Κολπίτιδες στην παιδική ηλικία. Συμβουλεύει η παιδίατρος Μαριαλένα Κυριακάκου!

Συνήθως, η λοίμωξη πρωτοεμφανίζεται στα έξω γεννητικά όργανα και σταδιακά επεκτείνεται εσωτερικά, στην περιοχή του κόλπου, δίνοντας τη χαρακτηριστική εικόνα της κολπίτιδας. Αρκετές φορές, τα περιστατικά αυτά δεν αντιμετωπίζονται σωστά, γεγονός που οδηγεί σε άσκοπη και μη αποτελεσματική χρήση αντιβιοτικών, αλλά και σε ταλαιπωρία και άγχος των μικρών κοριτσιών και της οικογένειάς τους.

Α) Μη-ειδικές κολπίτιδες
Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων αφορά τις λεγόμενες «μη-ειδικές κολπίτιδες». Στις περιπτώσεις αυτές τα συμπτώματα δεν προκαλούνται από κάποιο μικρόβιο αλλά από άλλους παράγοντες.

Κυριότεροι παράγοντες είναι:
Η χρήση ερεθιστικών ουσιών για το ευαίσθητο δέρμα του παιδιού, όπως η χρήση κάποιων μη φιλικών σαπουνιών και καθαριστικών της «ευαίσθητης» περιοχής. Τα καθαριστικά που χρησιμοποιούνται στα παιδιά πρέπει να είναι δερματολογικά ελεγμένα και ειδικά για τη συγκεκριμένη χρήση. Το pH πρέπει να προσομοιάζει με αυτό του φυσιολογικού κόλπου και να μην προκαλεί ερεθισμό. Κάθε είδους προσθετό χημικό στοιχείο, όπως αποσμητικά κλπ, πρέπει να αποφεύγεται.

Άλλες δερματοπάθειες, ακόμα και αλλεργικές δερματίτιδες, στα έξω γεννητικά όργανα μπορούν να μιμηθούν την εικόνα μιας βακτηριδιακής αιδοιοκολπίτιδας. Στην περίπτωση αυτή η διάγνωση του Παιδιάτρου, του Παιδογυναικολόγου ή του Παιδοδερματολόγου θα δώσει την λύση.
Η μακροχρόνια τριβή των έξω γεννητικών οργάνων μπορεί να προκαλέσει την εικόνα της μη-ειδικής αιδοιοκολπίτιδας. Παραδείγματα είναι ο αυνανισμός, η υπερβολική χρήση του ποδηλάτου κλπ. Στην περίπτωση αυτή, η αποφυγή της τριβής θα μειώσει τόσο τον ερεθισμό όσο και την υπερέκκριση, όπου αυτή υπάρχει.

Τέλος, σημαντικότατο ρόλο παίζει το είδος των υφασμάτων που χρησιμοποιούνται στο ρουχισμό του παιδιού. Συνθετικά υφάσματα σε εσώρουχα, καλσόν ή ελαστικά παντελόνια εμποδίζουν το σωστό αερισμό των γεννητικών οργάνων και έτσι προκαλούν δυσοσμία και ερεθισμό. Τα βαμβακερά υφάσματα είναι τα καταλληλότερα καθώς επιτρέπουν τη δίοδο του αέρα.

Β) Μικροβιακές κολπίτιδες
Τα νεογνά και τα μικρά κορίτσια, που δεν έχουν ακόμα εμφανίσει περίοδο, είναι πιο ευαίσθητα στα μικρόβια, σε σχέση με τις έφηβες και ενήλικες γυναίκες.

Αιτιολογία
Οφείλονται κυρίως στα χαμηλά επίπεδα των γυναικείων ορμονών (οιστρογόνα), οι οποίες δεν έχουν αρχίσει ακόμα να παράγονται. Ο κόλπος επομένως είναι ατροφικός και απροστάτευτος απέναντι στα μικρόβια, ενώ τα μικρά χείλη είναι λεπτότερα και αφήνουν ανοιχτή την είσοδο του κόλπου. Σε συνδυασμό με την απουσία τριχών από την περιοχή των γεννητικών οργάνων, η είσοδος των μικροβίων γίνεται ακόμα πιο εύκολη. Επίσης, στα μικρά κορίτσια, η απόσταση μεταξύ κόλπου και πρωκτού είναι μικρότερη, γεγονός που επιτρέπει τη μεταφορά μικροβίων από το έντερο στον κόλπο. Τέλος, σε όλα τα παραπάνω προστίθεται και η κακή τοπική υγιεινή των μικρών κοριτσιών, είτε λόγω της χρήσης της πάνας, είτε επειδή αγγίζουν την περιοχή με τα χέρια τους ή επειδή δεν καθαρίζονται σωστά μετά τη χρήση τουαλέτας.

Συμπτώματα
Τα συμπτώματα διαφέρουν ανάλογα με το μικρόβιο που προκαλεί την αιδοιοκολπίτιδα. Συχνότερα παρατηρούνται, είτε από το ίδιο το παιδί είτε από τη μητέρα, αυξημένα υγρά στο εσώρουχο. Το χρώμα των υγρών επίσης διαφέρει ανάλογα με την αιτία και μπορεί να είναι λευκό, κιτρινωπό, πράσινο ή κόκκινο, ενώ συχνά, τα υγρά αυτά είναι δύσοσμα . Άλλα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν είναι ο ερεθισμός στην περιοχή των έξω γεννητικών οργάνων, κνησμός (φαγούρα), πόνος ή και πρήξιμο. Εάν το παιδί διαμαρτύρεται και για ενοχλήσεις κατά την ούρηση, είναι πιθανό η μόλυνση να έχει επεκταθεί και στο ουροποιητικό σύστημα, εκτός αν υπάρχει ερεθισμός στο έξω στόμιο της ουρήθρας.

