Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας μικρός αδένας, που εντοπίζεται στην πρόσθια επιφάνεια του λαιμού και έχει σχήμα πεταλούδας. Αποτελείται από δύο λοβούς (τα «φτερά της πεταλούδας»), οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους με το λεγόμενο ισθμό (βλ. εικόνα). Ο θυρεοειδής αδένας σε έναν ενήλικα έχει βάρος περίπου 25 γραμμάρια και έκαστος λοβός έχει ύψος περίπου 5 εκατοστά, πλάτος περίπου 3 εκατοστά και πάχος 2 εκατοστά. Αντίστοιχα ο ισθμός έχει ύψος και πλάτος περίπου 1,25 εκατοστά.
Ποια είναι η λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα;
Ο θυρεοειδής αδένας παράγει τις ορμόνες θυροξίνη ή τετραϊωδοθυρονίνη (Τ4), τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και την καλσιτονίνη. Οι ορμόνες Τ3 και Τ4 περιέχουν ιώδιο και ρυθμίζουν τον τρόπο, που το σώμα μας καταναλώνει ενέργεια. Θα μπορούσε να πει κανείς, πως ο θυρεοειδής είναι ένα είδος «θερμοστάτης» του σώματος. Συγκεκριμένα, οι Τ3 και Τ4 αυξάνουν αυτό, που ονομάζεται «βασικός μεταβολισμός», δηλαδή – θα μπορούσε να πει κανείς – αυξάνουν την κατανάλωση ενέργειας από το σώμα μας.
Οι Τ3 και Τ4 έχουν όμως και άλλες δράσεις:
- Αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της έντασης της συστολής της καρδιάς
- Αύξηση του ρυθμού της αναπνοής
- Αύξηση της ροής του αίματος
- Αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος
- Αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης των νεαρών ατόμων
- Υποστήριξης της ανάπτυξης του εγκεφάλου κατά την εμβρυϊκή ζωή
- Διατήρηση της φυσιολογικής σεξουαλικής λειτουργίας
- Διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του κύκλου του ύπνου
- Διατήρηση πνευματικής διαύγειας
Η ορμόνες Τ3 και Τ4 εκκρίνονται από το θυρεοειδή αδένα, όταν ο αδένας αυτός λάβει το ορμονικό ερέθισμα από την ορμόνη TSH. Η ορμόνη αυτή εκκρίνεται από μία περιοχή του εγκεφάλου, που ονομάζεται υπόφυση. Η έκκριση της TSH με τη σειρά της προάγεται από την έκκριση της ορμόνης TRH από μία άλλη περιοχή του εγκεφάλου, που ονομάζεται υποθάλαμος. Η TRH εκκρίνεται, όταν τα επίπεδα των Τ3 και Τ4 είναι χαμηλά (βλ. εικόνα).
Η ορμόνη καλσιτονίνη είναι απαραίτητη για τη ρύθμιση των επιπέδων ασβεστίου στο αίμα. Συγκεκριμένα, επί παρουσίας υψηλών επιπέδων ασβεστίου στο αίμα, η έκκριση της ορμόνης αυτής προκαλεί κάμψη τους και αύξηση της αποθήκευσης ασβεστίου στα οστά.
Τι είναι ο υποθυρεοειδισμός;
Με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στην «υπολειτουργία» του θυρεοειδούς αδένα, ο οποίος δεν παράγει επαρκείς ποσότητες Τ3 και Τ4.
Ποια είναι τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού;
Τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα κόπωσης
- Αίσθημα κρύου
- Διαταραχές μνήμης και συγκέντρωσης
- Δυσκοιλιότητα
- Δυσπεψία
- Πρόσληψη βάρους, που δεν δικαιολογείται από την πρόσληψη τροφής
- Διαταραχές της έμμηνου ρύσης
- Ξηροδερμία
- Απώλεια μαλλιών
- Βραδυκαρδία
Τι είναι ο υπερθυρεοειδισμός;
Αντίθετα ο υπερθυρεοειδισμός χαρακτηρίζεται από «υπερλειτουργία» του θυρεοειδούς αδένα, ο οποίος παράγει υψηλότερες του φυσιολογικού ποσότητες Τ3 και Τ4.
