Τα ονόματα της Παναγίας και οι συμβολισμοί που κρύβουν
Αμέτρητα είναι τα ονόματα, ή «Θεοτοκωνύμια» όπως λέγονται, που έχει δώσει ο λαός στην Παναγία.
"Αχ, Παναγιά μου", "Παναγία μου βάλε το χέρι σου", "Βόηθα Παναγιά μου", είναι μερικές από τις φράσεις που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας για να προσφύγουμε τις δύσκολες στιγμές, ζητώντας τη βοήθειά Της.
Ποια ήταν η Παναγιά ή αλλιώς Παρθένος Μαρία
Η Παναγία, η οποία συχνά αναφέρεται με το πραγματικό της όνομα Μαρία αλλά και ως Παρθένος Μαρία και Θεοτόκος, καταγόταν από τη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας και σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη είναι η μητέρα του Ιησού Χριστού. Η Παναγία κατέχει ιδιαίτερη θέση στην χριστιανική διδασκαλία και πίστη.
Οι αναφορές στο πρόσωπο της Παναγίας από την Καινή Διαθήκη ξεκινούν με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, δηλαδή την εμφάνιση στη Μαρία του Αρχαγγέλου Γαβριήλ και την μεταφορά της χαρμόσυνης είδησης ότι είναι η εκλεκτή για να φέρει στον κόσμο τον Υιό του Θεού, τον Ιησού Χριστό. Οι αναφορές συνεχίζονται καθ' όλη τη διάρκεια της περιγραφής της ζωής του Χριστού, από την Γέννηση μέχρι τη Σταύρωσή Του.
Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση, η Παναγία γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ. Ήταν κόρη του κτηνοτρόφου Ιωακείμ και της Άννας, που καταγόταν από το βασιλικό γένος του Δαυίδ. Η Άννα ήταν στείρα, όμως λύνεται η στειρότητα της και γεννάται η Παναγία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει το γεγονός αυτό της συλλήψεως στις 9 Δεκεμβρίου. Στα "απόκρυφα" κείμενα αναφέρονται τα Εισόδια, η Κοίμηση αλλά και η Ανάληψή της.
Αμέτρητα είναι τα ονόματα, ή «Θεοτοκωνύμια» όπως λέγονται, που έχει δώσει ο λαός στην Παναγία. Μέχρι στιγμής υπολογίζεται πως ξεπερνούν τα 500. Άλλα βγαλμένα από ύμνους, άλλα από τον τόπο που βρίσκεται κάποιος Ναός ή Μοναστήρι κι άλλα εξαιτίας του τρόπου που έχει αγιογραφηθεί.
Μητέρα, προστάτιδα, τιμώμενη, ιερό πρόσωπο. Η Παναγία κατέχει πρωταρχική θέση στην τιμή και στον σεβασμό των χριστιανών σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Της έχουν αφιερώσει μεγαλοπρεπείς εκκλησίες και ταπεινά ξωκλήσια. Την αποκαλούν Θεοτόκο, αλλά της έχουν δώσει και πολυάριθμα προσωνύμια.
Στον Ελληνικό λαό η επίκληση της Παναγίας είναι η περισσότερο καθιερωμένη για τη Θεοτόκο Μαρία ή Αγία Μαρία, για τους Δυτικούς, που τις περισσότερες φορές ακολουθείται από προσωνύμιο π.χ. η Κεχαριτωμένη, η Βασίλισσα του κόσμου, η Παντάνασσα, κ.ά.
Τα προσωνύμια αυτά προέρχονται από διάφορους λόγους και αιτίες π.χ. τρόπου αγιογραφίας, ή παράστασης, (Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Θρηνούσα κ.λπ.), ή υπό τη θεολογική ιδιότητα (Ελεούσα, Κυρά, Μεγαλόχαρη, κ.λπ), ή από την παλαιότητα του εικονίσματός της (Μαυριώτισσα, Γερόντισσα, κ.λπ.), ή από τον τρόπο εύρεσης της εικόνας της (Θεοσκέπαστης, Σπηλαιώτισσας, Πλατανιώτισσας, Πορταΐτισσας, Μυρτιδιώτισσας, Φανερωμένης, Φιδού κ.ά.), καθώς επίσης και από τον τόπο προέλευσης της εικόνας (π.χ. Αθηνιώτισσα, Αργοκοιλιώτισσα (Νάξου), Βατοπεδινή, Πολίτισσα, Ψαριανή, Κυρία της Ξηροκρήνης κ.ά.), ή ακόμη και από ιδιάζοντα γνωρίσματά της (π.χ. Λογγοβάρδα, Παλατιανή, Ολυμπιώτισσα κ.λπ.).
Επίσης προσωνύμια απαντώνται και από τον κτήτορα του αφιερωμένου ναού (π.χ. Καλλιγού, Λυκοδήμου κ.λπ.). Τέλος απαντώνται προσωνύμια που δίνονται ανάλογα της εποχής και των εργασιών που συμπίπτει η εορτή της π.χ. Φλεβαριανή, Μεσοσπορίτισσα, Ακαθή (=εκ του Ακάθιστου ύμνου) κ.λπ. Πολλές δε Μονές, χωριά, χερσόνησοι και νησίδες των χριστιανικών χωρών φέρουν το αυτό όνομα.
Όπως έχει αναφέρει στο παρελθόν ο κ. Καριώτογλου, «Εκτός από την Παναγία τη Γλυκοφιλούσα, που ο Χριστός αγγίζει το μάγουλο της μητέρας του, σε όλες τις άλλες παραστάσεις υπάρχει μια σχετική απόσταση, η οποία συμβολίζει την ισορροπημένη σχέση που πρέπει να έχει η μητέρα με το παιδί».
Μπορεί, βέβαια, η Θεομήτωρ να έχει εκατοντάδες χαρακτηρισμούς, όμως σε κάθε ναό, μέσα στο ιερό, υπάρχει πάντα η Παναγία η Πλατυτέρα των Ουρανών, όπου «απεικονίζεται με τα χέρια ανοιχτά και στη μέση της βρίσκεται η μορφή του Χριστού», σημειώνει ο κ. Καριώτογλου.
Η Παναγιά με τα τρία χέρια
Η απεικόνιση της Παναγίας με τρία χέρια αποδίδεται στην εξής ιστορία: «Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός κρατώντας το κομμένο δεξί του χέρι, το οποίο του κόπηκε από τους εικονομάχους, παρακάλεσε την Παναγία να μη μείνει ανάπηρος. Χάρη σε θαύμα της Παναγίας συγκολλήθηκε το άκρο και εκείνος της αφιέρωσε ασημένιο ανάθημα σε σχήμα χεριού. Η θέση του στη συγκεκριμένη εικόνα το κάνει να φαίνεται σαν ένα τρίτο χέρι της Παναγίας».
Η πλούσια ονοματολογία
«Η ύπαρξη αυτής της πλούσιας ονοματολογίας δεν σημαίνει απλώς μια συναισθηματική σχέση του λαού με την Παναγία, αλλά κυρίως το γεγονός ότι μέσα από αυτόν τον πλούτο των ονομάτων επισημαινόταν η σημασία του προσώπου για τη Σωτηρία του κόσμου: η Μαρία έγινε το σκεύος εκλογής για να γίνει ο Θεός άνθρωπος και να διασωθεί το ανθρώπινο γένος και ο κόσμος από τη φθορά του θανάτου. Άλλωστε, και η γιορτή της Κοίμησης αυτό ακριβώς συμβολίζει, την καταπάτηση του Θανάτου. Γι' αυτό και τιμάται ως το Πάσχα του καλοκαιριού», αναφέρει ο κ. Καριώτογλου.
Πριν από μερικά χρόνια οι μαθητές του 3ου Γυμνάσιου Κερατσινίου, με επιβλέπουσα την καθηγήτρια τους κα Γαρεφαλάκη Μαρία, προσπάθησαν να συγκεντρώσουν όσα το δυνατόν περισσότερα από τα ονόματα που έχει χαρίσει στην Παναγία η λαϊκή πίστη και παράδοση.
Τα 501 ονόματα της Παναγίας
- Αγγελόκτιστος
- Αγία Σκέπη
- Αγιάσσου
- Αγιοδεκτινή
- Αγιοηλιώτισσα
- Αγιολούσαινα
- Αγίου όρους
- Αγνή
- Αγριδιώτισσα
- Αγριλιώτισσα
- Αειμακάριστος
- Αειμεσιτεύουσα
- Αθηνιώτισσα
- Αιγύπτια
- Αιματούσα
- Αιμίαλου
- Αιρκώτισσα
- Ακαθή
- Ακατάβλητος
- Ακατάφλεκτη
- Ακήραση
- Ακρωτηριανή
- Αλανιώτισσα
- Αλεξανδριανή
- Αλεξίου Κομνηνού
- Αλεπινή
- Αληθινή
- Αλλοιώτισσα
- Αλόχη
- Αματίτση
- Αμεμπτος
- Αμετάθετος
- Αμολιανή
- Αμόλυντος
- Αμπελακίων
- Αμπελοκήπισσα
- Αμωμη
- Ανασσα
- Αναφωνήτρια
- Αντινίτισσα
- Αντιφωνήτρια
- Ανωμερίτισσα
- Αξιον Εστί
- Απείρανδρος
- Απειρόγαμος
- Απρόσιτος
- Αρακιώτισσα
- Αράπισσα
- Αρβανίτισσα
- Αρειας
- Αρμενοκρατούσα
- Αρσανά
- Αρτάκης
- Αρχαγγελιώτισσα
- Αρχισπορίτισσα
- Ασπραγγέλου
- Ασπροβουνιώτισσα
- Ασπροπαναγιά
- Ασύγκριτη
- Αυγουστιανή
- Αφέντρικα
- Αφθορος
- Αφροδίτισσα
- Αχειροποίητος
- Αχραντος
- Αψιδιώτισσα
- Βαλουκλιώτισσα
- Βανιώτισσα
- Βαραγγιώτισσα
- Βαρδιανιώτισσα
- Βαρκού
- Βασίλισσα
- Βασιληγενέτειρα
- Βατοπεδινή
- Βατούσαινα
- Βελανιδιά
- Βελεστίνου
- Βελλά
- Βεργουπουλιανή
- Βηματάρισσα
- Βιγλιώτισσα
- Βιδιανή
- Βιργιωμένη
- Βλασαρού
- Βλαχέρνα
- Βλέπουσα .
- Βλυχιόρικα
- Βοήθεια
- Βορεινή
- Βούλιστα
- Βουναρκώτισσα
- Βουνογιάτρισσα
- Βουνού
- Βουρνιώτισσα
- Βράχου
- Βρεσθενίτισσα
- Βρεφοκομούσα
- Βρεφοκρατούσα
- Βρεφουργήσασα
- Βρεχούσα
- Βροντιανή
- Βρόντου
- Βροχής
- Βρυσιανή
- Γαλακτίνης
- Γαλακτοτροφούσα
- Γαλανή
- Γαλανούσα
- Γαλατιανή
- Γαλατούσα
- Γαλαχτοτροφία
- Γαλαχτοφορούσα
- Γαλουχιότισσα
- Γενεσίου Θεοτόκου Σαβαθιανών
- Γέννας
- Γερόντισσα
- Γεσθημανίτισσα
- Γηνατού
- Γηρομεριού
- Γιαλούσα
- Γιάτρισσα
- Γκαβή
- Γκιζιλκιζιώτισσα
- Γκουβερνιώτισσα
- Γλυκιώτισσα
- Γλυκοκυματούσα
- Γλυκοφιλούσα
- Γλωσσά .
- Γοιρδελάκη
- Γοργόνα
- Γοργοεπήκοος
- Γουμένισσα
- Γουμερά
- Γουνιώτισσα
- Γούντα
- Γουρλομάτα
- Γραφιώτισσα
- Γρηγορίτσα
- Γρηγορούσα
- Γύψενη
- Γωνιά
- Δαδιού
- Δαδιώτισσα
- Δακρυρροούσα
- Δαμάστα
- Δέηση
- Δεκαπεντούσα
- Δένδρου
- Δεξιοκρατούσα
- Δεόμενη
- Δερμάτα
- Δέσποινα
- Δημοκράνια
- Διακονούσα
- Διασώζουσα
- Δικαιόκριτος
- Δικαιότατη
- Διότισσα
- Δόβρα
- Δομνιανίτισσας
- Δοξάρισσα
- Δουβέργαινα
- Δακρύβρεχτος
- Εγγυήτρια
- Εκατονταπυλιανή
- Εκκλησιάρχουσα
- Εικονίστρια
- Ελεημονήτρια
- Ελαία
- Ελαιοβρύτισσα
- Ελειμονήτρια
- Ελεοβρύτης
- Ελέους
- Ελεούσα
- Ελευθερώτρια
- Ελπιδοφόρα
- Ελπϊς Πιστών
- Ελωνα
- Ενθρονη
- Εξακουστή
- Εξοχική
- Επακούουσα
- Επανωχωριανή
- Επισκοπιανή
- Επουράνιος
- Επουράνιος Πύλη
- Επταβηματούσα
- Ερυπιανή
- Εσφαγμένη
- Ευαγγελίστρα
- Ευρετή
- Εύσπλαχνος
- Ζαλακιώτισσα
- Ζεραχιώτισσα
- Ζεριχιώτισσα
- Ζερμπτίτσης
- Ζυλή
- Ζωάρκεια
- Ζωήρρυτος
- Ζωηφόρος
- Ζωοδότειρα
- Ζωοδότρα
- Ζωοδόχος
- Ζωοπηγή
- Ζωοπόρος
- Ζωοτόκος
- Ηγήτρια
- Ηγουμένη
- Ηδύπνους
- Ηλιόκαλη
- Ηλιοτόκος
- θαλασσινή
- Θαλασσίτρα
- Θαλασσομάχισσα
- θαλασσομαχούσα
- Θαρεινή
- Θεάλεχτη
- Θεοδίδαχτη
- Θεοδόξαστη
- Θεόκλητη
- Θεοκνήτωρ
- Θεοκόσμητη
- Θεόληπτος
- Θεομάνα
- Θεομητροπρεπεστέρα
- Θεοσκέπαστη
- Θεοτίμητη
- Θεοτόκος
- Θεουργία
- Θεόφραστος
- Θεόφρων
- Θερμιανή
- Θευαγέστατη
- Θρηνούσα
- Θρηνωδούσα
- Θωμιανή
- Ίαμα
- Ίαση
- Ιερόβλαστος
- Ιερομύτης
- Ιεροσολυμιτική
- Ιεροσολυμίτισσα
- Ιλαρώτατη
- Ιμερόεσσα
- Ισηγορία
- Καγιά
- Καθαριώτισσα
- Καθαρών
- Καθρέπτης
- Κακαβιώτισσα
- Καλαθή
- Καλαμιώτισσα
- Καλάμου
- Καλιγού
- Καλλίτοκος
- Καλού Νερού
- Καλυβιανή
- Καμακάρι
- Καματερός
- Καμένη
- Καμπιώτισσα
- Κάμπου
- Κανάλα
- Κανδήξη
- Κανταριώτισσα
- Καπνικαραία
- Καρδιοβαστάζουσα
- Καρδιώτισσα
- Καρποφορούσα
- Καρύπη
- Καστριανή
- Κάστρου
- Καστρουλέρου
- Κατάκαρπος
- Καταλωνική
- Κατάπαυση
- Καταπολιανή
- Καταφυγή
- Καψοδερματούσα
- Κερά
- Κέρνιτσα
- Κεχαριτωμένη
- Κεχρινιώτισσα
- Κηπουραίων
- Κισσιώτισσα
- Κιτιού
- Κλειδί του Παραδείσου
- Κλεισούρας
- Κλεφτοπαναγιά
- Κοιμητηρίων
- Κόκκινη
- Κολοκυθιώτισσα
- Κολυβιανή
- Κορκοδειλιά
- Κορυφή
- Κορφιάτισσα
- Κοσμοπόθητος
- Κοσμοσωτείρα
- Κοσυφοίνισσα
- Κότσικα
- Κουκουζέλισσα
- Κουμπελίδικη
- Κουνοπιώτισσα
- Κουρίου
- Κουροτρόφος
- Κουτσουρώ
- Κουφή
- Κουφή Πέτρας
- Κοφινή
- Κρεμαστή
- Κρομμυδιώτισσα
- Κτιστή
- Κτιτόρισσα
- Κυκκώτισσα
- Κυπαιότισσα
- Κυρά Ξένη και κυρία των Αγγέλων
- Κώμη
- Λαγουδιανή
- Λαμπρότατη
- Λαμπροφορία
- Λαοδηγήτρια
- Λαού
- Λαρνιώτισσα
- Λαυριώτισσα
- Λάχνη
- Λεσινιώτισσα
- Λεφένα
- Λεχούσα
- Λιβαδιώτισσα
- Λιόσα
- Λιόσα
- Λογκοβάρδα
- Λοιμιώτισσα
- Λουβαρά
- Λυκοδήμου
- Λυκούρεσι
- Μαγαζιώτισσα
- Μαγδαληνή
- Μαδύτου
- Μακελάρια
- Μαλεβή
- Μανδαλάκη
- Μανεδή
- Μαντιλούσα
- Μαραθούντα
- Μαρία
- Μαστών
- Μαύρη
- Μαυριώτισσα
- Μαυρομμάτα
- Μαχαιρωμένη
- Με τους κρίνους
- Μεγαλομάρτυρος
- Μεγαλόχαρη
- Μεσοσπορίτισσα
- Μητέρα
- Μητέρα Θεού επί τον θρόνο
- Μικρά
- Μογρονήσι
- Μολυβδοσκέβαστη
- Μοναρκά
- Μυροβλύτισσα
- Μυρτενή
- Μυρτιδιώτισσα
- Μυφελαιώτισσα
- Νάπα
- Νάσσα
- Νέα
- Νέγρων
- Νεοφάνεισσα
- Νεροφορούσα
- Νικητάτου
- Νικοποιός
- Νταλλιανή
- Νυμφοτόκος
- Ξενοβλήτης
- Ξένων
- Ξεσκλαβώτρα
- Ξεσπορίτισσα
- Ξηροκαμπίτισσα
- Ξηρορείτισσα
- Ξυνήγορος
- Οδηγήτρια
- Οικειώτατη
- Οικονόμισσα
- Ολβιόδωρος
- Ολυμπιώτισσα
- Ομόθεος
- Ομονοούσα
- Ορθοκωστά
- Οσιώτατη
- Ουρανού και Γης
- Παγγαιότισσα
- Πάθους
- Παιδεύσασα
- Παλαιοκαστρίτισσα
- Παλαιολογίνα
- Παλατιανή
- Παλίνου
- Παμμακάριστος
- Παναγιόχορτο
- Πανάχραντος
- Πανάχραντος
- Παντάνασσα
- Παντευλόγητη
- Πάντιμος
- Παντόχαρα
- Πάντων χαρά
- Παραμυθία
- Παρηγορήτρα
- Παρθένα
- Παμμακάριστος
- Παυσολύπη
- Πειραιώτισσα
- Πελαγονίτισσα
- Πεπελινίτσης
- Περίβλεπττος
- Περλιγού
- Πετραϊδα
- Πλαγιά
- Πλατανιώτισσα
- Πλατυτέρα
- Πολίτισσα
- Πολυσπορίτισσα
- Πονολύτρια
- Πόνου
- Πορταϊτισσα
- Πορτιανή
- Πουλάτη
- Πρέσβειρα
- Προαναγγελλομένη
- Προπύλη
- Προσηγορία
- Προσίστισσα
- Προστάτρια
- Προσφυγιά
- Προυσιώτισσα
- Πυριότισσα
- Πυροβολήθεισα
- Ραγίου
- Ραχοπήδη
- Ρόδο το Αμάραντο
- Ρόμβη
- Ρουμελιώτισσα
- Σαμακιώτισσα
- Σεπτεμβριανή
- Σημάου
- Σκάλα του Ουρανού
- Σκαλωτή
- Σκιαδενή
- Σκοπιότισσα
- Σοίριζα
- Σοτομβριανή
- Σουμελά
- Σπηλιώτισσα
- Στεφάνα
- Σώματα
- Σωτήρα
- Ταξιδιάρα
- Ταταρνώτισσα
- Τήνου
- Tης Βάτου
- Τίμια Σκέπη
- Τιμιωτέρα
- Τοπλoύ
- Του Χάρου
- Τουρλιανή
- Τριχερούσα
- Τροβάτου
- Τρουλή
- Τρυπητή
- Τρυφερούσα
- Τσαμπίκα
- Τσυκκώτισσα
- Υπέρμαχος
- Υψηλή
- Φανερουλιώτισσα
- Φανερωμένη
- Φαρμακολύτρα
- Φιδιότισσα
- Φιδοττοταμιανή
- Φιδούσα
- Φίδωσα
- Φλεβαριανή
- Φοβερά Προστασία
- Χαιρετισμών
- Χαλκοπρατειών
- Χελιδονού
- Χιλιονοματούσα
- Χοζοβιώτισσα
- Χρυσαφίτισσα
- Χρυσοβαλάντη
- Χρυσογαλούσα
- Χρυσοδαφνιώτισσα
- Χρυσοκαστριώτισσα
- Χρυσοκελλαριά
- Χρυσοπηγή
- Χρυσοσκαλίτισσα
- Χρυσοσπιλιώτισσα
- Ψυχοσώστα
- Ψυχοσώτρια
πηγές: wikipedia / dogma.gr / newsbomb.gr
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
