Δημήτρης Πάφρας: Πώς το νέο του βιβλίο αναδεικνύει τη σχέση των παιδιών με τη θαλάσσια ζωή

Η αλήθεια είναι πως οι ωκεανοί και οι θάλασσες, που καταλαμβάνουν τα ¾ της επιφάνειας της Γης, έχουν μεγάλη αξία για την οικολογική ισορροπία του πλανήτη. Γι’ αυτό, όσο σημαντικές είναι οι ενέργειες από τον καθένα μας ξεχωριστά, άλλο τόσο σημαντική είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των παιδιών μας ώστε «να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν από νωρίς ότι οι πόροι του πλανήτη δεν είναι ανεξάντλητοι και ότι κάθε τους επιλογή έχει σημασία», όπως δηλώνει και ο Δημήτρης Πάφρας, συγγραφέας του νέου παιδικού βιβλίου «Ο Μίμης και ο Θησαυρός της Θάλασσας». Όσον αφορά στο τελευταίο, λοιπόν, μέσα από την ιστορία του Μίμη, του κεντρικού πρωταγωνιστή, τα παιδιά μαθαίνουν ότι κάθε μικρή πράξη μπορεί να φέρει μεγάλες αλλαγές. Κάπως έτσι, ένα παιδικό βιβλίο με επίκεντρο τη θάλασσα γίνεται ο κατάλληλος τρόπος να ψυχαγωγηθούν αλλά και να κατανοήσουν την αξία του φυσικού περιβάλλοντος.

Διαβάστε αναλυτικά τη συνέντευξη του Δημήτρη Πάφρα, ιχθυολόγου και υποψήφιου διδάκτορα στη Θαλάσσια Βιολογία και Αλιευτική Δυναμική, στο Mothersblog.gr:

Τι σας ενέπνευσε να ασχοληθείτε με τη θαλάσσια ζωή και να τη μεταφέρετε στον κόσμο των παιδικών βιβλίων;

Η θάλασσα ήταν πάντα για μένα ένας χώρος γεμάτος μαγεία, αλλά και προκλήσεις. Μεγαλώνοντας κοντά στη φύση, είχα την ευκαιρία να παρατηρήσω την ομορφιά και τη σοφία που κρύβεται στον θαλάσσιο κόσμο. Παράλληλα, όμως, είδα και τις επιπτώσεις που έχουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες στο περιβάλλον. Αυτό το μείγμα αγάπης και ανησυχίας για τη θάλασσα με έκανε να σκεφτώ ότι οι νέες γενιές πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να μάθουν για τον θησαυρό που κρύβει αυτή η ανεξερεύνητη πηγή ζωής. Τα παιδιά είναι οι καλύτεροι δέκτες μηνυμάτων, γιατί η φαντασία τους δεν έχει όρια. Ένα παιδικό βιβλίο με επίκεντρο τη θάλασσα, πέρα από την ψυχαγωγία, μπορεί να λειτουργήσει και ως γέφυρα εκπαίδευσης. Ο ήρωας του βιβλίου, ο Μίμης, δεν είναι απλά ένας χαρακτήρας αλλά ένα σύμβολο: Της σύνδεσης που θα ήθελα όλοι μας να έχουμε με τη φύση, μιας σχέσης βασισμένης στην αγάπη και τη φροντίδα.

Πώς βλέπετε τη σχέση των παιδιών με τη θαλάσσια ζωή σήμερα; Τι πιστεύετε ότι τα κινητοποιεί να ενδιαφερθούν περισσότερο για το περιβάλλον;

Σήμερα, πολλά παιδιά δεν έχουν την πολυτέλεια να μεγαλώνουν κοντά στη φύση ή τη θάλασσα, καθώς η καθημερινότητά τους περιστρέφεται γύρω από αστικά περιβάλλοντα και τεχνολογία. Παρ’ όλα αυτά, τα παιδιά έχουν φυσική περιέργεια και έναν βαθύ σεβασμό για ό,τι τους εμπνέει δέος. Αυτό που λείπει είναι η σύνδεση, χρειάζονται ευκαιρίες να γνωρίσουν τον φυσικό κόσμο, να βιώσουν την ομορφιά του και να κατανοήσουν την αξία του. Αυτό που τα κινητοποιεί είναι η συμμετοχή και η ενσυναίσθηση. Όταν ένα παιδί καταλάβει ότι η δράση του έχει αντίκτυπο -ότι, για παράδειγμα, η ανακύκλωση ενός πλαστικού μπουκαλιού προστατεύει έναν θαλάσσιο οργανισμό- νιώθει ενδυναμωμένο. Τα παραμύθια και οι ιστορίες παίζουν καθοριστικό ρόλο σε αυτό, γιατί χτίζουν συναισθηματική σύνδεση. Μέσα από την ιστορία του Μίμη, τα παιδιά μαθαίνουν ότι κάθε μικρή πράξη μπορεί να φέρει μεγάλη αλλαγή.