Ποια είναι τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού;
Τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού περιλαμβάνουν:
- Απώλεια βάρους, που δεν δικαιολογείται από την προσλαμβανόμενη τροφή
- Ταχυκαρδία, αρρυθμίες, αίσθημα παλμών
- Ευερεθιστότητα
- Τρόμος (τρέμουλο δηλαδή) κυρίως των χεριών και των δακτύλων
- Εφίδρωση
- Διαταραχές της έμμηνου ρύσης
- Αύξηση των κινήσεων των εντέρων
- Πιθανή διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα (βρογχοκήλη), η οποία παρουσιάζεται σαν «οίδημα» στη βάση του λαιμού
- Αίσθημα κόπωσης
- Μυϊκή αδυναμία
- Διαταραχές ύπνου
- Λεπτή και εύθραυστη τρίχα, στα μαλλιά
Πώς γίνεται η διάγνωση των διαταραχών του θυρεοειδούς;
Η βασική εξέταση είναι η μέτρηση των επιπέδων TSH, που κυκλοφορούν στο αίμα. Η TSH είναι κατά κάποιον τρόπο, η «φωνή» του εγκεφάλου, που «λέει» στον θυρεοειδή αδένα να παράξει μεγαλύτερες ποσότητες Τ3 και Τ4, όταν τα επίπεδα των ορμονών αυτών στο αίμα είναι χαμηλά. Έτσι αν τα επίπεδα TSH είναι υψηλά, τότε συμπεραίνουμε, πως τα επίπεδα των ορμονών Τ3 και Τ4 στο αίμα είναι χαμηλά, αλλά για κάποιο λόγο ο θυρεοειδής δεν παράγει επαρκείς ποσότητες από αυτές. Οπότε μιλάμε για υποθυρεοειδισμό. Αν αντίθετα τα επίπεδα του TSH είναι υπερβολικά χαμηλά, τότε συμπεραίνουμε, πως τα επίπεδα των ορμονών είναι υψηλά, άρα μιλάμε για υπερθυρεοειδισμό.
Πώς αντιμετωπίζεται ο υποθυρεοειδισμός;
Η αντιμετώπιση της παθολογίας αυτής είναι σχετικά απλή, αφού χορηγείται από το στόμα σε δισκία η ορμόνη, λεβοθυροξίνη. Η ορμόνη αυτή είναι ένα συνθετικό ανάλογο της θυροξίνης, δηλαδή της ορμόνης, που υπό φυσιολογικές συνθήκες παράγει ο θυρεοειδής αδένας.
Το είδος αυτό της θεραπείας ονομάζεται θεραπεία υποκατάστασης. Με άλλα λόγια παρέχουμε στον οργανισμό την ουσία, που κανονικά ο ίδιος θα παρήγε, αλλά για διάφορους λόγους δεν παράγει.
Πώς αντιμετωπίζεται ο υπερθυρεοειδισμός;
Ανάλογα με την περίπτωση, επιλέγεται η χορήγηση φαρμάκων, που σταδιακά μειώνουν την παραγωγή ορμονών από το θυρεοειδή αδένα, που υπερλειτουργεί. Εντούτοις, συχνά επιλέγεται η χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα σε συνδυασμό με τη χορήγηση θεραπείας υποκατάστασης μετά από τη θυρεοειδεκτομή.
Γιατί ο θυρεοειδής αδένας ενδιαφέρει ένα γυναικολόγο;
Η λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα επηρεάζει αφενός τις πιθανότητες μιας γυναίκας να συλλάβει, αφετέρου την εξέλιξη της εγκυμοσύνης. Αυτά όμως αποτελούν το θέμα επόμενων άρθρων.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr
Διαβάστε επίσης:
Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου έχει υποθυρεοειδισμό
Τι κινδύνους κρύβει ο υποθυρεοειδισμός στην εγκυμοσύνη για τη μαμά και το μωρό;
