Tο πυελικό έδαφος στη γυναίκα και η σημασία του

Αν φανταστούμε την κοιλιά σαν έναν ασκό («σακούλα»), στον οποίο εσωκλείονται τα σπλάχνα, τότε το πυελικό έδαφος – όπως άλλωστε υποδηλώνει και το όνομά του – είναι ο «πάτος» του ασκού αυτού, που υποστηρίζει τα όργανα και τρόπον τινά εμποδίζει τη «διολίσθησή» τους προς τα κάτω.

Το πυελικό έδαφος αποτελείται τόσο από μυς, όσο και από συνδετικό ιστό.

Στην παρακάτω εικόνα μπορούμε να δούμε σε αδρές γραμμές την ανατομία των οστών της λεκάνης.

Τα οστά αυτά στην πραγματικότητα σχηματίζουν ένα είδος σωλήνα. Το ανώτερο άνοιγμα του σωλήνα (με κίτρινο χρώμα) έχει μεγαλύτερη διάμετρο από το κατώτερο άνοιγμα (με κόκκινο χρώμα). Το κατώτερο άνοιγμα το ονομάζουμε «στενό» και βρίσκεται πίσω από την ηβική σύμφυση. Για να βρείτε την ηβική σύμφυση, που είναι το σημείο ένωσης των δύο μεγάλων οστών της λεκάνης, εντοπίστε τον ομφαλό σας και τραβήξτε μία κάθετη νοητή γραμμή από αυτόν προς το αιδοίο σας. Η ηβική σύμφυση λοιπόν βρίσκεται ακριβώς εκεί, που αυτή η νοητή γραμμή συναντά το οστό.

Από την εικόνα αυτή είναι ξεκάθαρο, πως τα οστά αφήνουν ένα κενό κάτω από τα όργανα της κοιλιάς. Το κενό αυτό κλείνει χάρη στο πυελικό έδαφος.

Στην εικόνα μπορούμε να δούμε, πώς είναι «τοποθετημένα» τα όργανα εντός της λεκάνης.

Διακρίνουμε:

• το ορθό, το οποίο αποτελεί τμήμα του παχέως εντέρου και εντός αυτού «αποθηκεύονται» τα κόπρανα πριν από την αφόδευση.
• τη μήτρα.
• την ουροδόχο κύστη.

Το πυελικό έδαφος αποτελείται από μυς, η λειτουργία των οποίων υπόκειται στο συνειδητό έλεγχό μας και συνδετικό ιστό. Η δομή αυτή στηρίζει τα ανωτέρω όργανα, ενώ διαπερνάται από:

• το τελικό τμήμα του ορθού εντέρου, που καταλήγει στον πρωκτό.
• τον κόλπο.
• την ουρήθρα.
• καθώς και από αγγεία και νεύρα

Ποια είναι η λειτουργία των μυών του πυελικού εδάφους στη γυναίκα;

Το πυελικό έδαφος στη γυναίκα συμμετέχει ενεργά στη λειτουργία τόσο του ουροποιητικού συστήματος, όσο και του γεννητικού αλλά και του πεπτικού συστήματος.

Οι μύες του πυελικού εδάφους έχουν «μυϊκό τόνο». Με τον όρο αυτόν αναφερόμαστε στην ιδιότητα των μυών γενικότερα να βρίσκονται σε συνεχή και μερική τάση (δηλαδή να είναι συνεσπασμένοι, αλλά η σύσπασή τους αυτή δεν έχει τη μέγιστη ένταση) ακόμα και όταν βρίσκονται «εν ηρεμία» (δεν «δουλεύουν» ενεργά υπό τις εντολές μας).

Χάρη στο μυϊκό τους τόνο συμμετέχουν στην εγκράτεια τόσο των ούρων, όσο και των κοπράνων (δηλαδή εμποδίζουν την ακούσια διαφυγή ούρων και κοπράνων), ενώ χάρη σε αυτόν παρεμποδίζεται και η «διολίσθηση» των οργάνων, που εντοπίζονται εντός της πυέλου.

Αντίθετα, οι μύες του πυελικού χαλαρώνουν στην ούρηση και στην αφόδευση. Μάλιστα, αν θέλουμε να καθυστερήσουμε την ούρηση ή την αφόδευση και «σφιγγόμαστε» - όπως λέμε – αυτούς ακριβώς τους μυς χρησιμοποιούμε, προκαλώντας εκουσίως τη σύσπασή τους.

Χαλάρωση των μυών του πυελικού εδάφους έχουμε και κατά τον τοκετό, ώστε να επιτευχθεί η έξοδος του νεογνού, αλλά και κατά τη σεξουαλική επαφή ώστε να επιτευχθεί η διείσδυση του πέους στον κόλπο.