Στη «φαρέτρα» σας υπάρχουν ακόμα τρία βιβλία που αφορούν στη θαλάσσια ζωή. Ποιο ήταν το κίνητρο για να επιλέξετε αυτά τα θέματα ως βάση της συγγραφικής σας πορείας;

Το κίνητρο ήταν κυρίως η πεποίθησή μου ότι η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να είναι προτεραιότητα για όλους μας. Όταν σκέφτηκα ποια είναι η συμβολή που μπορώ να κάνω ως συγγραφέας, η θάλασσα ήταν η πρώτη μου σκέψη. Είναι ένας κόσμος που με γοητεύει, αλλά ταυτόχρονα ένας κόσμος που χρειάζεται άμεσα τη βοήθειά μας. Η συγγραφή παιδικών βιβλίων μου επιτρέπει να απευθυνθώ σε ένα κοινό που διαμορφώνει τις αξίες του, τα παιδιά. Είναι πολύ σημαντικό να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν από νωρίς ότι οι πόροι του πλανήτη δεν είναι ανεξάντλητοι και ότι κάθε τους επιλογή έχει σημασία. Μέσα από τα βιβλία, όπως το «Ο Μίμης και ο Θησαυρός της Θάλασσας», ήθελα να δημιουργήσω ιστορίες που όχι μόνο διασκεδάζουν αλλά και εκπαιδεύουν, χωρίς να γίνονται διδακτικές.

Υπάρχουν στοιχεία από τη δική σας προσωπικότητα ή εμπειρίες που «ζωντανεύουν» στον Μίμη, τον κεντρικό χαρακτήρα σας;

Ναι, ο Μίμης είναι μια αντανάκλαση του παιδικού μου εαυτού, αλλά και των αξιών που έχω αποκτήσει ως ενήλικας. Όταν ήμουν παιδί, θυμάμαι τον εαυτό μου να περνά ώρες εξερευνώντας τη φύση γύρω μου, αναζητώντας «θησαυρούς» στην παραλία ή στα βράχια. Αυτή η αίσθηση ανακάλυψης και δέους που νιώθεις όταν βρίσκεσαι κοντά στη φύση είναι κάτι που ήθελα να αποτυπώσω στον Μίμη. Παράλληλα, ο Μίμης έχει την ίδια αισιοδοξία και πίστη που πιστεύω ότι όλοι πρέπει να διατηρούμε, ακόμα και όταν αντιμετωπίζουμε μεγάλα προβλήματα, όπως η περιβαλλοντική κρίση. Οι περιπέτειες του Μίμη δείχνουν ότι, ακόμα και αν είμαστε μικροί, μπορούμε να κάνουμε σπουδαία πράγματα όταν ενεργούμε με θάρρος και αγάπη.

Το βιβλίο σας «Ο Μαγικός Κόσμος των Ιππόκαμπων» έχει εγκριθεί από το Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου. Πώς νιώθετε για αυτήν την αναγνώριση και ποιο ήταν το κύριο μήνυμα που θέλατε να περάσετε σχετικά με τη βιολογία και την οικολογία αυτών των μοναδικών ειδών;

Η έγκριση του βιβλίου από το Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου ήταν μια πολύ σημαντική αναγνώριση για μένα, καθώς δείχνει ότι το έργο μου μπορεί να συμβάλει στη γνώση και την ευαισθητοποίηση των παιδιών για τον φυσικό κόσμο. Στο «Ο Μαγικός Κόσμος των Ιππόκαμπων», ήθελα να αναδείξω όχι μόνο τη μαγεία αυτών των πλάσματα, αλλά και τη βιολογία και την οικολογία τους. Οι ιππόκαμποι είναι από τα πιο ιδιαίτερα είδη του θαλάσσιου κόσμου: Με τον μοναδικό τρόπο που κινούνται, την ιδιόμορφη αναπαραγωγή τους (όπου το αρσενικό κυοφορεί), αλλά και τον ρόλο τους στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Δυστυχώς, είναι επίσης πολύ ευάλωτοι στις περιβαλλοντικές αλλαγές, την αλιεία και τη ρύπανση. Μέσα από το βιβλίο, στόχος μου ήταν να εξηγήσω στα παιδιά τη σημασία της διατήρησης της βιοποικιλότητας και του ρόλου αυτών των μικρών πλασμάτων στις θαλάσσιες τροφικές αλυσίδες.

Πιστεύετε ότι ένα διαδραστικό βιβλίο, όπως το δικό σας, μπορεί να εμπνεύσει τα παιδιά να γίνουν πιο υπεύθυνα για το περιβάλλον; Με ποιον τρόπο τα βοηθά να γίνουν «φύλακες του πλανήτη μας», όπως αναφέρετε και στο βιβλίο;

Ένα διαδραστικό βιβλίο έχει τη δύναμη να φέρει τα παιδιά πιο κοντά στην ιστορία και να τα κάνει να νιώσουν μέρος της. Στο βιβλίο «Ο Μίμης και ο Θησαυρός της Θάλασσας», τα διαδραστικά στοιχεία -όπως οι ερωτήσεις για το περιβάλλον, οι δραστηριότητες ανακύκλωσης και οι προκλήσεις για δράση- δίνουν στα παιδιά τη δυνατότητα να αναλάβουν ενεργό ρόλο. Δεν είναι πλέον απλοί ακροατές, αλλά συμμέτοχοι. Αυτό τα βοηθά να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση και την ευθύνη, ενώ παράλληλα μαθαίνουν πρακτικούς τρόπους να συμβάλλουν στη φροντίδα του πλανήτη. Για παράδειγμα, όταν το παιδί κατανοεί μέσα από την ιστορία ότι τα απορρίμματα μπορούν να βλάψουν τα πλάσματα της θάλασσας, είναι πιο πιθανό να σκεφτεί διπλά πριν πετάξει κάτι. Το βιβλίο λειτουργεί ως μια μικρή σπορά συνείδησης, που ελπίζω να ανθίσει μελλοντικά σε πράξεις φροντίδας για το περιβάλλον.