Η υιοθεσία στην Ελλάδα παραμένει μία δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία

Όπως θα διαβάσετε και εσείς παρακάτω το καθεστώς υιοθεσιών στην Ελλάδα περιλαμβάνει διαδικασίες οι οποίες είναι ιδιαίτερα κουραστικές και χρονοβόρες για τα ζευγάρια που θέλουν να γίνουν γονείς.

Εμείς επικοινωνήσαμε με το «Χαμόγελο του παιδιού» και ζητήσαμε να μάθουμε από την επιστημονική του ομάδα, ποιες είναι οι προϋποθέσεις, τα κριτήρια και ο μέσος χρόνος αναμονής για να αποκτήσει ένα ανδρόγυνο το παιδί που λαχταρά.

«Το 2018 αποτέλεσε έτος ορόσημο στον τομέα της παιδικής προστασίας, καθώς θεσπίστηκε ο Νόμος 4538/2018, που προάγει το θεσμό της αναδοχής και της υιοθεσίας. Σύμφωνα με το Νόμο αυτό, αναγνωρίζονται ως εξειδικευμένες να διεξάγουν την προβλεπόμενη κοινωνική έρευνα για τους υποψήφιους θετούς γονείς σε υιοθεσίες ανηλίκων που τελούνται στο εσωτερικό της χώρας οι εξής υπηρεσίες:

α. οι Διευθύνσεις Κοινωνικής Μέριμνας ή, κατά περίπτωση, τα Τμήματα Κοινωνικής Αλληλεγγύης των Διευθύνσεων Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας των Περιφερειών/ Περιφερειακών Ενοτήτων
β. οι Κοινωνικές Υπηρεσίες των Κέντρων Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφερειών,
γ. τα Δημοτικά Βρεφοκομεία.»

Η διαδικασία της υιοθεσίας

«Ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει την αίτηση στη ηλεκτρονική διεύθυνση www.anynet.gr, είτε από τον υπολογιστή του χρησιμοποιώντας τους κωδικούς taxisnet, είτε με φυσική παρουσία στα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφερειών, στις Περιφέρειες ή Περιφερειακές Ενότητες. Με την οριστική υποβολή της αίτησης, ο αιτών λαμβάνει Αριθμό Μητρώου Υποβολής, με βάση τον οποίο η πορεία της αίτησης μπορεί να παρακολουθείται ανά πάσα στιγμή. Στη συνέχεια γίνεται έλεγχος των δικαιολογητικών και κατόπιν τούτου, ανατίθεται σε ειδικευμένο κοινωνικό λειτουργό η διεξαγωγή κοινωνικής έρευνας στο οικογενειακό περιβάλλον».

Τα κριτήρια για να γίνεις γονιός στην Ελλάδα

«Τα κριτήρια, βάσει των οποίων εκτιμάται η καταλληλότητα του ενδιαφερομένου για την εγγραφή του στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων, αφορούν εν γένει την προσωπικότητά του, την κατάσταση της σωματικής και της ψυχικής του υγείας, τα κίνητρα και την περιουσιακή του κατάσταση, καθώς και οποιοδήποτε άλλο στοιχείο μπορεί να θεωρηθεί από τον κοινωνικό λειτουργό ως κρίσιμο για την επίτευξη των σκοπών της υιοθεσίας, με γνώμονα τη βέλτιστη εξυπηρέτηση του συμφέροντος του ανηλίκου. Η παραπάνω διαδικασία πραγματοποιείται από κοινωνικούς λειτουργούς της αντίστοιχης Περιφέρειας. Με την κοινωνική έρευνα αξιολογείται το περιβάλλον των υποψηφίων θετών γονέων, ώστε να διαπιστωθεί η γονεϊκή ικανότητα αυτών.

Αναφορικά με τους ηλικιακούς περιορισμούς, δεν επιτρέπεται η διαφορά ηλικίας με το παιδί να είναι μικρότερη από 18 έτη ή μεγαλύτερη από 50 έτη, ενώ οι θετοί γονείς δεν επιτρέπεται να είναι άνω των 60 ετών.

Μετά την ολοκλήρωση της κοινωνικής έρευνας και εφόσον η έκβαση αυτής είναι θετική, ο υποψήφιος καλείται να παρακολουθήσει ένα σύντομο πρόγραμμα εκπαίδευσης.

Με την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης, γίνεται εγγραφή στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων. Στη συνέχεια, μόλις εντοπιστεί ένα παιδί, του οποίου τα ειδικά χαρακτηριστικά (παραδείγματος χάριν ηλικία, κατάσταση της υγείας κ.λπ.) ταιριάζουν με τα χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες που έχουν ορίσει οι υποψήφιοι θετοί γονείς, η αρμόδια κοινωνική υπηρεσία της περιφέρειας, πραγματοποιεί τις απαραίτητες ενέργειες για τη γνωριμία του υποψήφιου παιδιού με τους υποψήφιους θετούς γονείς.

Αρχικά οι συναντήσεις ξεκινούν από ένα χώρο που αναγνωρίζεται ως οικείος για το παιδί, με την επίβλεψη επαγγελματιών από τον φορέα διαμονής του, αλλά και με την επίβλεψη της κοινωνικής υπηρεσίας της αρμόδιας περιφέρειας. Εφόσον κριθεί, λοιπόν, πως η υιοθεσία είναι προς το συμφέρον του παιδιού, λαμβάνεται η απόφαση για την αποκατάσταση του παιδιού και δρομολογείται η νομική διαδικασία για να ληφθεί η δικαστική απόφαση. Η αρμόδια κοινωνική υπηρεσία είναι δίπλα στη θετή οικογένεια για τρία χρόνια, με σκοπό να παρακολουθήσει την εξέλιξη, να βοηθήσει την οικογένεια, να συνδράμει στις δυσκολίες, να δώσει κατευθύνσεις και να αποσοβήσει κινδύνους, αν χρειαστεί».

