Η εμμηνόπαυση είναι ένας φυσιολογικός σταθμός στη ζωή κάθε γυναίκας, χαρακτηριζόμενη από οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως.
Η εμμηνόπαυση εμφανίζεται γύρω στα 51 χρόνια, με μια απόκλιση 3-4 ετών. Οφείλεται στη διακοπή της παραγωγής ωοθυλακίων από τις ωοθήκες και σημαίνει το τέλος της αναπαραγωγικής ικανότητας. Αποτελεί μια κλινική οντότητα με συχνά έντονη συμπτωματολογία και επιπτώσεις στην υγεία και κατ΄ επέκταση στην καθημερινότητα της γυναίκας. Τα συμπτώματα κάνουν την εμφάνιση τους με την έναρξη της εμμηνόπαυσης ή προϋπάρχουν από την κλιμακτήριο.
Η κλιμακτήριος διαρκεί συνήθως 1-2 χρόνια προ της μετάβασης στην εμμηνόπαυση και χαρακτηρίζεται από διαταραχές κύκλου. Οι κύκλοι στην αρχή είναι μικρότεροι, κατόπιν αραιότεροι μέχρι να σταματήσουν εντελώς.
Πρόωρη εμμηνόπαυση- Ηλικία
Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης, σε πολλές γυναίκες η εμμηνόπαυση εμφανίζεται νωρίτερα από τα 45 χρόνια της ηλικίας που θεωρείται το κατώτερο φυσιολογικό όριο. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται πρόωρη εμμηνόπαυση. Μία στις εκατό περίπου γυναίκες εμφανίζουν διακοπή της εμμήνου ρύσεως πριν από τα 40 χρόνια της ηλικίας τους.
Το φαινόμενο αυτό χαρακτηρίζεται πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια και εμφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης, σε γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε γυναικολογικές επεμβάσεις, καθώς και σε γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία. Επίσης πρόωρη εμμηνόπαυση παρουσιάζουν γυναίκες με γενετικές ανωμαλίες (π.χ. σύνδρομο Τurner μωσαϊκό), καθώς και γυναίκες με φλεγμονή των ωοθηκών, οφειλόμενη σε αυτοαντισώματα (αντισώματα που παράγει ο οσργανισμός εναντίων των ίδιων του των κυττάρων).
Η πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια θεωρείται νόσος, δεδομένου ότι σχετίζεται με 3-6 φορές αύξηση του κινδύνου για οστεοπόρωση και πρώιμη καρδιοπάθεια. Ως εκ τούτου όλες οι γυναίκες με πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια πρέπει να λαμβάνουν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, ανεξαρτήτως της παρουσίας κλιμακτηριακών συμπτωμάτων. Η διάρκεια της θεραπείας είναι συνήθως μέχρι την φυσιολογική ηλικία εμμηνόπαυσης, δηλαδή τα 50-52 έτη της ηλικίας.
Ποια συμπτώματα χαρακτηρίζουν την εμμηνόπαυση;
Προεξάρχοντα συμπτώματα είναι οι εξάψεις και οι εφιδρώσεις. Οι εξάψεις είναι το χαρακτηριστικότερο και περισσότερο βασανιστικό σύμπτωμα. Σε πολλές γυναίκες οι εξάψεις διαρκούν για πολλά χρόνια μετά τη διακοπή της εμμήνου ρύσεως. Επίσης συχνό σύμπτωμα είναι η δυσκολία στην έλευση και η κακή ποιότητα του ύπνου. Χαρακτηριστική είναι και η αλλαγή των συναισθημάτων, με την επικράτηση νευρικότητας, ευερεθιστότητας και καταθλιπτικού συναισθήματος. Η αδυναμία συγκέντρωσης και η έλλειψη ενεργητικότητας σε συνδυασμό με εύκολη κόπωση είναι συμπτώματα που εμφανίζονται νωρίς στην πορεία της εμμηνόπαυσης.
Σημαντική επίπτωση υπάρχει και στην σεξουαλικότητα της γυναίκας, η οποία παραπονιέται για μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας, ξηρότητα του κόλπου και πόνο κατά την σεξουαλική επαφή. Επίσης, συχνό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν πολλές γυναίκες είναι η αύξηση του βάρους, με την εμφάνιση κοιλιακής κυρίως παχυσαρκίας, η οποία αποτελεί δείκτη αυξημένου κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων, καθώς και η ατροφία του δέρματος με αποτέλεσμα την αύξηση της ρυτίδωσής του.