Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τον σταφυλόκοκκο. Γράφει η παιδίατρος Μαριαλένα Κυριακάκου!
Σταφυλοκοκκικές δερματικές λοιμώξειςΤις τελευταίες μέρες στα επείγοντα του Νοσοκομείου Παίδων αλλά και στο ιατρείο μου αντιμετώπισα αρκετά περιστατικά σταφυλοκοκκικών δερματικών λοιμώξεων. Θεωρώ λοιπόν πως θα βοηθήσει αρκετούς γονείς να ενημερωθούν σχετικά με το θέμα αυτό.
Οι σταφυλόκοκκοι αποτελούν συχνό αίτιο πυογόνων λοιμώξεων στα βρέφη και τα παιδιά. Είναι θετικοί κατά Gram κόκκοι, αερόβιοι ή προαιρετικά αναερόβιοι. Τα στελέχη ταξινομούνται ως χρυσίζων (παθογόνος) σταφυλόκοκκος (S.Aureus), ως επιδερμικός σταφυλόκοκκος (S.Epidermis) και ως σαπροφυτικός σταφυλόκοκκος ( S.Saprophyticus)
Ο σταφυλόκκοκος προκαλεί ποικιλία λοιμώξεων με την παρακάτω κατανομή:
α) λοιμώξεις του δέρματος και των μαλακών μορίων (39%),
β) λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού (23%),
γ) βακτηριαιμία- ενδοκαρδίτιδα (22%) και
δ) άλλες λοιμώξεις όπως του ουροποιητικού, ΚΝΣ, κοιλίας, οστών κ.ά. (15%).
H νόσος μπορεί να προέλθει από τον άμεσο ενοφθαλμισμό του μικροβίου σε κάποιον ιστό, από εντόπιση του μικροβίου μετά από μικροβιαιμία ή από τη δράση μιας ποικιλίας τοξινών κι ενζύμων που παράγονται από αυτόν. Ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος αποτελεί μέλος της φυσιολογικής χλωρίδας του ανθρώπου και βρίσκεται στο πρόσθιο μέρος της ρινός και στις υγραινόμενες περιοχές του σώματος, στο 30% περίπου των ασυμπτωματικών ατόμων.
Η λοίμωξη από σταφυλόκοκκο έχει ως βασική προϋπόθεση τον αποικισμό. O παιδιατρικός πληθυσμός κατατάσσεται σε τρεις κατηγορίες σε ότι αφορά τον αποικισμό:
α) πληθυσμός με μόνιμο αποικισμό
β) πληθυσμός με διαλείποντα αποικισμό
γ) μη αποικισμένος πληθυσμός.
Υπολογίζεται ότι 20% του υγιούς πληθυσμού έχει μόνιμη φορεία, 60% διαλείπουσα και περίπου 20% δεν αποικίζεται. Τα περισσότερα βρέφη αποικίζονται αμέσως μετά τον τοκετό αλλά γενικά ο αποικισμός μειώνεται με την ηλικία (64% στον 1ο μήνα της ζωής και 28% στους 6 μήνες).
Η συχνότερη εστία αποικισμού από σταφυλόκκοκο είναι η πρόσθια ρινική κοιλότητα, παρόλα αυτά ο σταφυλόκοκκος μπορεί να απομονωθεί και από άλλες περιοχές του δέρματος.
Πρόσφατη μελέτη σε συγγενείς ασθενών με δερματική λοίμωξη από σταφυλόκκοκο έδειξε ότι η βουβωνική περιοχή αποικίζεται σχεδόν όσο συχνά αποικίζεται και η ρινική κοιλότητα. Παρότι ο μηχανισμός αποικισμού δεν είναι απόλυτα γνωστός, υπάρχει μια σειρά προδιαθεσικών παραγόντων που ευνοούν αυτή τη διαδικασία, όπως:
α) η μικρή ηλικία
β) η πρόσφατη χρήση αντιβιοτικών
γ) η πρόσφατη νοσηλεία σε Νοσoκομείο
δ) το χρόνιο νόσημα όπως, σακχαρώδης διαβήτης, νεφρική ανεπάρκεια, ανοσοκαταστολή
ε) άλλοι παράγοντες όπως, συγχρωτισμός, σπορ επαφής, κακές συνθήκες υγιεινής, εποχικότητα (καλοκαιρινοί μήνες), δήγματα εντόμων.
