Ο ρόλος του υπερηχογραφήματος στην εγκυμοσύνη

Με το υπερηχογράφημα είναι πλέον εφικτή η απεικόνιση του εμβρύου , η εξέταση της ανατομίας του αλλά και της ανάπτυξης του. Επιπλέον με την χρήση της τεχνικής αυτής είναι δυνατή η παρακολούθηση επιπλεγμένων κυήσεων. Τέλος χάρη στις προηγμένες σύγχρονες τεχνικές , όπως το τρισδιάστατο υπερηχογράφημα, η απεικόνιση του εμβρύου είναι τόσο ρεαλιστική που μπορεί να ενισχύσεις την ψυχική σύνδεση των γονέων με το αγέννητο παιδί τους.

Για να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τις διαγνωστικές και κλινικές δυνατότητες του υπερηχογραφήματος δημιουργήθηκαν πρωτοκόλλα παρακολούθησης κυήσεων χαμηλού κινδύνου (εξετάσεις ρουτίνας) και υψηλού κινδύνου. Παρακάτω παρατίθενται τα υπερηχογραφήματα που συστήνονται στη διάρκεια της κύησης.
Ωστόσο ο μαιευτήραςπου παρακολουθεί την κύηση σας είναι ο αρμόδιος να καθορίσει τη συχνότητα και το είδος των συγκεκριμένων υπερηχογραφικών εξετάσεων στις οποίες θα υποβληθείτε.

Υπερηχογράφημα αρχόμενης κύησης (6η-10η εβδομάδα κύησης)
Το υπερηχογράφημα αυτό ονομάζεται και «υπερηχογράφημα βιωσιμότητας της κύησης». Γίνεται με σκοπό την επιβεβαίωση της κύησης, τον προσδιορισμό της ηλικίας της και τον αποκλεισμό της εξωμητρίου κύησης. Επιπλέον σε αυτό το υπερηχογράφημα θα ακούσετε την καρδιακή λειτουργία του εμβρύου και θα διαγνωσθεί πιθανή πολύδυμη κύηση.
Υπερηχογράφημα μέτρησης αυχενικής διαφάνειας (11η- 14η εβδομάδα της κύησης)
Σκοπός αυτής της εξέτασης είναι ο προσδιορισμός του ατομικού κινδύνου για χρωμοσωματικές ανωμαλίες όπως το γνωστό σύνδρομο Down (τρισωμία 21).
Κάθε γυναίκα όταν είναι έγκυος έχει έναν κίνδυνο να κυοφορεί έμβρυο με χρωμοσωμική ανωμαλία. Είναι γνωστό από παλιά ότι ο κίνδυνος αυτός αυξάνει σημαντικά με την αύξηση της ηλικίας της μητέρας ιδιαίτερα μετά το 35ο έτος ηλικίας χωρίς όμως να σημαίνει ότι νεώτερες γυναίκες δεν έχουν κίνδυνο. Τα τελευταία 15 χρόνια γνωρίζουμε ότι τα έμβρυα με χρωμοσωμικές ανωμαλίες έχουν κάποια υπερηχογραφικά χαρακτηριστικά (δείκτες)
τα οποία σπανίως συναντούμε σε φυσιολογικά έμβρυα . Η ποσότητα του υγρού στον αυχένα του εμβρύου (αυχενική διαφάνεια) είναι ο σημαντικότερος δείκτης. Έτσι έμβρυα με αυξημένη αυχενική διαφάνεια έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να έχουν κάποια χρωμοσωμική ανωμαλία όπως τρισωμία 21 (Σ Down), τρισωμία 13, τρισωμία 18 κοκ. Άλλοι δείκτες που έχουν παρατηρηθεί είναι η απουσία του ρινικού οστού, η παλινδρόμηση στην τριγλώχινα βαλβίδα και στον φλεβώδη πόρο. Με την μέτρηση της αυχενικής διαφάνειας μπορούμε αν διαγνώστουμε το 80% των εμβρύων με σύνδρομο Down ενώ με τον έλεγχο και των υπολοιπών δεικ΄των το ποσοστό διάγνωση φτάνει και το 95%.
Επιπλέον με το υπερηχογράφημα της αυχενικής διαφάνειας μπορούμε να εκτιμήσουμε την ανατομία του εμβρύου και να διαγνώσουμε σοβαρές ανωμαλίες της διαπλάσεως του εμβρύου, οι περισσότερες από τις οποίες είναι μη συμβατές με την Ζωή.
Τέλος με την χρήση ειδικού λογισμικού μπορούμε να υπολογίσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων παθολογικών καταστάσεων της κύησης που εμφανίζονται στο 3ο τρίμηνο, όπως έιναι η προεκλαμψία και ο ενδομήτριος περιορισμός της ανάπτυξης του εμβρύου
Υπερηχογράφημα β΄ επιπέδου (21η -23η εβδομάδα κύησης)
Κύριος σκοπός του υπερηχογραφήματος αυτού είναι ο κατά το δυνατόν ενδελεχής έλεγχος της ανατομία του εμβρύου και γίνεται από εξειδικευμένους γυναικολόγους. Μάλιστα το όνομα της εξέτασης αυτής σχετίζεται με το επίπεδο γνώσης και εξειδίκευσης του χειριστή και όχι με το τρίμηνο στο οποίο πραγματοποιείται το υπερηχογράφημα.
Επιπλέον το υπερηχογράφημα αυτό μας δίνει πληροφορίες για την ομαλή ανάπτυξη του εμβρύου, την ποσότητα του αμνιακού υγρού και την θέση του πλακούντα. Τέλος με την μέτρηση του μήκους του τραχήλου της μήτρας μπορούμε να υπολογίσουμε τον κίνδυνο για πρόωρο τοκετό.
Το υπερηχογράφημα αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την κύηση. Ωστόσο έχει αρκετούς περιορισμούς και αρκετές ανατομικές ανωμαλίες δεν είναι δυνατόν να διαγνωσθούν. Στον πίνακα 1 φαίνονται ενδεικτικά ποσοστά διάγνωσης στις συχνότερες εμβρυικές ανωμαλίες.

