Χορτοφαγική διατροφή στα παιδιά - Ποια η θέση της στη διατροφή των παιδιών

Παρότι, η ιστορική αναδρομή του χορτοφαγικού τρόπου ζωής ξεκινάει χιλιάδες χρόνια πριν, η χορτοφαγία φαίνεται να αποτελεί μια σχετικά σύγχρονη διατροφική μόδα που, κερδίζει ολοένα και περισσότερο κοινό. Υπολογίζεται ότι, το 18% του πληθυσμού παγκοσμίως είναι χορτοφάγοι!

Ο όρος «χορτοφάγος» (vegetarian) προέρχεται από την λατινική λέξη «vegetus» που σημαίνει «αναζωογονημένος». Ως «χορτοφαγική διατροφή» ορίζεται η διατροφή που περιλαμβάνει καθόλου ή κάποια προϊόντα ζωικής προέλευσης και, στηρίζεται μερικώς ή εξ όλοκλήρου, στα προϊόντα του φυτικού βασιλείου.

Η χορτοφαγία, αποτελείται από πολλές διαφορετικές ομάδες με κοινό χαρακτηριστικό, την κατανάλωση τροφών κυρίως φυτικής προέλευσης όπως: λαχανικά, φρούτα, δημητριακά, σιτηρά, όσπρια και ξηρούς καρπούς. Ο τύπος, η ποικιλία των τροφών που καταναλώνονται κι ο βαθμός αποφυγής προϊόντων ζωικής προέλευσης διαχωρίζει την χορτοφαγία σε διάφορες ομάδες.

I. Οι αυστηροί χορτοφάγοι (Vegans): η διατροφή τους βασίζεται αποκλειστικά και μόνο σε φυτικές τροφές, όπως τα δημητριακά, τα όσπρια, τα φρούτα, τα λαχανικά, οι σπόροι και οι ξηροί καρποί. Το κρέας, τα πουλερικά, το ψάρι, το αυγό και τα γαλακτοκομικά, δεν αποτελούν μέρος της διατροφής τους. Ακόμη, δεν φορούν ρούχα ζωικής προέλευσης, καθώς, η χορτοφαγία δεν αποτελεί απλά μια μορφή διατροφής αλλά και, μια μορφή σεβασμού προς τα ζώα και κάθε έμβιο οργανισμό .

II. Γαλακτο-αυγο-χορτοφάγοι (Lacto-ovo-vegetarians): δεν καταναλώνουν κόκκινο κρέας και ψάρι, αλλά καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά. (αποφεύγουν το κοτόπουλο)

III. Φρουταριανοί / ωμοφάγοι (Fruitarian / raw vegans): καταναλώνουν αποκλειστικά ωμά εποχιακά φρούτα και λαχανικά, ανάλατους και άψητους ξηρούς καρπούς, σπόρους (σουσάμι, λιναρόσπορος κλπ.), ταχίνι και φυστικοβούτυρο.

1. Μερικώς χορτοφάγοι (Semi-vegetarians / flexitarians): περιστασιακά καταναλώνουν κάποιας μορφής κρέας σε γενικές γραμμές όμως, υπερισχύει η χορτοφαγική φιλοσοφία.
2. Pesce(a)tarians: δεν τρώνε κανένα είδος κρέατος, αλλά έχουν στο διαιτολόγιό τους ψάρια, θαλασσινά, αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα.
3. Pollo-vegetarians:καταναλώνουν κοτόπουλο, αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα , αποφεύγοντας το κόκκινο κρέας και το ψάρι.

VII. Οvo-vegetarians (αυγο-φυτοφάγοι): δεν τρώνε κανένα είδος κρέατος, ψάρι και γαλακτοκομικά προϊόντα αλλά καταναλώνουν αυγά.

VIII. Lacto-vegetarians (γαλακτο-φυτοφάγοι): δεν τρώνε κρέας, ψάρι ή αυγό ενώ, στο διαιτολόγιό τους έχουν μόνον γαλακτοκομικά προϊόντα.

Είναι ασφαλής η χορτοφαγική διατροφή;

Η στροφή προς τη χορτοφαγία για αρκετά άτομα φαίνεται να σχετίζεται για λόγους υγείας, ένας τρόπος απαλλαγής από τις πολλές τοξίνες και τα ζωικά τρόφιμα ενώ για άλλους, φαίνεται να σχετίζεται με ηθικούς λόγους.

Έρευνες δείχνουν ότι, μία καλά σχεδιασμένη χορτοφαγική διατροφή φαίνεται πως μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων παθήσεων και μπορεί να βελτιώσει τόσο, την ποιότητα της διατροφής όσο και, του τρόπου ζωής.

Φαίνεται πως δρα:

• προσταστευτικά για την καρδιά: η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών και η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών μπορεί να μειώσει τη χοληστερόλη και την πίεση του αίματος.
• προληπτικά στην εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη μέσω, της αυξημένης πρόσληψης τροφών με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, όπως τα τρόφιμα ολικής άλεσης, τα λαχανικά, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί.
• μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης κάποιων μορφών καρκίνου, όπως του γαστρεντερικού.

Χορτοφαγική διατροφή: Είναι όμως ασφαλής για τα παιδιά;

Γνωρίζουμε πως, η αύξηση και η ανάπτυξη των παιδιών διαφοροποιείται σε κάθε ηλικιακό στάδιο. Σημαντικό ρόλο σε αυτό, διαδραματίζει αρχικά το γενετικό υπόβαθρο και δευτερευόντως, οι επιδράσεις που δέχεται ένα παιδί από το περιβάλλον. Ένας βασικός περιβαλλοντικός παράγοντας που επιδρά στην ανάπτυξη του παιδιού είναι, η διατροφή.

Τα παιδιά μπορούν να ακολουθήσουν μια χορτοφαγική διατροφή. Βασική προϋπόθεση, η διατροφή που θα ακολουθήσει το παιδί να είναι πολύ καλά σχεδιασμένη ώστε, να καλύπτει τις ανάγκες του αναπτυσσόμενου οργανισμού. Κι αυτό γιατί, μια μη σωστά σχεδιασμένη και συνεπώς μη ισορροπημένη κι όχι πλήρης χορτοφαγική διατροφή, ελλοχεύει κινδύνους εμφάνισης σοβαρών ανεπαρκειών σε βασικά θρεπτικά στοιχεία τα οποία, μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στον ευαίσθητο αναπτυσσόμενο οργανισμό ενός παιδιού.

Οι βασικές ελλείψεις που εμφανίζονται σε μια μη καλά σχεδιασμένη και πλήρη χορτοφαγική διατροφή αφορά, σημαντικές βιταμίνες όπως η βιταμίνη D και Β12, μέταλλα όπως το ασβέστιο, ο σίδηρος, το ιώδιο με επακόλουθα συμπτώματα την κόπωση, την αναιμία, τη μείωση της οστικής πυκνότητας κ.ά. Πολύ σημαντικό, ιδίως σε περιπτώσεις vegan διατροφής είναι, η μη επαρκής πρόσληψη πρωτεΐνης, βασικό δομικό στοιχείο της ανάπτυξης του παιδιού.

Γίνεται αντιληπτό ότι, οι αυξημένες ανάγκες ενός παιδικού οργανισμού, κυρίως σε πρωτεΐνη, σίδηρο, ασβέστιο, Β12, φυλλικό, ψευδάργυρο μπορούν να καλυφθούν μέσω μιας σωστά σχεδιασμένης χορτοφαγικής διατροφής ωστόσο, όχι τόσο εύκολα όσο σε έναν ενήλικα.

Επομένως, εάν έχετε αποφασίσει και θέλετε το παιδί σας να ακολουθήσει έναν χορτοφαγικό τρόπο διατροφής, καλό θα ήταν αυτό, να γίνει με την επίβλεψη του παιδιάτρου σε συνεργασία με έναν διπλωματούχο διαιτολόγο ώστε, να αποφευχθούν σημαντικές ελλείψεις βασικών θρεπτικών στοιχείων και ενέργειας ενώ, κρίνονται απαραίτητες οι τακτικές αιματολογικές εξετάσεις και η λήψη διατροφικών συμπληρωμάτων.

Δρ. Τόνια Καραγιάννη
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc.
Διδάκτορας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Διαιτολογικό Γραφείο
a: Σπ. Σπυρίδη 3, Βόλος
p: +30 2421303674 m: +30 6947827831
e-mail: toniakaragianni@gmail.com
Web: www.toniakaragianni.gr

^{Ενδεικτική Βιβλιογραφία}

^{Müller, P. (2020). Vegan Diet in Young Children. Nestle Nutrition Institute Workshop Series, 93, 103–110. https://doi.org/10.1159/000503348}

^{Schürmann, S., Kersting, M., & Alexy, U. (2017). Vegetarian diets in children: a systematic review. European Journal of Nutrition, 56(5), 1797– 1817. https://doi.org/10.1007/s00394-017-1416-0}

^{Cofnas, N. (2019). Is vegetarianism healthy for children? Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 59(13), 2052–2060. https://doi.org/10.1080/10408398.2018.1437024}