Το μικρόβιο μεταδίδεται με τα χέρια, το ρινικό έκκριμα (μύξα) και σπάνια με τον αέρα. Εξαιρετικά ευαίσθητα στους σταφυλόκοκκούς είναι τα νεογνά, των οποίων οι συχνές θέσεις αποικισμού είναι ο ρινοφάρυγγας, το δέρμα και το ομφαλικό κολόβωμα.
Δερματικές λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο
Η δερματική λοίμωξη από σταφυλόκοκκο προκαλεί την εμφάνιση πυώδους εξιδρώματος ή τη δημιουργία αποστήματος. Μπορεί να είναι πρωτοπαθείς ή δευτεροπαθείς (μετά από τραυματισμό ή επιλοίμωξη άλλων μη λοιμωδών δερματοπαθειών πχ εκζέματος). Ανάλογα με την ανατομική κατανομή της βλάβης, οι σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις κατατάσσονται στις παρακάτω κατηγορίες:
α) Λοιμώξεις της επιδερμίδας (μολυσματικό κηρίο)
β) Λοίμωξη του επιπολής δέρματος, κυρίως του χορίου (θυλακίτιδα)
γ) Λοίμωξη του εν τω βάθει δέρματος (δοθιήνες)
δ) λοίμωξη του υποδόριου ιστού (ερυσίπελας και κυτταρίτιδα).
Θεραπεία
Η θεραπεία περιλαμβάνει χρήση τοπικών ή συστηματικών αντιβιοτικών ανάλογα με την έκταση και την σοβαρότητα της λοίμωξης πάντα σύμφωνα με ιατρικές οδηγίες. Είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί κυρίως ο αποικισμός από σταφυλόκοκκο. Ο αποικισμός από σταφυλόκοκκο ίσως αποτελεί το βασικότερο προδιαθεσικό παράγοντα για την ανάπτυξη νόσου. Σε ασθενείς με συχνές λοιμώξεις, είναι πολύ σημαντικό να προσδιορισθεί αν υπάρχει αποικισμός της ρινικής κοιλότητας και στην συνέχεια, αν αυτό ισχύει, να αντιμετωπισθεί.
Η θεραπεία για τον αποικισμό περιλαμβάνει:
1) Τη θεραπεία με τοπικό αντιβιοτικό (mupirocin) στη ρινική κοιλότητα 2 φορές την ημέρα επί 5 ημέρες.
2) Μπάνια με Chrorhexidine 4% για 5 ημέρες ή με την προσθήκη ¼ φλιτζανιού sodium hypochloride (χλωρίνη) στη μπανιέρα, όπου ο ασθενής παραμένει επί 15 λεπτά κάθε μέρα, επί 5 συνεχόμενες ημέρες.
3) Εκπαίδευση στη χρήση χωριστών πετσετών, οδοντόβουρτσας και οικιακών σκευών μεταξύ των μελών της οικογενείας, καθημερινό μπάνιο με ζεστό νερό και αλλαγή σκεπασμάτων κάθε 2 ημέρες.
Πρόληψη
Οι σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις μεταδίδονται με τα χέρια. Το αποτελεσματικότερο μέτρο πρόληψης της εξάπλωσης των σταφυλοκόκκων είναι η αυστηρή εφαρμογή του καθαρισμού των χεριών και σωστών συνθηκών υγιεινής καθώς και η αντιμετώπιση του αποικισμού.
Θα χαρώ να απαντήσω σε οποιαδήποτε απορία σας εδώ
Δρ.Μαριαλένα Κυριακάκου
www.kyriakakou.gr
Πηγή: Nelson Pediatrics- Σπυρίδης Νίκος. Επίκουρος Καθηγητής Παιδιατρικής, Πανεπιστημίου Αθηνών
