«Με τον όρο Ώσμωση περιγράφεται το φαινόμενο της διέλευσης περισσοτέρων μορίων διαλύτη, μέσω μίας ημιδιαπερατής μεμβράνης, από το διαλύτη στο διάλυμα, ή από το αραιότερο διάλυμα προς το πυκνότερο διάλυμα».
Αυτός είναι και ο ορισμός, που θα βρείτε σε βιβλία φυσικής και χημείας.
Η Ώσμωση έχει ΜΕΓΑΛΗ σχέση με την παραγωγή αμνιακού υγρού!
Τα σωματικά υγρά, όπως είναι το αίμα και το αμνιακό υγρό, «συμπεριφέρονται» ως ένα βαθμό σαν διαλύματα νερού. Θα μπορούσε να πει κανείς πως «μοιάζουν» με μία «σούπα», μέσα στην οποία έχουν διαλυθεί διάφορες ουσίες.
Επίσης τα τοιχώματα των αγγείων – υπό μίαν έννοια – συμπεριφέρονται ως ημιδιαπερατές μεμβράνες.
Σαν ημιδιαπερατή μεμβράνη συμπεριφέρεται και το δέρμα του εμβρύου μέχρι τουλάχιστον τις 25 εβδομάδες της κύησης, οπότε και ολοκληρώνεται μία διαδικασία, που ονομάζεται «κερατινοποίηση», η οποία έχει ξεκινήσει από τις 19 εβδομάδες της κύησης και καθιστά το δέρμα «αδιαπέρατο» («αδιάβροχο» θα μπορούσε να πει κανείς).
Όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα το μωρό μέσα στη μήτρα μεγαλώνει προστατευμένο εντός του αμνιακού σάκου τα τοιχώματα του οποίου αποτελούνται από δύο μεμβράνες (το χόριο και το άμνιο), οι οποίες καλύπτουν και την επιφάνεια του Ομφάλιου Λώρου και του Πλακούντα. Οι μεμβράνες αυτές είναι επίσης ημιδιαπερατές.
Έτσι θα μπορούσε να πει κανείς, πως το έμβρυο είναι ένας «ασκός» με τοιχώματα αποτελούμενα από ημιδιαπερατή μεμβράνη (το δέρμα) γεμάτος με ένα διάλυμα (αίμα και ούρα). Ο «ασκός» αυτός βρίσκεται μέσα σε έναν μεγαλύτερο ασκό (τον αμνιακό σάκο), του οποίου τα τοιχώματα αποτελούνται επίσης από ημιδιαπερατή μεμβράνη και είναι γεμάτος από ένα διάλυμα (αμνιακό υγρό). Μέσω των ημιδιαπερατών μεμβρανών αυτών και εξαιτίας του φαινομένου της Ώσμωσης πραγματοποιούνται «ανταλλαγές» υγρών.
Κατ’ επέκτασιν, θα μπορούσαμε να πούμε, πως ο «ασκός» της μήτρας, βρίσκεται μέσα σε έναν ακόμα μεγαλύτερο «ασκό», δηλαδή τη μητέρα, τα αγγεία της οποίας έρχονται σε επαφή με τις μεμβράνες, που καλύπτουν την ενδομητρική κοιλότητα.
Κατά το πρώτο ήμισυ της κύησης κατά πάσαν πιθανότητα το αμνιακό υγρό προέρχεται από υγρό, που διαπερνά χάρη στο φαινόμενο της Ώσμωσης τις μεμβράνες (άμνιο και χόριο), που διαχωρίζουν το έμβρυο από τη μητέρα.
Ποιες δυνάμεις «αυξάνουν» την ποσότητα αμνιακού υγρού και ποιες τη «μειώνουν»;
Στην παρακάτω εικόνα καταγράφονται σχηματικά οι «δυνάμεις», που καθορίζουν την ποσότητα του αμνιακού υγρού (με κίτρινο χρώμα απεικονίζονται οι δυνάμεις, που μειώνουν την ποσότητα αμνιακού υγρού, ενώ με πορτοκαλί χρώμα απεικονίζονται οι δυνάμεις, που αυξάνουν την ποσότητα αμνιακού υγρού) κατά το δεύτερο ήμισυ της κύησης.
Ας δούμε τις δυνάμεις αυτές:
- Αμνιακό υγρό μπαίνει στο έμβρυο μέσω των ημιδιαπερατών μεμβρανών, που το καλύπτουν. Η πρώτη από τις μεμβράνες αυτές είναι το δέρμα, μέχρι την κερατινοποίησή του στις 25 εβδομάδες της κύησης. Το χόριο και το άμνιο καλύπτουν και τον πλακούντα και τον ομφάλιο λώρο. Μέσω των μεμβρανών αυτών υγρό εισέρχεται στον πλακούντα και στον ομφάλιο λώρο και στη συνέχεια διοχετεύεται στο μωρό.
- Αμνιακό υγρό φαίνεται, πως εξέρχεται της αμνιακής κοιλότητας μέσω του αμνίου και του χορίου, που βρίσκεται σε επαφή με την επιφάνεια της ενδομητρικής κοιλότητας.
- Φαίνεται, πως στην παραγωγή αμνιακού υγρού συμβάλλει και έξοδος μέσω του στόματος και της μύτης εκκρίσεων από τους πνεύμονες, την τραχεία και τη μύτη. Η έξοδος των εκκρίσεων αυτών επιτυγχάνεται δια των λεγομένων «αναπνευστικών κινήσεων» του εμβρύου, οι οποίες είναι κινήσεις του θώρακα, ο οποίος εκπτύσσεται και συμπτύσσεται («ανοίγει» και «κλείνει»). Τις κινήσεις αυτές ακολουθούν και οι πνεύμονες. Αναπνευστικές κινήσεις έχουν καταγραφεί δια υπερηχογραφικού ελέγχου ήδη από τις 11 εβδομάδες κύησης. Η συμβολή των εκκρίσεων αυτών στην δημιουργία αμνιακού υγρού είναι μάλλον μικρή, αφού άλλωστε το μωρό καταπίνει μέρος των εκκρίσεων αυτών.
- Η διούρηση του μωρού είναι και η βασική «δύναμη», που αυξάνει την ποσότητα αμνιακού υγρού. Ήδη από τις 8 εβδομάδες της κύησης τα νεφρά παράγουν ούρα και το έμβρυο ουρεί μέσω της ουρήθρας του. Μάλιστα η ουροδόχος κύστη είναι δυνατόν να απεικονιστεί στον υπερηχογραφικό έλεγχο με διακολπικό υπερηχογράφημα ήδη από τις 9 εβδομάδες της κύησης και με κοιλιακό υπερηχογράφημα από τις 11 εβδομάδες της κύησης.
- Η κατάποση αμνιακού υγρού από το μωρό είναι και η βασική «δύναμη», που μειώνει το αμνιακό υγρό. Η κατάποση αρχίζει λίγο μετά τη συμπλήρωση των 8 εβδομάδων της κύησης και είναι δυνατόν να καταγραφεί και δια υπερηχογραφήματος. Η κατάποση αμνιακού υγρού είναι εξαιρετικά σημαντική για την ωρίμανση των πνευμόνων του μωρού, αλλά και του πεπτικού του συστήματος.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
Εικόνα 2: Απόδοση στα Ελληνικά εικόνας, που μπορείτε να βρείτε εδώ: https://www.nature.com/articles/7211290#ref5