Υπερηχογράφημα καρδιάς εμβρύου- TRIPLEX (18η -32η εβδομάδα κύησης)
Με το υπερηχογράφημα αυτό εξετάζεται αποκλειστικά η ανατομία και η λειτουργία της εμβρυικής καρδιάς και γίνεται από εξειδικευμένους γυναικολόγους αλλά και παιδοκαρδιολόγους.
Το υπερηχογράφημα αυτό γίνεται σε έμβρυα υψηλού κινδύνου για συγγενείς καρδιοπάθειες όπως π.χ. σε περιπτώσεις οικογενειακού ιστορικού, σε έμβρυα με αυξημένη αυχενική διαφάνεια στο α΄τρίμηνο ή αυχενική πτυχή στο β΄τρίμηνο, σε εμβρυα γυναικών με σακχαρώδη διαβήτη και συστηματικό ερυθηματώδη λυκο και άλλα.
Ωστόσο η ευρεία εφαρμογή του αυξάνει την διάγνωση των συγγενών καρδιοπαθείων και σήμετα τείνει να γίνεται ως υπερηχογράφημα ρουτίνας ακόμη και σε κυήσεις χαμηλού κινδύνου.
Υπερηχογράφημα γ' τριμήνου Doppler- Βιοφυσικό προφίλ (31η εβδομάδα -τέλος της κύησης)
Το υπερηχογράφημα αυτό εξετάζει την ανάπτυξη του εμβρύου, την ποσότητα του αμνιακού υγρού και με την τεχνική DOPPLER εκτιμάται η ροή του αίματος στα αγγεία που συνδέουν το μωρό με τον πλακούντα καθώς και στα εμβρυικά αγγεία. Με τον τρόπο αυτό λαμβάνουμε σημαντικές πληροφορίες για την αιμάτωση, την θρέψη και την οξυγόνωση του εμβρύου.
Επιπλεον με το βιοφυσικό προφίλ εκτιμούμε βιοφυσικές παραμέτρους του εμβρύου όπως η κινήσεις του και η καρδιακή του λειτουργία , λαμβάνοντας πληροφορίες για το «καλώς έχειν» του εμβρύου
3D&4D υπερηγράφημα
Χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών μπορούμε να έχουμε σήμερα ρεαλιστική τρισδιάστατη εικόνα του εμβρύου τόσο στατική όσο και σε πραγματικό χρόνο.
Με τις τεχνικές αυτές μπορούμε όχι μόνο να παράξουμε μία τρυφερή και όμορφη εικόνα του προσώπου του εμβρύου αλλά και να μελετήσουμε με ρεαλιστικό τρόπο την ανατομία του εμβρυου αλλά και τις κινήσεις των χεριών και του προσώπου.
Διαγνωστικές και θεραπευτικές επεμβάσεις
Τέλος χάρη στους υπερήχους είμαστε σε θέση να εκτελούμε διαγνωστικές επεμβάσεις όπως η λήψη τροφοβλάστης και η αμνιοπαρακέντηση με μεγάλη ασφάλεια για την μητέρα και το έμβρυο.
Επιπλεόν μπορούμε με ασφάλεια να εκτελούμε και θεραπευτικές επεμβάσεις όπως η παροχεύτεση αμνιακού υγρού όταν είναι αυξημένο αλλά και η ενδομήτρια μετάγγιση σε έμβρυα με αναιμία.

Μαριάννα Θεοδωρά, MD PhD
Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος
Εξειδίκευση στην Εμβρυομητρική Ιατρική και τους υπερήχους