε εξέλιξη για τη μελέτη της φυσιολογικής ρύθμισης της ανάπτυξης των ωοθυλακίων των ωοθηκών, παρέχουν πολύτιμες γνώσεις για τη διαχείριση της μείωσης της ωοθηκικής λειτουργίας που σχετίζεται με την ηλικία, της αναπαραγωγικής διάρκειας ζωής και της νόσου των ωοθηκών.

Την τελευταία δεκαετία, διαδοχικές έρευνες ρίχνουν φως σε σπάνιες διαταραχές αναπαραγωγής αλλά και στις αιτίες θνησιμότητας εμβρύων στη φάση της προεμφύτευσης ή της απώλειας εγκυμοσύνης.

Η γονιδιωματική χρησιμοποιείται ευρέως στον τομέα της αναπαραγωγικής ιατρικής κατά τον προγεννητικό και προεμφυτευτικό έλεγχο, αλλά αναμένεται να ανοίξει και νέους ορίζοντες με στόχο τη μείωση του ρυθμού εξάντλησης των αποθεμάτων στις ωοθήκες και ίσως στην αναστροφή της αναπαραγωγικής γήρανσης.

Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος

Ιατρός Αναπαραγωγής
Μαιευτήρας – Χειρουργός – Γυναικολόγος
Praticien Attaché CHU Cochin, Paris

^{Βιογραφικό σημείωμα:}

^{Ο Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος είναι μαιευτήρας-χειρουργός-γυναικολόγος που ειδικεύεται στην γυναικολογική ενδοκρινολογία και υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και κατέχει μεταπτυχιακό δίπλωμα στη χειρουργική του ενδομητρίου στο Πανεπιστήμιο Rene Descartes στο Παρίσι.}

^{Από τον Σεπτέμβριο του 2015 υπήρξε συνιδρυτής και εξακολουθεί να τελεί ως Διευθύνων Σύμβουλος της Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής INSTITUTE OF LIFE – IASO .}

^{Ολοκλήρωσε το Γυμνάσιο Λυκείου Λεοντίου και έλαβε ιατρικό πτυχίο από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1998.}

^{Μετά την υποχρεωτική πρακτική του γιατρού, εργάστηκε για ένα έτος ως ειδικός γιατρός στο 1ο Πανεπιστημιακό Χειρουργικό Κλινική του νοσοκομείου «Ιπποκράτειο» της Αθήνας.}

^{Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της στρατιωτικής του θητείας στο Ελληνικό Ναυτικό ως πρώτος ιατρός, πήγε στην Ελβετία, όπου εκπαιδεύτηκε τα έτη 2003-2008, στην ειδικότητα της μαιευτικής και γυναικολογίας. ως μέρος του εκπαιδευτικού προγράμματος που θέσπισε η Ελβετική Εταιρεία Γυναικολογίας και Μαιευτικής.}

^{Ο γιατρός εργάστηκε στις μαιευτικές και γυναικολογικές κλινικές των Νοσοκομείων Πανεπιστημίου της Lausanne (CHUV, Καθ. Pierre De Grandi), στη Γενεύη (HUG, Καθ. JB Dubuisson) και στα νοσοκομεία Nord Vaudois. (EHNV, Dr.med JF Bauen). Κατά τη διάρκεια της πολυετούς παραμονής του στην Ελβετία, κέρδισε τον τίτλο του Clinic Leader και συμμετείχε ενεργά στην κλινική εκπαίδευση μαθητών και ιατρών.}

^{Μετά την ειδικότητά του στην μαιευτική και γυναικολογία, συνέχισε την εξειδίκευσή του στη Γαλλία, όπου εκπαιδεύτηκε στην γυναικολογική ενδοκρινολογία και την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Cochin-St Vincent de Paul στο Παρίσι όπου εργάστηκε μέχρι το 2009 κρατώντας τη θέση του προσκολλημένου ιατρού.}

^{Η γυναικολογική ενδοκρινολογία και η μονάδα IVF στο Cochin-St. Ο Vincent de Paul είναι μία από τις μεγαλύτερες μονάδες IVF στην Ευρώπη και παραδίδεται στο εργαστήριο κλινικής έρευνας και ανθρώπινης αναπαραγωγής.}

^{Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, συνεργάστηκε στενά με τους παγκοσμίως γνωστούς καθηγητές Dominique de Ziegler και Charles Chapron, κερδίζοντας σταθερή εμπειρία στη διερεύνηση και τη θεραπεία περιπτώσεων υπογόνιμων ζευγαριών.}

^{Συγκεκριμένα, έχει ασχοληθεί με ενδομητρίωση, πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια και σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.}

^{Έχει επίσης συμμετάσχει ενεργά στη δημιουργία πρωτοκόλλων παρέμβασης για στείρους ασθενείς με ογκολογικό ιστορικό (Ογκο-γονιμότητα).}

^{Ο γιατρός Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος παρουσιάζει ένα σημαντικό επιστημονικό έργο, το οποίο ιδρύθηκε με τη συγγραφή πολλών ιατρικών έργων που δημοσιεύονται κυρίως σε περιοδικά παγκοσμίου εμβέλειας .}

^{Είναι μέλος πολλών ελληνικών και διεθνών επιστημονικών εταιρειών, όπως η Ελβετική Εταιρεία Γυναικολογίας και Μαιευτικής και η Παρίσι, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, η Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής κλπ.}

^{Τον Απρίλιο του 2009 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα ως επιστημονικός συνεργάτης της αίθουσας μητρότητας του ΙΑΣΩ και το 2015 ίδρυσε μαζί με διακεκριμένους αναπαραγωγικούς ιατρούς την μονάδα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής Institute Of Life – IASO.}

^{Ταυτόχρονα, συνεχίζει να είναι συνεργάτης στο Cochin-St. Vincent de Paul στο Παρίσι, όπου δίνει τακτικά διαλέξεις στο πλαίσιο του μαθήματος του πανεπιστημίου στο Παρίσι Πανεπιστήμιο «Γυναικολογική Ενδοκρινολογία και Αναπαραγωγή».}

^{Είναι παντρεμένος με την παιδιατρικό επεμβατικό ακτινολόγο Χρυσάνθη Χλαπουτάκη και έχουν αποκτήσει μια κόρη.}