Ο όρος ορμόνη είναι διεθνής (αγγλιστί «hormones») και προέρχεται από την ελληνική λέξη «ορμώ» ( = θέτω σε κίνηση, ξεκινάω).
Οι ορμόνες παράγονται από εξειδικευμένα όργανα του σώματος, τα οποία ονομάζονται αδένες και δια του αίματος μεταφέρονται σε όργανα «στόχους», τα οποία εντοπίζονται μακριά από τους αδένες.
Όταν οι ορμόνες έλθουν σε επαφή με το «όργανο – στόχο», τότε ενώνονται με συγκεκριμένες δομές, που εντοπίζονται στα κύτταρα του οργάνου αυτού. Οι δομές αυτές ονομάζονται υποδοχείς.
Η ένωση της ορμόνης με τους αντίστοιχους σε αυτήν υποδοχείς, θέτει σε λειτουργία συγκεκριμένες χημικές αντιδράσεις στα κύτταρα του οργάνου, επηρεάζοντας τη λειτουργία του. Οι ορμόνες λοιπόν, με τη δράση τους «θέτουν σε κίνηση» (εξού και το όνομά τους) συγκεκριμένες λειτουργίες των «οργάνων – στόχων».
Ποια είναι τα όργανα (αδένες), που συμμετέχουν στη ρύθμιση του κύκλου;
Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος (η περίοδος δηλαδή) ρυθμίζεται από ορμόνες, που παράγονται από τον εγκέφαλο και τις ωοθήκες, αποσκοπεί στην απελευθέρωση ενός ώριμου ωαρίου μετά την ωοθυλακιορρηξία (ή ωορρηξία) μέσα στη σάλπιγγα, το οποίο, αν συναντήσει ζωντανά σπερματοζωάρια, θα γονιμοποιηθεί, αλλιώς θα αποπέσει ( = θα καταστραφεί).
Παράλληλα με την ωρίμανση του ωαρίου έχουμε και τη σταδιακή πάχυνση του ενδομητρίου (του ιστού, που καλύπτει εσωτερικά την ενδομητρική κοιλότητα), ώστε – αν τελικά το ωάριο γονιμοποιηθεί – το ενδομήτριο να είναι αρκετά «πλούσιο», ώστε να στηρίξει την ανάπτυξη του εμβρύου. Αν δεν επέλθει γονιμοποίηση, τότε το ενδομήτριο αποπίπτει (πέφτει) και έτσι αρχίζει η εμμηνορρυσία.
Τα όργανα, τα οποία με την παραγωγή εξειδικευμένων ορμονών συμμετέχουν στην ρύθμιση του εμμηνορρυσιακού κύκλου είναι:
- Ο υποθάλαμος (εξειδικευμένη περιοχή του εγκεφάλου) στον οποίον παράγεται η ορμόνη, που ελέγχει την απελευθέρωση των γοναδοτροπινών (Gonadotropin Releasing Hormone – GnRH)
- Η υπόφυση (εξειδικευμένη περιοχή του εγκεφάλου), στην οποία παράγονται οι γοναδοτροπίνες: (α) Η Θυλακιοτρόπος ορμόνη (Follicle Stimulating Hormone – FSH) και (β) η Ωχρινοτρόπος ορμόνη (Luteinizing Hormone – LH)
- Οι ωοθήκες, οι οποίες εκτός από έδρα της ωρίμανσης των ωαρίων, παράγουν και οιστρογόνα και προγεστερόνη. (βλ. εικόνα).
Τα όργανα αυτά αντιμετωπίζονται ως ενιαία ομάδα, που ρυθμίζει τη λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας και ονομάζεται «άξονας υποθαλάμου – υπόφυσης – ωοθηκών».
Ας δούμε σε ποιες φάσεις χωρίζουμε τον εμμηνορρυσιακό κύκλο…
Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος σχηματικά χωρίζεται σε 3 φάσεις:
- Ωοθυλακική (ή Παραγωγική) φάση: Η φάση αυτή ξεκινά με την έναρξη της έμμηνου ρύσης, η οποία διαρκεί συνήθως από 3 έως 7 ημέρες και τελειώνει με την έναρξη της διαδικασίας της ωοθυλακιορρηξίας. Η συνολική διάρκεια της φάσης αυτής εμφανίζει σημαντικές διαφορές από γυναίκα σε γυναίκα και κυμαίνεται μεταξύ των 7 και των 40 ημερών.
- Ωορρηξία (ή Ωοθυλακιορρηξία): υπό την επιρροή των ορμονών απελευθερώνεται το ωάριο, η όλη διαδικασία διαρκεί συνήθως από 16 έως 32 ώρες.
- Ωχρινική (ή Εκκριτική) φάση: Η φάση αυτή ξεκινά με την απελευθέρωση του ωαρίου και διαρκεί μέχρι την πρώτη ημέρα της επόμενης περιόδου. Η διάρκεια της φάσης αυτής παρουσιάζει και τις μικρότερες διακυμάνσεις μεταξύ διαφορετικών γυναικών. Έτσι συνήθως η διάρκειά της κυμαίνεται μεταξύ των 12 και των 16 ημερών.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
Εικόνα εγκεφάλου: OpenStax College [CC BY 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by/3.0)]
