Πρώιμη εμμηνόπαυση: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε σε ένα άρθρο

Η εμμηνόπαυση ορίζεται ως πρώιμη, όταν αυτή επέλθει πριν από τη συμπλήρωση των 40 ετών.

Πόσο συχνή είναι η πρώιμη εμμηνόπαυση;

Το ποσοστό των γυναικών ηλικίας 15 με 29 ετών, που θα αντιμετωπίσουν πρώιμη εμμηνόπαυση υπολογίζεται στο 0,1% περίπου. Σε ό,τι αφορά το ηλικιακό φάσμα από 30 μέχρι 39 ετών το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 1%.

Σε τι οφείλεται η πρώιμη εμμηνόπαυση;

Το οργανικό αίτιο της πρώιμης εμμηνόπαυσης δεν διαφέρει από το οργανικό αίτιο της εμμηνόπαυσης, που επέρχεται σε «φυσιολογική» ηλικία: η υπολειτουργία – ο επιστημονικός όρος είναι «ανεπάρκεια» - των ωοθηκών.

Οι ωοθήκες εκτός από έδρα ωρίμανσης των ωαρίων, κάποια από τα οποία θα γονιμοποιηθούν, είναι και έδρα παραγωγής ορμονών. Οι ορμόνες, που παράγονται από το όργανο αυτό είναι η προγεστερόνη και τα οιστρογόνα.

Υπό κανονικές συνθήκες η έκκριση των ορμονών αυτών από τις ωοθήκες φθίνει κατά τη διάρκεια της περιόδου της ζωής της γυναίκας, που ονομάζεται κλιμακτήριος και προηγείται αυτής καθαυτής της εμμηνόπαυσης. Στην εμμηνόπαυση τα επίπεδα έκκρισης των ορμονών αυτών από τις ωοθήκες σταματά ή, για να είμαστε ακριβείς, μειώνεται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα.

Επομένως, η πρώιμη εμμηνόπαυση οφείλεται σε αναστολή της λειτουργίας των ωοθηκών. Συχνά μάλιστα ο όρος «πρώιμη ανεπάρκεια των ωοθηκών» χρησιμοποιείται ως συνώνυμος του όρου «πρώιμη εμμηνόπαυση».

Ποιες είναι οι συνθήκες, που αυξάνουν την πιθανότητα μια γυναίκα να βιώσει πρώιμη εμμηνόπαυση;

• Κληρονομικότητα: μια γυναίκα είναι πιο πιθανό να έρθει ενώπιον πρώιμης εμμηνόπαυσης, αν η μητέρα ή η αδελφή της είχε ανάλογη εμπειρία
• Το ενδεχόμενο η ίδια ή κάποιο μέλος της οικογένειάς της αντιμετωπίζει κάποιο αυτοάνοσο νόσημα, όπως ο Ερυθηματώδης Λύκος.
• Θυρεοειδοπάθειες
• Ακτινοθεραπεία, Χημειοθεραπεία ή Χειρουργική αντιμετώπιση καρκίνου στην περιοχή της πυέλου
• Χειρουργική αφαίρεση της μήτρας και των ωοθηκών στα πλαίσια της αντιμετώπισης καλοηθών παθήσεων
• Όγκοι στην περιοχή της υπόφυσης ή του υποθαλάμου (αμφότερες είναι περιοχές του εγκεφάλου)
• Το κάπνισμα

Είναι δυνατόν η πρώιμη εμμηνόπαυση να προκληθεί από ψυχολογικούς παράγοντες;

Τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία δεν είναι ξεκάθαρα. Φαίνεται, πως η ψυχολογική πίεση είναι δυνατόν να συμβάλλει στην πρόκληση πρώιμης εμμηνόπαυσης.

Συγκεκριμένα, στην Ινδία, ειδικά στις αγροτικές περιοχές, οι γυναίκες εισέρχονται στην εμμηνόπαυση κατά μέσο όρο 8 έτη νωρίτερα από τις γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Μια έρευνα του Imperial College του Λονδίνου κατέληξε στο συμπέρασμα, πως υπάρχει ενδεχόμενο η χαμηλής στάθμης κοινονικο-οικονομική κατάσταση σε συνδυασμό με το κάπνισμα ίσως να ευθύνεται εν μέρει για την πρώιμη εμμηνόπαυση.

Ανάλογη μελέτη του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, η οποία περιέλαβε 600 γυναίκες ηλικίας από 36 μέχρι 45 ετών, κατέληξε στο συμπέρασμα, πως οι πιθανότητες να αντιμετωπίσει μια γυναίκα πρώιμη εμμηνόπαυση αυξάνονται κατά 80%, αν αυτή ζει σε συνθήκες οικονομικής στενότητας.

Επομένως υφίσταται το ενδεχόμενο εμπλοκής της ψυχολογικής πίεσης στην παθογένεση της πρώιμης εμμηνόπαυσης. Εντούτοις, δεν έχει ακόμα διασαφηνιστεί σε ποιο βαθμό ο παράγων αυτός συμμετέχει στην εμφάνιση του φαινομένου. Σε κάθε περίπτωση είναι μάλλον ξεκάθαρο πως η δράση του είναι κατά πάσαν πιθανότητα συνδυαστική με της παράγοντες.