Διάγνωση
Για να γίνει σωστά η διάγνωση και να ακολουθήσει η κατάλληλη θεραπεία πρέπει πρώτα να γίνει μια λεπτομερής λήψη ιστορικού του παιδιού και να ακολουθήσει φυσική εξέταση και εργαστηριακές εξετάσεις.

Για σοβαρές και επίμονες αιδοιοκολπίτιδες, απαραίτητη εξέταση που θα κατευθύνει και τη διάγνωση, είναι η καλλιέργεια του κολπικού υγρού. Με την εξέταση αυτή φαίνεται με ακρίβεια ποιο είναι το υπεύθυνο μικρόβιο για την πρόκληση της αιδοιοκολπίτιδας. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι, η λήψη του υγρού πρέπει να γίνει από το βάθος του κόλπου, πίσω από τον παρθενικό υμένα και όχι από την περιοχή των έξω γεννητικών οργάνων, όπως εσφαλμένα γίνεται συνήθως. Μία λανθασμένη λήψη οδηγεί σχεδόν πάντα σε λάνθασμένο αποτελέσματα της καλλιέργειας και στη συνεχεία σε αναποτελεσματική θεραπευτική αγωγή, που επιβαρύνει το μικρό κορίτσι. Τέλος, ενδέχεται να χρειαστούν και συμπληρωματικές εξετάσεις όπως καλλιέργειες ούρων και κοπράνων.

Αυτές οι καταστάσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται από ειδικό Γυναικολόγο Παίδων, ο οποίος με τη σωστή λήψη εξασφαλίζει τόσο την ακεραιότητα του παρθενικού υμένα όσο και την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων από την καλλιέργεια.

Ξένο σώμα
Η παρουσία "ξένου σώματος" μέσα στον κόλπο αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση και αιτία αιδοιοκολπίτιδας. Δεν είναι ασυνήθιστο στις μικρές ηλικίες τα παιδιά να τοποθετούν αντικείμενα, όπως μικρά κομμάτια από παιχνίδια ή χαρτί, στην περιοχή των γεννητικών οργάνων ακόμα και στον κόλπο τους, στο πλαίσιο της "αυτό-εξερεύνησής" τους ή κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Τα αντικείμενα αυτά μέσα στον κόλπο ευνοούν την ανάπτυξη μικροβίων και προκαλούν αιδοιοκολπίτιδες, που, ανάλογα με τον μικροοργανισμό που είναι υπεύθυνος, μπορεί να έχουν πολύ σοβαρή και επικίνδυνη πορεία. .

Τα συμπτώματα που συνοδεύουν αυτές τις καταστάσεις είναι η έντονη παρουσία υγρών, με ιδιαίτερα έντονη μυρωδιά, αλλά και η εμφάνιση αίματος σε κάποιες περιπτώσεις. Χαρακτηριστικό αυτών των περιπτώσεων είναι η επιμονή της μόλυνσης, η οποία εμφανίζεται επανειλημμένα και δεν υποχωρεί με τα αντιβιοτικά, ακόμη και αν έχει προηγηθεί σωστή εξέταση με καλλιέργεια κολπικού υγρού. Εάν υπάρχουν αυτές οι ενδείξεις γίνεται μια ειδική εξέταση, η παρθενοσκόπηση, κατά την οποία ο ιατρός με τη βοήθεια μικροσκοπικής κάμερας εξετάζει τον κόλπο του παιδιού και μπορεί να αφαιρέσει το ξένο σώμα.

Θεραπεία
Η αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών πρέπει να γίνει σωστά και άμεσα καθώς η παραμονή του μικροβίου για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει συγκόλληση των μικρών χειλέων του αιδοίου (σύμμυση), αλλά και προβλήματα γονιμότητας κατά την ενηλικίωση. Η αντιμετώπιση της μικροβιακής αιδοιοκολπίτιδας γίνεται με τη χορήγηση των κατάλληλων αντιβιοτικών που θα προκύψουν από το αντιβιόγραμμα. Υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να χρειαστεί συμπληρωματικά και τοπική θεραπεία.

Αντίθετα κολπίτιδες με έκκριση υγρών που επιμένουν και από το ιστορικό προκύπτει ότι τα αίτια είναι, εσώρουχα, τριβή, σαπούνια και αντισηπτικά, η αντιμετώπιση επιτυγχάνεται χωρίς αντιβιοτικά. Αρκεί η τοπική υγιεινή και η απομάκρυνση των παραγόντων που πιθανόν ευθύνονται.

Θα χαρώ να απαντήσω σε οποιαδήποτε απορία σας εδώ
Δρ.Μαριαλένα Κυριακάκου
www.kyriakakou.gr

inkedin.com/in/kyriakakou
marialenakyriakakou@gmail.com

Πηγή: Παναγιώτης Χριστόπουλος, MD, MSc, PhD, IFEPAG, Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Ειδικός Παιδογυναικολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών