Εμφύτευση του εμβρύου στο ενδομήτριο: είναι πιο πολύπλοκη απ’ όσο νομίζετε

Στα μέσα περίπου του εμμηνορρυσιακού κύκλου από μία (συνήθως) εκ των ωοθηκών απελευθερώνεται εντός της σάλπιγγας ένα (κατά κανόνα) ωάριο μετά την ωοθυλακιορρηξία.

Το απελευθερωθέν ωάριο επιβιώνει για 24 περίπου ώρες από την ωοθυλακιορρηξία εντός της σάλπιγγας. Αν στο διάστημα αυτό «συναντήσει» εκεί ζωντανά σπερματοζωάρια, τότε υφίσταται η πιθανότητα να «ενωθεί» με ένα από αυτά και να γονιμοποιηθεί, στην αντίθετη περίπτωση το ωάριο θα αποπέσει (θα «εξαφανισθεί»).

Τοιουτοτρόπως, προκύπτει ένα έμβρυο, το οποίο ακολουθεί τη σάλπιγγα και φθάνει στην ενδομητρική κοιλότητα. Εν συνεχεία εμφυτεύεται στον ιστό, που καλύπτει εσωτερικά την κοιλότητα αυτή και ονομάζεται ενδομήτριο.

Το ενδομήτριο παρέχει στο έμβρυο το κατάλληλο περιβάλλον, προκειμένου να εξασφαλισθεί η προστασία και η ανάπτυξή του ειδικά κατά τα πρώτα στάδια της κύησης.

Τι σημαίνει η φράση «το ενδομήτριο παρέχει στο έμβρυο το κατάλληλο περιβάλλον»;

Η διαδικασία, όπως περιγράφηκε παραπάνω φαίνεται αρκετά απλή και «ξεκάθαρη».

Φευ! Η περιγραφή αυτή δεν αποδίδει την πραγματικά υψηλή πολυπλοκότητα της διαδικασίας εμφύτευσης του εμβρύου στο ενδομήτριο.

Η «λέξη – κλειδί» στην ανωτέρω φράση είναι η λέξη «κατάλληλο».

Πολλές προσπάθειες έχουν γίνει από διαφόρους επιστήμονες, προκειμένου να περιγραφεί επαρκώς τι σημαίνει «κατάλληλο» περιβάλλον για την προστασία και την ανάπτυξη του εμβρύου.

Τελικά όμως οι σχετικές γνώσεις μας είναι – προς το παρόν τουλάχιστον – μάλλον ελλιπείς.

Ας δούμε συνοπτικά τι γνωρίζουμε για το περιβάλλον της ενδομητρικής κοιλότητας και το πώς αυτό επηρεάζει την εμφύτευση του εμβρύου.

Ποια είναι η σύσταση του ενδομητρικού περιβάλλοντος, όταν το έμβρυο πρόκειται να εμφυτευθεί στο ενδομήτριο;

Η κοιλότητα της μήτρας, όταν πρόκειται να εμφυτευθεί το έμβρυο στο τοίχωμά της καταλαμβάνεται από υγρό, το ενδομητρικό υγρό.

Το υγρό αυτό παράγεται από κύτταρα του ενδομητρίου, αλλά και από κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος (του συστήματος δηλαδή, που προστατεύει τον οργανισμό από βλαπτικούς παράγοντες, όπως μικρόβια και ιούς), που εντοπίζονται εντός της κοιλότητας της μήτρας.

Το υγρό αυτό φαίνεται, πως περιέχει:

• ουσίες, όπως: αμινοξέα, οξυγόνο, γλυκόζη, αντιοξειδωτικούς παράγοντες, ορμόνες και λιπίδια
• πλήθος πρωτεϊνών: διάφορες μελέτες έχουν καταδείξει, πως στο υγρό της ενδομητρικής κοιλότητας εντοπίζονται 600 έως 1500 διαφορετικά είδη πρωτεϊνών. Οι πρωτεΐνες αυτές μάλιστα φαίνεται, πως δεν συντίθεται αποκλειστικά από τους ιστούς της ενδομητρικής κοιλότητας, αλλά και από τους ιστούς τόσο των σαλπίγγων, όσο και του τραχήλου της μήτρας.

Το υγρό της ενδομητρικής κοιλότητας και το «παράθυρο εμφύτευσης»

Προκειμένου το περιβάλλον της ενδομητρικής κοιλότητας να είναι ευνοϊκό, όσον αφορά την εμφύτευση του εμβρύου, θα πρέπει η σύσταση του ενδομητρικού υγρού να είναι η «κατάλληλη».

Φαίνεται, πως η σύσταση του ενδομητρικού υγρού μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια του κύκλου – ίσως ακολουθώντας τις διακυμάνσεις των επιπέδων των ορμονών στο αίμα, οι οποίες «ρυθμίζουν» και αυτόν καθαυτόν τον κύκλο.

Ήδη σε μελέτη 1992 είχαν συγκεντρωθεί στοιχεία, τα οποία κατεδείκνυαν, πως το ενδομητρικό περιβάλλον είναι «ιδανικό» για την εμφύτευση του ωαρίου κατά το χρονικό διάστημα, που αρχίζει από την 19η ή την 20η ημέρα του κύκλου και διαρκεί 4 με 5 ημέρες. Αυτό το διάστημα ονομάζεται και «παράθυρο εμφύτευσης».

Επομένως, η είσοδος του εμβρύου εντός της ενδομητρικής κοιλότητας μέσω του έσω σαλπιγγικού στομίου θα πρέπει να πραγματοποιηθεί όταν το «παράθυρο εμφύτευσης» είναι «ανοικτό» και η σύσταση του ενδομητρικού υγρού κατάλληλη.

Θα μπορούσε λοιπόν να πει κανείς, πως η εμφύτευση του εμβρύου στο ενδομήτριο και η έναρξη της κύησης προϋποθέτει έναν – τρόπον τινά – «συγχρονισμό» μεταξύ της γονιμοποίησης και της επίτευξης της βέλτιστης σύστασης του ενδομητρικού υγρού.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

· M J Harper, "The Implantation Window ", Baillieres Clin Obstet Gynaecol. 1992 Jun;6(2):351-71