Ποια είναι τα συμπτώματα της πρώιμης εμμηνόπαυσης;

Τα συμπτώματα αυτά δεν διαφέρουν σημαντικά από τα αντίστοιχα της εμμηνόπαυσης, που εμφανίζεται σε φυσιολογική ηλικία, αλλά εμφανίζονται πριν τη συμπλήρωση των 40 ετών. Συγκεκριμένα:

• Αστάθεια της έμμηνου ρύσης μέχρι την πλήρη αναστολή της
• Κολπική ξηρότητα
• Ακράτεια ούρων στην προσπάθεια
• Συναισθηματική αστάθεια (ευερεθιστότητα, απότομες διακυμάνσεις της διάθεσης, μελαγχολία, ενδεχομένως κατάθλιψη)
• Ξηρότητα στο δέρμα, στους οφθαλμούς και στο στόμα
• Διαταραχές ύπνου
• Μειωμένη ερωτική διάθεση
• Εξάψεις (hot flashes)

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση γίνεται επί τη βάσει του ιστορικού, ενώ πρέπει να αποκλειστεί η αμηνόρροια λόγω κύησης ή από παθολογικά αίτια.

Ζητείται εξάλλου ορμονολογικός έλεγχος με αιματολογική εξέταση. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει έλεγχο του θυρεοειδούς, αλλά και έλεγχο των επιπέδων των ορμονών, που εκκρίνονται από την υπόφυση και τις ωοθήκες.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της πρώιμης εμμηνόπαυσης στην υγεία της γυναίκας;

Αν η πρώιμη εμμηνόπαυση έχει προκληθεί από παθολογικές καταστάσεις, όπως ο καρκίνος, τότε οι εξελίξεις στην υγεία της γυναίκας εξαρτώνται κατά κύριο λόγο από τη δυνατότητα θεραπείας της αρχικής παθολογικής κατάστασης.

Σε γενικές γραμμές οι γυναίκες, που εισέρχονται πρώιμα στην εμμηνόπαυση, αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα, με αυτά, που αντιμετωπίζουν όλες οι εμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Τα προβλήματα αυτά συνδέονται με τα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων. Τα οιστρογόνα έχουν μια «προστατευτική» λειτουργία για την υγεία της γυναίκας.

Κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης συγκεκριμένων παθολογιών:

• Καρκίνος παχέος εντέρου
• Καρκίνος των ωοθηκών
• Οστεοπόρωση
• Περιοδοντίτιδα
• Καταρράκτης
• Καρδιαγγειακές παθήσεις

Φυσικά, μια γυναίκα, η οποία έχει εισέλθει πρώιμα στην εμμηνόπαυση, στερείται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα της «προστατευτικής» δράσης των οιστρογόνων, με αποτέλεσμα να «εκτίθεται» στον κίνδυνο να αντιμετωπίσει τις ενδεχόμενες αυτές παθολογίες για μακρύτερο χρονικό διάστημα.

Ποια είναι η θεραπεία της πρώιμης εμμηνόπαυσης;

Καταρχήν αντιμετωπίζουμε τα συμπτώματα

• Χορήγηση ενυδατικής κολπικής γέλης
• Χορήγηση οιστρογόνων
• Χορήγηση αντικαταθλιπτικής αγωγής (από μελέτες έχει φανεί, πως η αγωγή αυτή μπορεί να ωφελήσει γυναίκες με εξάψεις σε ποσοστό ακόμα και 60%)

Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην πρόληψη της οστεοπόρωσης έτσι:

• Χορηγείται ασβέστιο και βιταμίνη D3
• Γίνεται μέτρηση της οστικής πυκνότητας σε τακτά χρονικά διαστήματα προκειμένου να αξιολογηθεί η χρησιμότητα της χορήγησης περαιτέρω
αγωγής
• Συστήνεται διατήρηση του σωματικού βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα
• Συστήνεται γυμναστική
• Συστήνεται αποχή από το κάπνισμα

Είναι δυνατόν να αναστραφεί η εξέλιξη της πρώιμης εμμηνόπαυσης;

Η απάντηση είναι όχι. Αν η γυναίκα εισέλθει στην πρώιμη εμμηνόπαυση, η διαδικασία δεν είναι αναστρέψιμη. Εντούτοις, χρήσιμο θα ήταν – ειδικά αν υπάρχει κληρονομικότητα πρώιμης εμμηνόπαυσης – η γυναίκα να απέχει από το κάπνισμα, διότι η συνήθεια αυτή έχει παρατηρηθεί, πως επιταχύνει την έλευση της εμμηνόπαυσης.

Τι γίνεται με τη γονιμότητα;

Δυστυχώς, η υπογονιμότητα είναι και ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα, που ενδέχεται να αντιμετωπίσει μία γυναίκα, που εισέρχεται πρώιμα στην εμμηνόπαυση.

Το πρόβλημα αυτό έχει γίνει οξύτερο στην εποχή μας, με δεδομένο, πως όλο και περισσότερες γυναίκες επιλέγουν για λόγους προσωπικούς, κοινωνικούς, επαγγελματικούς ή οικονομικούς, να τεκνοποιήσουν σε μεγαλύτερη ηλικία.

Οι δυνατότητες να βοηθηθεί η γυναίκα να τεκνοποιήσει εξαρτώνται από το ιστορικό της και την κλινική της κατάσταση.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr