Βακτηριακή Μηνιγγίτιδα: Επιδημιολογία – Πρόληψη! Από την παιδίατρο Μαριαλένα Κυριακάκου

Στο άρθρο αυτό θα ασχοληθούμε με τη βακτηριακή (πυώδη) μηνιγγίτιδα και όχι με τις ιογενείς (άσηπτες) μηνιγγοεγκεφαλίτιδες ή αυτές που είναι αποτέλεσμα διήθησης από καρκινικά κύτταρα ή θεραπευτικής ακτινοβολίας.
Τα βακτηρίδια που προκαλούν μηνιγγίτιδα σε παιδιά, διαφέρουν σε κάποιο βαθμό από εκείνα που προκαλούν μηνιγγίτιδα σε ενηλίκους.

Στα παιδιά, τα συχνότερα αίτια είναι ο μηνιγγιτιδόκοκκος, ο πνευμονιόκοκκος, ο αιμόφιλος της ινφλουένζας τύπου Β και πολύ σπάνια ο Β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος ομάδος –Α.
Με τα αίτια που προκαλούν μηνιγγίτιδα σε νεογνά, επίσης δεν θα ασχοληθούμε.

Η επιδημιολογία στα παιδιά έχει αλλάξει τα τελευταία δέκα περίπου χρόνια, με την εφαρμογή των εμβολίων κατά του αιμοφίλου τύπου-Β (Hib) και του πνευμονιοκόκκου. Από τα παραπάνω αίτια το πρώτο ήταν το συχνότερο, ενώ το δεύτερο το πλέον επικίνδυνο.

Μετά την πολύ επιτυχή παρέμβαση του εμβολιασμού στην επίπτωση της πυώδους μηνιγγίτιδας από πνευμονιόκοκκο και αιμόφιλο, έμεινε κυρίαρχος κίνδυνος ο μηνιγγιτιδόκοκκος, ο οποίος όμως δεν είναι ένας, αλλά έχει πολλούς οροτύπους, όπου ο εμβολιασμός για μία οροομάδα, δεν εξασφαλίζει άμυνα έναντι κάποιου άλλου.

Η βιοτεχνολογία κατάφερε να παρασκευάσει εμβόλια για την οροομάδα C (Neisvac-C, Meningitec, Menjucate) και τις οροομάδες A ,C W135, Y.

Μετά από τον εμβολιασμό, κυρίως για τον ορότυπο C, παρέμεινε ως απειλή ο Μηνιγγιτιδόκοκκος Β, για τον οποίο η παρασκευή ειδικού εμβολίου ήταν ιδιαίτερα δύσκολη. Όμως και γι'αυτόν την οροομάδα παρασκευάσθηκε πρόσφατα εμβόλια που εγκρίθηκε για εισαγωγή και κυκλοφόρησε και στη χώρα μας, όμως ακόμη δεν έλαβε θέση κάποιο θεσμικό όργανο.
Το εμβόλιο κυκλοφορεί με το όνομα Bexsero από την φαρμακευτική εταιρεία Νovartis.

*Το εμβόλιο αυτό είναι μονήρες, δεν συνυπάρχει δηλαδή με άλλα σε κοινή συσκευασία,
*ανάλογα με την ηλικία του υποψηφίου παιδιού για εμβολιασμό, απαιτούνται από δύο δόσεις, στα μεγαλύτερα παιδιά, έως τέσσερις δόσεις στα μικρά βρέφη,
*είναι αρκετά ακριβό, διότι στοιχίζει 115 EU η κάθε δόση και
*δυστυχώς αυτή τη στιγμή, για λόγους που δεν γνωρίζω, δεν υφίσταται Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών. Η ύπαρξη της ανωτέρω επιτροπής είναι απαραίτητη, για να δοθούν σαφείς οδηγίες για τον τρόπο εμβολιασμού της κάθε ηλικίας, να καθορισθεί ο αριθμός των δόσεων ανά ηλικία, να εξετασθεί η πιθανή χορήγηση συγχρόνως με άλλα εμβόλια που γίνονται στην αντίστοιχη ηλικία και τέλος και πολύ σημαντικό, να αποφασισθεί η οικονομική κάλυψη της δαπάνης από τα ταμεία Κοινωνικής Ασφάλισης, στο σύνολο ή με συμμετοχή του ασθενούς.

Η μικρή ιστορία του νέου εμβολίου Οροομάδας Β. Είναι κρίμα, γιατί δεν του έπρεπε μια τέτοια δυσφήμιση στα πρώτα του βήματα. Οι γονείς, ιδιαίτερα ορισμένοι από αυτούς, βρίσκονται σχεδόν σε πανικό και όχι άδικα.

Η Εταιρεία, άκουσα ότι παρουσίασε το εμβόλιο από τηλεοράσεως. Αν πράγματι αυτό συνέβη, θεωρώ ότι ήταν αντιδεοντολογικό ατόπημα, διότι δεν πρόκειται για ενημέρωση, αλλά για προβληματισμό του κοινού και γιατί όχι και για εκφοβισμό. Στις περιπτώσεις αυτές η ενημέρωση γίνεται από τους επίσημους, θεσμικούς φορείς της Υγείας και όχι με τον τρόπο αυτό!

Εμείς, οι Παιδίατροι, έχουμε επίσης σε ένα βαθμό την ευθύνη μας διότι σπεύσαμε, όχι όλοι ευτυχώς, να διαλαλήσουμε το προϊόν πριν το εγκρίνει καν η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, λες και όποιος δεν εμβολίαζε τα παιδιά του άμεσα, θα είχε σοβαρές ευθύνες για το «ότι πιθανόν θα τους συνέβαινε»

Τέλος, στη συγχορδία αυτή της άκομψης προβολής πήρε μέρος και το Centers for Disease Control and Prevention, το γνωστό μας CDC των ΗΠΑ, με το επίσημο έντυπό του, το MMWR ( the Voice of CDC), όπου πρόσφατα δημοσίευσε περιγραφή περιπτώσεως (case report), ενός παρασκευαστή εργαστηρίου στη Πολιτεία της Φλόριδας, που έχασε τη ζωή του από μηνιγγιτιδοκοκκική σηψαιμία μετά από μόλυνση από οροομάδα Β Μηνιγγιτιδικόκκου στο εργαστήριο. Στη δημοσίευση συμμετέχουν δέκα επιστήμονες γιατροί, λες και πέτυχαν μια σημαντική ανακάλυψη, υποψήφια για βραβείο Νομπελ Ιατρικής. Η επωδός βέβαια του άρθρου ήταν η σύσταση για εμβολιασμό για ορότυπο Β όλων των εργαζομένων σε εργαστήρια όπου εξετάζονται βιολογικά υγρά.

Κρίμα, για ένα εμβόλιο που από μόνο του σύμφωνα με την υπάρχουσα βιβλιογραφία, είναι αποτελεσματικό, ασφαλές και χρήσιμο και ως εκ τούτου δεν χρειαζόταν τέτοιου είδους μεθοδεύσεις για την προβολή του. Δεν μπορώ να αντιληφθώ ειλικρινά τέτοια σπουδή.

Επιδημιολογία της νόσου από μηνιγγιτιδόκοκκο Β. (Ελλάδα 1998-2011) Για να μην θεωρείται ότι πρόκειται για κάποια φοβερή απειλή, δανείστηκα τα επιδημιολογικά στοιχεία της μηνιγγίτιδας από μηνιγγιτιδόκοκκο που συγκέντρωσε το ΚΕΕΛΠΝΟ, σε χρονικό διάστημα 13 ετών, από το 1998 έως το 2011 και τα οποία παραθέτω.

Παρατηρείται στο διάστημα αυτό και κυρίως μετά το 2000, μία πτωτική τάση της νόσου από μηνιγγιτιδόκοκκο στο σύνολό της. Πιο συγκεκριμένα, η επίπτωση στο διάστημα αυτό μειώθηκε από 2.5 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού ετησίως , σε 0.7 περιπτώσεις αντίστοιχα. Η πτώση αυτή κατά 3.5 φορές, οφείλεται στον εμβολιασμό των παιδιών για μηνιγγιτιδόκοκκο C.

Από τις υπάρχουσες περιπτώσεις ποσοστό περίπου 60% οφείλεται στην οροομάδα Β. Η πλέον ευαίσθητη ηλικία είναι αυτή των 0-4 ετών, όπου η επίπτωση μηνιγγιτ\κής μηνιγγίτιδας είναι 9 περιπτώσεις/100.000 παιδιά της παραπάνω ηλικίας. Η αντίστοιχη επίπτωση στην ηλικία 5-14 ετών είναι 3.5 περιπτ./100.000.

Η θνητότητα που καταγράφηκε μεταξύ των προσβληθέντων ήταν 6%. Για να γίνει καλύτερα αντιληπτός ο κίνδυνος, η μέση θνητότητα είναι 0.08 περιπτώσεις/100.000 γενικού πληθυσμού, κάτι λιγότερο δηλαδή από μία περίπτωση ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού.

Όλα αυτά τα στοιχεία, για να μην θεωρηθεί ότι πρόκειται για έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο και για να ηρεμήσει ο πληθυσμός που είναι έτοιμος να εφορμήσει στα φαρμακεία, μήπως τυχόν και εξαντληθεί το εμβόλιο.
Αυτά τα λίγα για την επιδημιολογία από τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ.

Επί της ουσίας, για την ορθή χρήση του εμβολίου...
...και έως ότου το εμβόλιο ακολουθήσει τις νόμιμες διαδικασίες, που τις θεωρώ απαραίτητες, δανείστηκα κάποια στοιχεία και απόψεις από την ηλεκτρονική περιοδική έκδοση «ΛΟΙΜΩΞΗ», τεύχος 40, του φίλου μου λοιμωξιολόγου Γιάννη Καβαλιώτη.

Γράφει λοιπόν:
• Η μηνιγγοκοκκική μηνιγίτιδα είναι σπάνια μεν, αλλά σοβαρή νόσος
• Η κάλυψη του παιδικού πληθυσμού με εμβόλιο οροομάδος C είναι σημαντική σε έκταση και κατόπιν τούτου το νόσημα έχει μειωθεί ακόμη περισσότερο
• Το 2014 κυκλοφόρησε εμβόλιο κατά της οροομάδος Β (Bexsero)
• Το εμβόλιο αυτό παρασκευάσθηκε με νέα τεχνική και ουσιαστικά δεν καλύπτει μόνο την Β, αλλά και άλλες οροομάδες
• Μελέτες δείχνουν ότι μειώνει τη φορεία στον πληθυσμό, αλλά και την μετάδοση από τους φορείς οροομάδας Β
• Το σχήμα χορήγησης της C το χαρακτηρίζει μία υπερβολή σε σχέση με τις περισσότερε χώρες, με αποτέλεσμα το τελικό εμβολιαστικό πρόγραμμα να επιβαρύνεται αρκετά, σε βαθμό που δεν χωράει η οροομάδα Β
• Προτείνω λοιπόν, λέει ο Γ. Καβαλιώτης, να γίνεται μόνο μία δόση C μετά τον 12ο μήνα της ηλικίας και άλλη μία στο 12ο έτος με το MENVEO, στο οποίο περιέχεται η οροομάδα C. Σημείωση: Η πρόταση αυτή δεν είναι αυθαίρετη
• Με το παραπάνω πρόγραμμα θα μειωθεί το γενικό κόστος εμβολιασμού, ενώ θα δημιουργηθεί παράλληλα χώρος για την οροομάδα Β
*Προσωπικά συμφωνώ με την πρόταση του Γ.Καβαλιώτη ενώ εκφράζω την ευχή να ενσωματωθεί ο Β στο MENVEO, μια και η εταιρεία που παρασκευάζει και τα δύο είναι η ίδια, παρ'όλο που αντιλαμβάνομαι τις τεχνικές δυσκολίες. Έως τότε θα είχε τη δυνατότητα η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών να προτείνει την συγχορήγηση του οροτύπου Β μηνιγγίτιδας με το εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου με το οποίο έχουν κοινό χρονοδιάγραμμα.

Έως τότε, έως ότου , δηλαδή, περάσει το bexsero από τις διαδικασίες έγκρισης από τα θεσμικά όργανα και στη συνέχεια εγκριθεί η δωρεάν χορήγηση από τα κοινωνικά ταμεία ασφάλισης των παιδιών , δεν θα πρέπει να προτείνεται ακόμη και στους «έχοντες». Ο λόγος είναι ότι επειδή πρόκειται για σπάνιο νόσημα, όπως αναφέρθηκε, δεν θα πρέπει να προκαλέσουμε το φιλότιμο και την ευαισθησία των Ελλήνων γονέων αρχίζοντας ένα άτυπο , ανοργάνωτο και κατά περίπτωση, πρόγραμμα εμβολιασμού. Ο πανικός είναι ο χειρότερος σύμβουλος της λειτουργίας μιας κοινωνίας.

Για μια ακόμη φορά τονίζουμε ότι τα εμβόλια αποτελούν το σημαντικότερο επίτευγμα της Ιατρικής επιστήμης, διότι προσφέρουν ζωή και μάλιστα ζωή καλής ποιότητας.
Δεν πρέπει να δίνονται επιχειρήματα στους στρατευμένους εχθρούς των εμβολιασμών.

Θα χαρώ να απαντήσω σε οποιαδήποτε απορία σας εδώ
Δρ.Μαριαλένα Κυριακάκου
www.kyriakakou.gr inkedin.com/in/kyriakakou

marialenakyriakakou@gmail.com

Πηγές από το Διαδίκτυο www.keelpno.gr, http://www.loimoxi.blogspot.gr/

Παναγιώτης Σπυρίδης, Αναπληρωτής καθηγητής Παιδιατρικής