Η κοιλιά είναι – όπως είπαμε – ένας ασκός, μέσα στον οποίο εντοπίζονται τα σπλάχνα. Τα τοιχώματα του ασκού αυτού αποτελούνται σε σημαντικό βαθμό από μυς. Αν οι μύες αυτοί συσπασθούν, τότε αυξάνεται η πίεση εντός της κοιλιάς. Έτσι η πίεση εντός της κοιλιάς αυξάνεται σε περιπτώσεις, όπως είναι ο βήχας, το γέλιο ή η άρση βάρους. Σε τέτοιες περιπτώσεις συσπώνται «αντανακλαστικά» και οι μύες του πυελικού εδάφους, ώστε να παρεμποδισθεί η «ολίσθηση» των οργάνων, προς το έδαφος, αλλά και η απώλεια ούρων και κοπράνων.

Ποια είναι η λειτουργία του συνδετικού ιστού του πυελικού εδάφους στη γυναίκα;

Ο συνδετικός ιστός είναι ένα είδος ελαστικού ιστού, που δεν περιέχει μεγάλο αριθμό κυττάρων, εντοπίζεται σε διάφορα μέρη του σώματος και βασική του λειτουργία είναι η παροχή στήριξης στα όργανα και στους ιστούς, όπου εντοπίζεται. Βασικό συστατικό του συνδετικού ιστού είναι η πρωτεΐνη κολλαγόνο, η οποία παράγεται από εξειδικευμένα κύτταρα. Συνδετικός ιστός εντοπίζεται και εντός του πυελικού εδάφους.

Η ανατομία του πυελικού εδάφους είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη, αλλά στην παρακάτω εικόνα μπορούμε να τη δούμε σε αδρές γραμμές.

Στην εικόνα αυτή διακρίνουμε:

• τα οστά της λεκάνης, που σχηματίζουν το «στενό», που περιγράψαμε πιο πάνω.
• την περινεϊκή μεμβράνη, η οποία είναι ένας σχηματισμός, που αποτελείται κατά κύριο λόγο από συνδετικό ιστό.
• μυς, που αποτελούν τμήμα του πυελικού εδάφους.
• συνδέσμους, που «κρατάνε στη θέση τους» τα οστά της λεκάνης (οι σύνδεσμοι είναι ταινίες από συνδετικό ιστό).
• την ηβική σύμφυση.
• τον πρωκτό, ο οποίος περιβάλλεται από κυκλικό μυ, που ονομάζεται σφιγκτήρας του πρωκτού. Ο μυς αυτός – όπως άλλωστε υποδηλώνει και το όνομά του – «σφίγγει» τον πρωκτό και αποτελεί μέρος του μηχανισμού, που αποτρέπει την ακούσια έξοδο των κοπράνων (ακράτεια κοπράνων).

Επικεντρώνοντας την προσοχή μας στο σχηματισμό, που ονομάζεται περινεϊκή μεμβράνη, μπορούμε να καταλάβουμε, πως αυτή λειτουργεί σαν «αιώρα», που υποστηρίζει μέρος των οργάνων, που εντοπίζονται εντός της πυέλου και δεν τα αφήνει να «γλιστρήσουν». Η «αιώρα» αυτή στηρίζεται στα οστά της λεκάνης, ενώ παρουσιάζει ανοίγματα, που αντιστοιχούν στον κόλπο και στην ουρήθρα. Στο οπίσθιο δε τμήμα της εντοπίζουμε το περινεϊκό σώμα, που είναι μία ταινία συνδετικού ιστού και τη συνδέει με το σφιγκτήρα του πρωκτού.

Ο κόλπος αποτελεί και το μεγαλύτερο «άνοιγμα» της περνεϊκής μεμβράνης και θα μπορούσε να πει κανείς, πως είναι ένα «αδύναμο σημείο» της μεμβράνης αυτής. Έτσι η αντοχή της μεμβράνης αυτής εξαρτάται έως ένα βαθμό και από την αντοχή του τοιχώματος του κόλπου. Με άλλα λόγια, αν το τοίχωμα του κόλπου χάσει την αντοχή του, τότε μειώνεται και η στήριξη, που η μεμβράνη αυτή παρέχει στα όργανα της πυέλου.

Ο κόλπος είναι ένας σωλήνας, που συνδέει τον τράχηλο της μήτρας (την «είσοδο» της μήτρας δηλαδή) με το αιδοίο.

Το τοίχωμα του κόλπου έχει ένα επιφανειακό στρώμα, το οποίο ονομάζεται βλεννογόνος και θα μπορούσε να πει κανείς, πως αυτό είναι το «δέρμα» του κόλπου, που καλύπτει εσωτερικά τον αυλό του.

Όπως φαίνεται στην παραπάνω εικόνα, κάτω από το βλεννογόνο εντοπίζεται ένα στρώμα συνδετικού ιστού, το οποίο σε συνδυασμό με το υποκείμενο μυϊκό στρώμα, αποτελούν το «στηρικτικό» σύστημα του κόλπου.

Το κολλαγόνο είναι βασικό δομικό συστατικό του συνδετικού ιστού, που περιέχεται στο στηρικτικό στρώμα του τοιχώματος του κόλπου. Χάρη στο σύστημα αυτό ο κόλπος διατηρεί το σχήμα και την ελαστικότητά του. Έτσι η «αντοχή» του τοιχώματος του κόλπου εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την «αντοχή» του στηρικτικού αυτού στρώματος.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

Εικόνα 2: BruceBlaus [CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)]