Ο όρος «ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης» (Genitourinary Syndrome of Menopause/ GSM) της εμμηνόπαυσης για πρώτη φορά προτάθηκε από τη Διεθνή Εταιρεία για τη μελέτη της Σεξουαλικής Υγείας της γυναίκας (International Society for the study of Women’s Sexual Health) και την Εταιρεία Εμμηνόπαυσης της Βορείου Αμερικής (North American Menopause Society). Με τον όρο αυτό περιγράφεται το σύνολο των αλλαγών, που παρατηρούνται στο αιδοίο και στον κόλπο ένεκα της μείωσης της παραγωγής ωοθηκικών ορμονών, η οποία καταγράφεται αρχικά με την είσοδο της γυναίκας στην κλιμακτήριο και εν συνεχεία σε αυτή καθαυτή την εμμηνόπαυση. Κατ’ ουσίαν με τον όρο αυτό αντικαθίσταται ο «παλαιότερος» όρος «αιδοιοκολπική ατροφία» (vulvovaginal atrophy) (Portman & Gass, 2014).
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης;
Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται τόσο από ανατομικές, όσο και από λειτουργικές αλλαγές στους ιστούς του αιδοίου, του κόλπου και του περινέου (της περιοχής, που εκτείνεται από την είσοδο του κόλπου έως τον πρωκτό) (βλ. εικόνα).
Ο κατάλογος με τις αλλαγές αυτές περιλαμβάνει (Farrell Am, 2017):
- την ατροφία των μεγάλων χειλέων (μειώνεται το μέγεθός τους)
- την μείωση του εύρους του προδόμου του κολεού (της «εισόδου» του κόλπου)
- τη μείωση του μήκους και του εύρους αυτού καθαυτού του κόλπου
- την πρόπτωση των πυελικών οργάνων (κατά κύριο λόγο η μήτρα και η ουροδόχος κύστη και δευτερευόντως το παχύ έντερο «γλυστράνε» προς τα κάτω (βλ. εικόνες)
- τη χαλάρωση των ιστών του περινέου
- την εκδήλωση κολπικής ξηρότητας
- την απώλεια των πτυχώσεων του κολπικού επιθηλίου, οι οποίες του επιτρέπουν να «εκπτυχθεί» («ανοίξει») κατά την είσοδο του πέους σε αυτόν
- τη χρόνια κολπίτιδα (χρόνια φλεγμονή του κόλπου)
- τη διαταραχή της φυσιολογικής κολπικής χλωρίδας (των μικροβίων, που ανήκουν κυρίως στο γένος Γαλακτοβάκιλλος και η παρουσία τους στον κόλπο είναι απαραίτητη προκειμένου αυτός να προστατευθεί από φλεγμονές εξαιτίας παθογόνων μικροοργανισμών)
- την εκδήλωση ερεθισμών στην ουρήθρα
- την αλλαγή του αισθήματος της αφής στην περιοχή, η οποία εκδηλώνεται είτε ως «υπερευαισθησία», είτε ως «απώλεια αίσθησης»
- την αδυναμία ερεθισμού της κλειτορίδας κατά την ερωτική διέγερση
Ποια είναι τα συμπτώματα του ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης;
Οι ανατομικές και λειτουργικές αλλαγές, που χαρακτηρίζουν το ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης, συνδέονται με την εκδήλωση ιδιαίτερα ενοχλητικής συμπτωματολογίας, όπως (Angelou και συνεργάτες, 2020):
- αίσθημα κνησμού («φαγούρα») και καύσου («κάψιμο») στην περιοχή του αιδοίου και του κόλπου
- χρόνιο πυελικό άλγος
- δυσπαρευνία (πόνο στη σεξουαλική επαφή)
- κολπική αιμόρροια μετά από τη σεξουαλική επαφή
- μειωμένη ερωτική επιθυμία και διέγερση (το φαινόμενο αυτό συχνά επιδεινώνεται με το πέρασμα του χρόνου)
- δυσκολία επίτευξης οργασμού
- δυσουρία (αίσθημα καύσου ή άλγους κατά την ούρηση)
- έπειξη για ούρηση (ιδιαίτερα έντονο «αίσθημα» για ούρηση)
- ακράτεια ούρων
- υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις
Η συχνότητα εκδήλωσης της κολπικής ξηρότητας, της κολπίτιδας, του αισθήματος κνησμού και της δυσπαρευνίας κυμαίνεται σύμφωνα με μελέτη ανασκόπησης της διεθνούς βιβλιογραφίας του 2021 (Mili και συνεργάτες, 2021) μεταξύ του 13% και του 87%.
