Συνεπιμέλεια: Συγκριτική μελέτη δικαστικών αποφάσεων

Πρόσφατη μελέτη του Καθηγητή Διεθνούς Δικαίου Η. Μπαντέκα στο HBKU College of Law και Georgetown University που δημοσιεύθηκε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό «The International Journal of Children’s Rights» αναφορικά με την απόδοση της επιμέλειας, κατά συντριπτική πλειοψηφία, αποκλειστικά στη μητέρα από τα ελληνικά δικαστήρια (άνω του 90% των περιπτώσεων)¹, κατέληξε στο συμπέρασμα, ύστερα από συγκριτική μελέτη αποφάσεων των ελληνικών δικαστηρίων ότι η πρακτική αυτή εδράζεται στην ασαφή έννοια της βιοκοινωνικής υπεροχής της μητέρας έναντι του πατέρα στα θέματα των παιδιών².

Ο συγγραφέας του άρθρου συμπεραίνει ότι η έννοια αυτή δεν έχει οριστεί ή τεκμηριωθεί ποτέ επιστημονικά στη νομολογία, καθώς και το ότι συνιστά διάκριση εναντίον της πατρότητας. Η δίχως κανένα απολύτως επιστημονικό έρεισμα και νομική εξειδίκευση εν λόγω παραδοχή αποβαίνει ενάντια στο πραγματικό συμφέρον του παιδιού, αφού, μεταξύ άλλων, μπορεί να οδηγήσει στη γονική αποξένωση ή/και σε «ανταλλαγή» χρόνου επικοινωνίας παιδιού-μη ασκούντος την επιμέλεια με χρήματα προς τον ασκούντα την επιμέλεια². Ενδεικτικά, ο συγγραφέας του άρθρου επισημαίνει υπόθεση ενώπιον του Πρωτοδικείου Αθηνών στην οποία ο δικαστής, αντίθετα με τις απόψεις 8 πανεπιστημιακών εμπειρογνωμόνων (!) που προτάθηκαν, αποφάνθηκε υπέρ του νομολογιακού εθίμου της βιοκοινωνικής υπεροχής της μητέρας³.

Η Ελληνική Ψυχολογική Εταιρία έχει πρόσφατα επισημάνει, επίσης, το αβάσιμο της «βιοκοινωνικής υπεροχής της μητέρας» και τη σημασία της ισότιμης συμμετοχής και των δύο γονέων στην ανατροφή των παιδιών για την υγιή ψυχοσωματική τους ανάπτυξη⁴. Όπως επισημαίνεται στο άρθρο², τόσο οι πατέρες όσο και οι δικηγόροι οικογενειακού δικαίου που συμμετείχαν στη μελέτη, ελάμβαναν ως δεδομένες τις διακρίσεις εναντίον του πατέρα από τα δικαστήρια και ως εκ τούτου οι τελευταίοι σπανίως διεκδικούσαν την επιμέλεια των παιδιών. Τέλος, επισημαίνεται η έλλειψη στήριξης των δικαστικών αποφάσεων σε συγκεκριμένο θεωρητικό επιστημονικό υπόβαθρο αναφορικά με την ανατροφή των παιδιών, γεγονός που οδηγεί σε «έλλειψη νομικής βεβαιότητας, συνέχειας και καθοδήγησης» στην έκδοσή τους².

Η υποστήριξη του «παραδοσιακού ρόλου» των φύλων σχετίζεται με αποφάσεις που ενθαρρύνουν τις γυναίκες να αναλαμβάνουν περισσότερη οικογενειακή φροντίδα εις βάρος της σταδιοδρομίας τους και του προσωπικού τους χρόνου, αποθαρρύνοντας εξ ολοκλήρου τους άνδρες να συμμετάσχουν στην οικογενειακή φροντίδα. Οι γονείς έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Η Πολιτεία οφείλει να θεσπίσει υποχρεωτική συνεπιμέλεια με ίσο χρόνο ανάμεσα στους γονείς σε καθημερινότητα και διακοπές, επειδή αυτό είναι προς το όφελος του παιδιού σύμφωνα με τα σύγχρονα επιστημονικά πορίσματα, εξαλείφοντας κάθε φαινόμενο έμφυλης διάκρισης και διασφαλίζοντας πλήρη νομική ισότητα μεταξύ γονέων.

Οι πολιτιστικές ιδέες σχετικά με τη διάκριση των φύλων φαίνεται ότι δύνανται να διαμορφώνουν τη λήψη αποφάσεων των δικαστών, όπως επηρεάζουν και τον υπόλοιπο κόσμο. Οι παιδαγωγικές, κοινωνιολογικές και ψυχολογικές Επιστήμες έχουν δημοσιεύσει πλείστες καινοτόμες και ενδελεχείς αναφορές εμπειρικής έρευνας σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις στην προσωπικότητα και την κοινωνική ψυχολογία, οι οποίες πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψιν στην διαμόρφωση του όποιου νομοθετήματος σχετικού με το βέλτιστο συμφέρον των παιδιών. Αυτό αναμένεται να διευκολύνει το έργο των δικαστών, να συντελέσει στον εξορθολογισμό και στη συνέχεια των δικαστικών αποφάσεων και, κυρίως, να βελτιώσει δραματικά την ανατροφή των παιδιών και να προάγει την υγιή ψυχοσωματική τους ανάπτυξη^3,4,5,6,7.

¹ Paravantis, I., Papadopoulou-Klamari, D., Mitsopoulou, E. (eds.), “Statistical Analysis of the Case Law of the Athens Court of First Instance: Parental Responsibility, Child Custody and Visitation in case of Divorce” (in Greek, on file with author) (2010).

² Bantekas I. Discrimination against Fathers in Greek Child Custody Proceedings: Failing the Child’s Best Interests. The International Journal of Children s Rights 24(2):330-357(μετάφραση στα ελληνικά: https://www.energoimpampades.gr/diakriseis-kata-ton-pateron/)

³ ν.2101/1992 – ΦΕΚ 192/Α/2-12-1992 https://www.energoimpampades.gr/722-2/

⁴ https://elpse.com/wp-content/uploads/2020/07/ELPSE-KEIMENO-GIA-TH-SYNEPIMELEIA.pdf

⁵ https://www.energoimpampades.gr/seps/

⁶ https://www.energoimpampades.gr/syllogos-ellinon-koinoniologon-synepimeleia-teknon/

⁷ https://www.synigoros.gr/resources/050820-epistolh-oikogeneiako-dikaio–2.pdf

Πηγή: «Ενεργοί Μπαμπάδες, για τα δικαιώματα των παιδιών ΑΜΚΕ»