Πώς γίνεται ο εντοπισμός του καρκίνου του μαστού σε πρώιμο στάδιο;

Ο όρος πρόληψη αναφέρεται σε ενέργειες, που μπορούν να γίνουν, πριν εμφανιστεί αυτός καθαυτός ο καρκίνος, ώστε να αποτραπεί η εμφάνισή του. Επομένως, η πρόληψη θα μπορούσε σχηματικά να διαχωριστεί σε δύο «είδη»:

• Αναζήτηση πρόδρομων σημείων (σημείων δηλαδή, που εντοπίζονται πριν εμφανιστεί ο καρκίνος), ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα.
• Εντοπισμό των παραγόντων προδιάθεσης, ώστε να προσπαθήσουμε να αποφύγουμε όσους από αυτούς είναι δυνατόν να αποφευχθούν.

Μα υπάρχουν πρόδρομα σημεία, τα οποία θα μπορούσαν να συνδέονται με την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού σε ύστερη φάση της ζωής;

Τέτοια πρόδρομα σημεία θα μπορούσαν να είναι κάποιες αλλοιώσεις των ιστών του μαστού, οι οποίες θα ήταν εύκολα εντοπίσιμες με απεικονιστικές (π.χ. υπερηχογράφημα, μαστογραφία), ή με εργαστηριακές (π.χ. εξέταση αίματος, βιοψία) μεθόδους. Η αλλοιώσεις αυτές θα χαρακτηρίζονταν ως προ – καρκινικές αλλοιώσεις, δηλαδή αλλοιώσεις, οι οποίες είναι πιθανό να εξελιχθούν σε πραγματικό καρκίνο.

Για παράδειγμα σε ό,τι αφορά τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας μπορούμε να εντοπίσουμε εύκολα τέτοιες προ – καρκινικές αλλοιώσεις χάρη στον test Παπανικολάου και την κολποσκόπηση. Ανάλογα με το είδος των αλλοιώσεων αυτών επιλέγονται και τα κατάλληλα θεραπευτικά βήματα, ώστε να αποτραπεί η εξέλιξή τους σε πραγματικό καρκίνο. Συνεπώς, στην περίπτωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έχουμε έναν εξαιρετικό τρόπο πρόληψης, αφού μπορούμε με τρόπο φθηνό, αποτελεσματικό και χωρίς να ταλαιπωρούμε τη γυναίκα, να εντοπίσουμε προκαρκινικές αλλοιώσεις. Αυτός είναι και ο λόγος, που έχουμε καταφέρει να μειώσουμε σε εξαιρετικά σημαντικό βαθμό τη συχνότητα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Υπάρχουν τέτοιες προ – καρκινικές αλλοιώσεις και σε ό,τι αφορά τον καρκίνο του μαστού;

Δυστυχώς στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού δεν έχουμε τη δυνατότητα να εντοπίσουμε πρόδρομες αλλοιώσεις των ιστών του. Επομένως, ο καρκίνος του μαστού εντοπίζεται μόνον αφού εκδηλωθεί. Υπό αυτήν την έννοια δεν υπάρχει ιατρική μέθοδος πραγματικής πρόληψης του καρκίνου του μαστού.

Δηλαδή δεν υπάρχει πρόληψη σε ό,τι αφορά τον καρκίνο του μαστού;

Υπό μίαν έννοια ως πρόληψη στον καρκίνο του μαστού μπορεί να θεωρηθεί η αποφυγή των παραγόντων προδιάθεσης, τους οποίους μπορούμε να επηρεάσουμε.
Κατά τον τρόπο αυτό μειώνεται ως ένα βαθμό η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Έτσι συνιστάται να:

• αποφεύγετε την παχυσαρκία
• γυμνάζεστε τακτικά
• περιορίσετε τα λιπαρά στη διατροφή σας
• μην καπνίζετε
• μην καταναλώνετε υπερβολικές ποσότητες οινοπνευματωδών

Τι μπορεί να γίνει, ώστε να μην κινδυνέψω;

Πρόληψη με τη στενή έννοια του όρου δεν υφίσταται, όμως έχουμε τη δυνατότητα να εντοπίσουμε τον καρκίνο σε πρώιμο στάδιο, οπότε και η θεραπεία του είναι πιο αποτελεσματική και λιγότερο «βαριά». Ο εντοπισμός του καρκίνου του μαστού σε πρώιμο στάδιο συνδέεται με καλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης, αλλά και με καλύτερη ποιότητα ζωής μετά από τη θεραπεία.

Πώς γίνεται ο εντοπισμός του καρκίνου του μαστού σε πρώιμο στάδιο;

Ο εντοπισμός αυτός περιλαμβάνει το κλασσικό τρίπτυχο:

• ψηλάφηση
• υπερηχογράφημα μαστών
• μαστογραφία

Πώς γίνεται η ψηλάφηση;

Η ψηλάφηση μαστών γίνεται στα πλαίσια του προληπτικού γυναικολογικού ελέγχου. Δια αυτής ο ιατρός εντοπίζει ψηλαφητά μορφώματα. Στη συνέχεια συστήνει περαιτέρω έλεγχο.

Η ψηλάφηση δεν περιορίζεται μόνο στους μαστούς, αλλά και στη μασχάλη, καθώς και πάνω και κάτω από την κλείδα. Έτσι εντοπίζονται αφενός μορφώματα στο μαστό, αφετέρου διαπιστώνεται αν υφίστανται διογκωμένοι λεμφαδένες.

Το μαστό σας μπορείτε να τον ψηλαφάτε και μόνη σας ανά τακτά χρονικά διαστήματα, κατά προτίμηση όχι στο δεύτερο ήμισυ του κύκλου σας. Κατά το δεύτερο ήμισυ του κύκλου συχνά οι μαστοί παρουσιάζονται οιδηματώδεις, με αποτέλεσμα η ψηλάφηση να καθίσταται πιο επώδυνη, αλλά και τα όποια μορφώματα είναι πιο δύσκολο να εντοπισθούν.

Η ψηλάφηση είναι η λιγότερο ευαίσθητη από την «κλασσική τριλογία» του πρώιμου εντοπισμού του καρκίνου του μαστού, αφού συνήθως για να εντοπισθεί κάποιο μόρφωμα, αυτό χρειάζεται να έχει διάμετρο τουλάχιστον 1 εκατοστό. Εντούτοις, από τις τρεις είναι η πιο «προσιτή» μέθοδος, αφού μπορεί να γίνεται ανά πάσα στιγμή. Επομένως, δεν πρέπει να υποτιμάται η αξία της στα πλαίσια της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού.

Υπερηχογράφημα μαστών

Το υπερηχογράφημα μαστών, αποτελεί μια φθηνή και απλή μέθοδο, η οποία δεν συνδέεται με ιδιαίτερη ταλαιπωρία της γυναίκας. Με το υπερηχογράφημα μαστών μπορούμε να εντοπίσουμε συμπαγή μορφώματα εντός του μαστού, αλλά και κυστικά μορφώματα. Ως ένα βαθμό μάλιστα από τον τρόπο, που απεικονίζεται ένα μόρφωμα στο υπερηχογράφημα, μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με την πιθανότητα αυτό να σχετίζεται με κακοήθεια ή καλοήθη σχηματισμό.

Υπό υπερηχογραφική παρακολούθηση εξάλλου είναι δυνατόν να εισαχθεί λεπτή βελόνη εντός του μαστού, προκειμένου να ληφθεί βιοψία από κάποιο μόρφωμα, αν αυτό κριθεί απαραίτητο. Η επέμβαση αυτή γίνεται με τοπική αναισθησία και το ληφθέν υλικό εξετάζεται από το κυτταρολογικό ή το ιστοπαθολογικό εργαστήριο, προκειμένου να καθοριστεί η φύση του μορφώματος Τα τελευταία στοιχεία καταδεικνύουν, πως ο υπερηχογραφικός έλεγχος των μαστών, αν αυτός γίνει σε συνδυασμό με τη μαστογραφία, αυξάνει τις πιθανότητες πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού, ειδικά αν πρόκειται για «πυκνούς» μαστούς, δηλαδή μαστούς, που περιέχουν υψηλό ποσοστό συνδετικού ιστού.

Το υπερηχογράφημα μαστού μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία.

Μαστογραφία

Η μαστογραφία είναι χωρίς συζήτηση ο «βασιλιάς» της πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού. Πρόκειται για μία ακτινογραφία του μαστού. Για να είμαστε πιο ακριβείς η μαστογραφία περιλαμβάνει δύο ακτινογραφίες για έκαστο μαστό Ο κάθε μαστός τοποθετείται μεταξύ δύο παράλληλων πλακών και συμπιέζεται ώστε να μειωθεί το πάχος του (βλ. εικόνα). Η πίεση ασκείται τόσο κατά τον κέφαλο – ουραίο άξονα (από πάνω και κάτω δηλαδή), όσο και κατά τον μέσο – πλάγιο άξονα (από δεξιά και αριστερά δηλαδή). Έτσι οι ακτίνες του μηχανήματος, μπορούν να αποδώσουν καλύτερα την εικόνα του μαστού.

Επειδή ο μαστός υπόκειται σε πίεση, όταν λαμβάνεται η μαστογραφία, καλόν είναι αυτή να γίνεται κατά πρώτο ήμισυ του κύκλου, καθότι συχνά όσο πλησιάζει η έμμηνος ρύση οι μαστοί παρουσιάζονται οιδηματώδεις και η όποια πίεση συνοδεύεται από πόνο. Η ακτινοβολία είναι ελάχιστη και σε καμία περίπτωση βλαπτική για τη γυναίκα. Τα τελευταία χρόνια η ευρεία διάδοση της ψηφιακής μαστογραφίας έχει αυξήσει σε σημαντικό βαθμό την αποτελεσματικότητα της εξέτασης αυτής, αφού οι εικόνες, που προκύπτουν έχουν εντυπωσιακή καθαρότητα.

Το Αμερικανικό Κολλέγιο Ακτινολογίας (American College of Radiology), και η Αμερικανική Κοινότητα για τον Καρκίνο (American Cancer Society) συνιστούν η μαστογραφία να γίνεται σε ετήσια βάση από τη συμπλήρωση του 40ού έτους της γυναίκας κι έπειτα. Εδώ θα μπορούσαμε να προσθέσουμε, πως ο Ακτινολόγος, που θα «διαβάσει» τη μαστογραφία σας, θα σας ζητήσει να προσκομίσετε και παλαιότερη μαστογραφία, ώστε να τις συγκρίνει. Η σύγκριση αυτή διευκολύνει τη διάγνωση. Για το λόγο αυτό συχνά συστήνεται η κάθε γυναίκα να υποβάλλεται σε μια «μαστογραφία αναφοράς» μεταξύ των 35 και των 40 ετών. Η μαστογραφία αυτή θα αποτελέσει τρόπον τινά την «αφετηρία», με την οποία θα συγκρίνονται οι επόμενες μαστογραφίες.

Μαγνητική Τομογραφία Μαστών

Η Μαγνητική Τομογραφία αντί για υπερήχους (υπερηχογράφημα) ή ακτίνες (ιονίζουσα ακτινοβολία – μαστογραφία) χρησιμοποιεί τα μαγνητικά πεδία προκειμένου να απεικονίσει το εσωτερικό του μαστού σας. Η απεικονιστική αυτή μέθοδος αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του μαστού.
Συχνά συστήνεται σε γυναίκες, που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, όπως τους φορείς των γονιδίων BRCA -1 & 2. Εντούτοις, αν και δεν αποτελεί μέρος της «κλασσικής τριάδας» των εργαλείων για την πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του μαστού, συχνά συστήνεται και σε γυναίκες, των οποίων η μαστογραφία σε συνδυασμό με το υπερηχογράφημα μαστών δεν έδωσαν ξεκάθαρη απάντηση σε ό,τι αφορά την ύπαρξη ή όχι καρκίνου στο μαστό.

Θεραπεία

Η θεραπεία του καρκίνου του μαστού είναι καταρχήν χειρουργική. Ανάλογα με το στάδιο της νόσου εκτελείται αφαίρεση μόνο του καρκινώματος ή ολική μαστεκτομή, ενώ ενδέχεται να χρειαστεί και η αφαίρεση λεμφαδένων της μασχάλης. Η χειρουργική θεραπεία συνδυάζεται κατά περίπτωση με ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία.

Αντί επιλόγου…

Η εφαρμογή προγραμμάτων πρώιμης διάγνωσης καρκίνου του μαστού επέτρεψαν τη θεαματική βελτίωση της ζωής των γυναικών, που παρουσίασαν τη νόσο, τόσο σε διάρκεια, όσο και σε ποιότητα. Κοιτάζοντας γύρω μας, μπορούμε να δούμε πολλές γυναίκες, που βγήκαν νικήτριες από τη δοκιμασία αυτή και ζουν φυσιολογικές ζωές μεγαλώνοντας τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους, ενώ δεν στερούνται και τις άλλες χαρές της ζωής.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr

Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στις 13/11/2017