Τα σημεία, που σχετίζονται με το ουροποιητικό σύστημα είναι μάλλον τα λιγότερο συχνά, τα σχετικά ποσοστά καταγράφονται ως εξής (Angelou και συνεργάτες, 2020):
- δυσουρία (29%)
- έπειξη για ούρηση (28%)
- μειωμένη λίπανση του κόλπου (94%)
- απώλεια των πτυχώσεων του κολπικού επιθηλίου (78%)
- ωχρότητα του κόλπου (75%)
- μείωση της ελαστικότητας του κόλπου (68%)
Πόσο συχνό είναι το ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης;
Ο όρος ουρογεννητικό σύνδρομο «της εμμηνόπαυσης» είναι ιδιαίτερα χρήσιμος, προκειμένου να περιγραφεί μία κλινική οντότητα, η οποία χαρακτηρίζεται από τις προαναφερθείσες ανατομικές και λειτουργικές αλλαγές του κόλπου και του αιδοίου, αλλά και τα προαναφερθέντα συμπτώματα. Εντούτοις, θα μπορούσε κάποιος να αναφέρει, ότι δεν είναι απολύτως «ακριβής», αφού αυτό εκδηλώνεται ακόμα και στο 15% των γυναικών, που βρίσκονται στην κλιμακτήριο. Σε κάθε περίπτωση το συγκεκριμένο σύνδρομο αφορά το 50% έως 70% των γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας, που έχουν ήδη εισέλθει στην εμμηνόπαυση, με τα συμπτώματά του να είναι άλλοτε εντονότερα, άλλοτε λιγότερο ενοχλητικά. Μάλιστα, εξαιτίας του δισταγμού των γυναικών να αναφέρουν τη σχετική συμπτωματολογία, την οποία συχνά αντιμετωπίζονται και ως «κομμάτι της φυσιολογικής διαδικασίας γήρανσης», το ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης θεωρείται «υποδιαγνωσμένο», με την πραγματική του συχνότητα να είναι υψηλότερη της συνήθους καταγραφείσας (Angelou και συνεργάτες, 2020).
Δείτε στο παρακάτω video, πώς μπορείτε να κερδίσετε ξανά την υγεία του κόλπου σας και να βελτιώσετε άμεσα τη σεξουαλική σας ζωή χάρη στην κολπική θεραπεία με υπερήχους HIFU!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Angelou K, Grigoriadis T, Diakosavvas M, Zacharakis D, Athanasiou S. The Genitourinary Syndrome of Menopause: An Overview of the Recent Data. Cureus. 2020 Apr 8;12(4):e7586. doi: 10.7759/cureus.7586. PMID: 32399320; PMCID: PMC7212735.
Farrell Am E. Genitourinary syndrome of menopause. Aust Fam Physician. 2017;46(7):481-484. PMID: 28697291.
Mili N, Paschou SA, Armeni A, Georgopoulos N, Goulis DG, Lambrinoudaki I. Genitourinary syndrome of menopause: a systematic review on prevalence and treatment. Menopause. 2021 Mar 15;28(6):706-716. doi: 10.1097/GME.0000000000001752. PMID: 33739315.
Portman DJ, Gass ML; Vulvovaginal Atrophy Terminology Consensus Conference Panel. Genitourinary syndrome of menopause: new terminology for vulvovaginal atrophy from the International Society for the Study of Women's Sexual Health and the North American Menopause Society. Menopause. 2014 Oct;21(10):1063-8. doi: 10.1097/GME.0000000000000329. PMID: 25160739.
