Tράχηλος της μήτρας: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
Ας θυμηθούμε την ανατομία του τραχήλου της μήτρας…
Ο τράχηλος της μήτρας είναι ένας λεπτός σωλήνας μήκους 4 με 5 εκατοστά εκτός κύησης, ο οποίος έχει δύο στόμια:
- το έσω τραχηλικό στόμιο, που «ανοίγει» στην ενδομητρική κοιλότητα
- το έξω τραχηλικό στόμιο, που «ανοίγει» στον κόλπο
Έτσι ο τράχηλος συνδέει την ενδομητρική κοιλότητα με τον κόλπο. Δια του λεπτού αυτού σωλήνα διέρχεται το σπέρμα για τη γονιμοποίηση και δια αυτού εξέρχεται το μωρό στον τοκετό.
Πώς είναι ο τράχηλος στο μικροσκόπιο;
Στην παρακάτω εικόνα απεικονίζεται ο τράχηλος συνδέων την ενδομητρική κοιλότητα με τον κόλπο.
Αν «κόψουμε» ένα μικρό κομμάτι από το τοίχωμα του τραχήλου και το βάλουμε κάτω από το μικροσκόπιο, θα διαπιστώσουμε, ότι αυτό αποτελείται κατά βάσιν από 3 διακριτά στρώματα (ή στοιβάδες, ή χιτώνες). Τα στρώματα αυτά ξεκινώντας από τον αυλό του τραχήλου (δηλαδή το «εσωτερικό» του σωλήνα) είναι κατά σειράν:
- ο βλεννογόνος, ο οποίος αποτελείται από κύτταρα, που ονομάζονται επιθηλιακά. Ο ιστός του στρώματος αυτού ονομάζεται επιθήλιο
- συνδετικός ιστός, ο οποίος δεν έχει κύτταρα
- μυϊκή στοιβάδα, η οποία αποτελείται από μυϊκά κύτταρα. Τα μυϊκά κύτταρα της στοιβάδας αυτής δεν υπόκεινται στη θέληση της γυναίκας, δηλαδή αυτή δεν μπορεί να τα «σφίξει» ή να τα «χαλαρώσει» όποτε θέλει.
Ας δούμε από λίγο πιο κοντά το βλεννογόνο του τραχήλου…
Όπως διακρίνεται στην παρακάτω εικόνα το επιθήλιο του τραχηλικού βλεννογόνου καλύπτει το εσωτερικό του αυλού του, αλλά εκτείνεται και πέραν του έξω τραχηλικού στομίου, προς τον κόλπο.
Αν εξετάσουμε το επιθήλιο κάτω από το μικροσκόπιο παρατηρούμε, πως δεν είναι ομοιόμορφο σε όλο του το μήκος. Έτσι, σε μία γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας το επιθήλιο, που καλύπτει τον αυλό του τραχήλου, αποτελείται από κυλινδρικής μορφής κύτταρα και ονομάζεται κυλινδρικό επιθήλιο (απεικονίζεται με έντονο κόκκινο χρώμα), ενώ όσο πλησιάζουμε στο έξω τραχηλικό στόμιο, σταδιακά τα κυλινδρικά κύτταρα «αντικαθίστανται» από πλακώδη κύτταρα, εξού και το όνομα του επιθηλίου: πλακώδες (απεικονίζεται με ροζ χρώμα).
Η περιοχή, όπου το κυλινδρικό επιθήλιο σταδιακά «αλλάζει» σε πλακώδες, ονομάζεται ζώνη μετάπλασης (σημειώνεται ως «Ζ.Μ.» στην εικόνα και έχει γαλάζιο χρώμα). Το επιθήλιο, που εντοπίζεται στην περιοχή αυτή, ονομάζεται μεταπλαστικό.
Γιατί μας ενδιαφέρει το μεταπλαστικό επιθήλιο;
Το μεταπλαστικό επιθήλιο φαίνεται, πως είναι η έδρα, στην οποία αρχικώς εμφανίζονται οι προκαρκινικές αλλοιώσεις μετά από μόλυνση από τον HPV. Οι αλλοιώσεις αυτές ενδέχεται να εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Αυτές είναι και οι αλλοιώσεις, που προσπαθούμε να ανιχνεύσουμε εγκαίρως με το test Παπανικολάου και – αν κριθεί σκόπιμο – με την κολποσκόπηση.
Ανάλογα με το πόσο «σοβαρές» είναι οι αλλοιώσεις αυτές, λαμβάνονται και τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο η υγεία της γυναίκας να κινδυνέψει.
Τι βλέπει ο ιατρός, όταν παίρνει το test Παπανικολάου;
Προκειμένου ο ιατρός να συλλέξει το δείγμα για το test Παπανικολάου, ζητά από τη γυναίκα να λάβει τη γνωστή γυναικολογική θέση (ονομάζεται θέση λιθοτομής) και εισάγει εντός του κόλπου της ένα εργαλείο μίας χρήσης, που ονομάζεται κολποδιαστολέας. Όπως το όνομα του εργαλείου υπονοεί, δια της εισαγωγής του στον κόλπο επιτυγχάνεται διαστολή αυτού, τρόπον τινά ο κόλπος «ανοίγει» και ο ιατρός δύναται να δει τον τράχηλο της μήτρας.
Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται αυτό, που βλέπει ο ιατρός. Στην εικόνα αυτή διακρίνεται ο τράχηλος και το έξω τραχηλικό στόμιο.
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
