Άνεργος πατέρας: Βόμβα(;) στα θεμέλια της αρχετυπικής οικογένειας

Όλο και περισσότεροι άντρες στην παραγωγική τους ηλικία έχουν βρεθεί εκτός εργασιακού στίβου για μεγάλο χρονικό διάστημα, γεγονός που έχουν δημιουργήσει τριγμούς στο αρχετυπικό μοντέλο της οικογένειας.

Η παραδοσιακή (σχεδόν θέσφατη) εικόνα του πατέρα «κουβαλητή» , καταρρέει , με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ψυχοσύνθεση του άντρα, την αυτοεκτίμησή του, αλλά και τις ισορροπίες μέσα στην οικογένεια.

Μια συνδυαστική μελέτη των στοιχείων του ΟΑΕΔ, αλλά και πανεπιστημιακών ερευνών καταδεικνύει ότι πότε άλλοτε στην Ελλάδα, δεν υπήρχε τόση μεγάλη αναλογία σπιτικών με τον πατέρα άνεργο και τη μητέρα να έχει αναλάβει την οικονομική στήριξη. Κι αυτό από μόνο του αποτελεί μια πραγματικότητα για την σύγχρονη ελληνική κοινωνία.

Πολλά ζευγάρια βιώνουν καθημερινά την κατάσταση αυτή, την οποία περιγράφουν συχνά ως ανισορροπία που επηρεάζει τη σχέση τους. Οι καυγάδες και οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτοι . Η ανεργία από μόνη της δημιουργεί πολλά προβλήματα που έχουν να κάνουν με την επιβίωση και την κάλυψη βασικών αναγκών, αλλάζοντας ριζικά την καθημερινότητα. Η κατάσταση όμως, καθίσταται δυσκολότερη όταν μένει εκτός δουλειάς ο πατέρας, από ό,τι η μητέρα.

Η εργασία για ένα άνδρα αποτελεί γόητρο, είναι συχνά το σημείο αναφοράς του και σύμφωνα με το αρχετυπικό στερεότυπο η άνεση που εξασφαλίζει στην οικογένειά του είναι συνώνυμη της ικανότητας και της αξίας του, εν γένει.
Όταν λοιπόν, ένας άντρας χάσει τη δουλειά του, δεν χάνει απλώς την ικανότητά του να προσφέρει υλικά στην οικογένειά του. Χάνει βασικά συστατικά του ρόλου του. Νιώθει αποτυχημένος, ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην ιδιότητά του. Από την πλευρά της η σύγχρονη Ελληνίδα μοιάζει να μην μπορεί να συμβιβαστεί με την νέα αυτή εικόνα.

Έτσι έχουμε την εικόνα του άντρα που εμφανίζει καταθλιπτικά συμπτώματα, και της γυναίκας που μοιάζει να χάνει το ενδιαφέρον της για το νέο «αδύναμο» σύντροφό της και παραπονιέται για τη νέα κατάσταση. Από την επαφή με ζευγάρια, αυτό είναι ίσως το πιο σοβαρό σύγχρονο πρόβλημα που κλονίζει τα θεμέλια των οικογενειών, καθώς αποτελεί ένα γερό χτύπημα σε στερεότυπα, αρχετυπικά μοντέλα και πρότυπα –ρόλους που έχουν χαραχτεί βαθιά στον ψυχισμό τους.

Η γυναίκα που έχει μεγαλώσει με τα συγκεκριμένα μοντέλο δεν μπορεί να δεχτεί ότι ο άντρας της δεν φέρνει χρήματα στο σπίτι και συχνά τον μειώνει, τον απαξιώνει και του αφαιρεί το πατρικό κύρος. Χωρίς να θέλω να αποδώσω την αποκλειστική ευθύνη στις γυναίκες , θα πρέπει να αναλογιστούμε εδώ ότι η στάση που θα τηρήσουν σε αυτή την περίπτωση είναι θεμελιώδης. Σαφώς και είναι δύσκολο σε μια γυναίκα που έχει επωμιστεί το βάρος της συντήρησης ενός νοικοκυριού, να της ζητούμε να αναλάβει και την ψυχική στήριξη του άνεργου συζύγου της. Ωστόσο, τα ερωτήματα που πρέπει να απασχολήσουν το ζευγάρι από κοινού και τον καθένα ξεχωριστά είναι: τι είναι αυτό που πραγματικά έχει αξία; Πόσο δυνατή συναισθηματικά είναι σχέση; Πως θα διασφαλιστεί η ισορροπία στα παιδιά; Πως μπορούν να μετατρέψουν αυτή την αρνητική κατάσταση σε ένα πιο λειτουργικό μοντέλο;

Αρχικά πρέπει να αποδεχτούμε ότι ένας άντρας που μένει χωρίς εργασία δεν σημαίνει ότι έχασε το κύρος του, τις ικανότητές του, την αξία του. Κι αυτό είναι απαραίτητο να το τονίζουμε τόσο στον ίδιο όσο και στα παιδιά.

Ας θυμηθούμε εδώ το παράπονο πολλών γυναικών προηγούμενων δεκαετιών που οι άντρες τους δεν τις άφηναν να παίρνουν πρωτοβουλίες επειδή «δεν έφερναν λεφτά στο σπίτι». Αυτό τώρα έχει αντιστραφεί και συχνά σήμερα παρατηρείται αντιστροφή του φαινομένου.

Από πλευράς ενσυναίθησης, βοηθητικό ρόλο στην εξομάλυνση της ούτως ή άλλως δύσκολης κατάστασης, παίζει τον συναίσθημα κι αυτό επιχειρούμε να ανασύρουμε στο ζευγάρι. Μέσα στην κρίση οι περισσότεροι έχουν ξεχάσει να αγαπούν ο ένας τον άλλον.

Η συζήτηση, ο σεβασμός και η κατανόηση βοηθούν πολύ στο να περιοριστούν οι οικογενειακές εντάσεις. Η θετική προσέγγιση μιας κατάστασης δίνει επίσης κι ένα πολύ καλό παράδειγμα στα παιδιά, ένα νέα πρότυπο: ότι οι οικογένειες λειτουργούν ως ομάδα, που οφείλει να στηρίξει κάθε πληγωμένο μέλος. Ότι η αγάπη και η προσφορά δεν μετριούνται με την εισροή χρημάτων και δεν μπαίνουν σε ζυγαριά. Κι όταν βλέπουν τους γονείς ενωμένους σε μια δύσκολη κατάσταση, αισθάνονται ασφαλή και μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα δύσκολες καταστάσεις στην ενήλικη ζωή τους, απαλλαγμένα από στερεοτυπικά μοντέλα.

Ναταλία Δανδόλου
Σύμβουλος Ενσυναίσθησης (empathy coach) σχέσεων και γονεϊκότητας
Διαχείριση απωλειών, πένθους, διαζυγίου
Ομήρου 2 και Αλωνιών Κηφισιά
Τηλ: 6936529228