Ο μέσος χρόνος αναμονής

«Σύμφωνα με στοιχεία που αντλήθηκαν από την πλατφόρμα www.anynet.gr, κατά το παρελθόν, οι ενδιαφερόμενοι έπρεπε να περιμένουν για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα μέχρι να βρεθεί ένας ή μία από τους ελάχιστους διαθέσιμους κοινωνικούς λειτουργούς για να εκκινήσει τη διαδικασία. Πλέον, όμως, η εν λόγω διαδικασία έχει γίνει πιο σύντομη, καθώς εκτιμάται πως από τη στιγμή που θα υποβληθεί μία αίτηση με πλήρη δικαιολογητικά, η κοινωνική έρευνα και η εκπαίδευση θα έχουν ολοκληρωθεί το πολύ σε 6 - 8 μήνες. Τότε, ο υποψήφιος εγγράφεται αμέσως στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων και είναι πλέον διαθέσιμος για να υποδεχθεί παιδί.

Παρόλα αυτά, σημαντικό είναι να αναφέρουμε πως δεν μπορεί να υπολογιστεί ο χρόνος ο οποίος θα γίνει η πρώτη συνάντηση των υποψήφιων θετών γονέων με το παιδί, καθώς εξαρτάται από τις συγκεκριμένες ανάγκες των προς υιοθεσία παιδιών και το κατά πόσο αυτές καλύπτονται από τις δυνατότητες και τις επιθυμίες κάθε υποψήφιου. Η διερεύνηση της συμβατότητας γίνεται κατά απόλυτη προτεραιότητα εγγραφής στο Μητρώο, συνεπώς έχει σημασία και το πόσοι υποψήφιοι με παρόμοια χαρακτηριστικά
προηγούνται.

Οπότε γίνεται κατανοητό πως ο χρόνος, από το πρώτο αίτημα των υποψήφιων γονέων στην πλατφόρμα anynet.gr μέχρι την ώρα που η αίτηση υιοθεσίας τους εγκρίνεται από το δικαστήριο, δεν μπορεί να οριστεί με ακρίβεια καθώς εξαρτάται από πολλές ποιοτικές μεταβλητές με κυριότερη τη σχέση και την εμπιστοσύνη που θα αναπτυχθεί μεταξύ των υποψήφιων θετών γονέων και του παιδιού».

Για τη νομοθεσία της υιοθεσίας και τα προβλήματα που αναζητούν λύσεις μίλησε στο Newsbomb.gr, η Κατερινα Φουντεδάκη, Καθηγήτρια Νομικής του ΑΠΘ.

«Βαρύ το σύστημα»

Σύμφωνα με την ίδια: «Το σύστημα της υιοθεσίας είναι ένα “βαρύ” σύστημα και αυτό δικαιολογείται γιατί παίρνεις ένα παιδί και αυτό δεν μπορείς να το κάνεις με ένα εύκολο και light σύστημα. Χαρακτηριστικά σας αναφέρω ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες το σύστημα αυτό είναι ακόμα πιο δύσκολο. Απλά στις ευρωπαϊκές χώρες η διοίκηση και η δικαιοσύνη έχουν γρηγορότερους ρυθμούς.

Δηλαδή στη χώρα μας για να κλείσεις ραντεβού και να έρθει για μια πρώτη έρευνα η κοινωνική λειτουργός όπου πρέπει να κάνει μια έρευνα για να μπορέσει να εγγραφεί στο μητρώο ο υποψήφιος γονέας, μπορεί να περάσει και ένας χρόνος διότι είναι υποστελεχωμένες οι υπηρεσίες. Επίσης η ταχύτητα της δικαιοσύνης είναι ένα πρόβλημα, ειδικά στην Αθήνα υπάρχει μεγάλο θέμα».

Λίγα τα παιδιά για υιοθεσία

Και προσθέτει: «Η αλήθεια είναι ότι ο νόμος του 2018 έβαλε ένα σύστημα που βάρυνε την διαδικασία ακόμα περισσότερο, όπως τα μητρώα που πρέπει να τηρούνται και πρέπει να περάσεις από μια προκαταρκτική διαδικασία για να γραφτείς σε αυτά και μετά να ξεκινήσει η διαδικασία.

Εν κατακλείδι δεν δυσκολεύει τα ζευγάρια το νομικό πλαίσιο αλλά τα όσα προαναφέραμε και το γεγονός ότι δεν υπάρχουν παιδιά τα δυσκολεύει. Τα παιδιά που είναι στα ιδρύματα δεν είναι όλα παιδιά που προορίζονται για υιοθεσία. Λίγα παιδιά προορίζονται πραγματικά προς υιοθεσία. Και το άλλο είναι ότι όλοι θέλουν να είναι κάποιο παιδί πολύ μικρής ηλικίας, υγιές κ.α. Επίσης πολλά παιδιά μένουν στο ίδρυμα μέχρι να μπορέσουν να επιστρέψουν στις οικογένειές τους.

Αυτό που θα πρέπει να γίνει είναι να επανεξεταστεί ο νόμος 2018 διότι θεωρώ ότι έχει κάποιες υπερβολές που δυσχεραίνουν τη ζωή των ανθρώπων για την υιοθεσία και την αναδοχή.

Επίσης θα πρέπει να στελεχωθεί η κοινωνική υπηρεσία ώστε να γίνεται η κοινωνική έρευνα πολύ γρήγορα».