Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος. Τα παιδιά στην Ελλάδα δοκιμάζουν τσιγάρο από 11 χρονών!

Το κάπνισμα θεωρείται πλέον παγκόσμια επιδημία και είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη Δημόσια Υγεία, που έχει ποτέ αντιμετωπίσει ο κόσμος. Είναι γνωστό, ότι περισσότερες από 4.000 χημικές ουσίες υπάρχουν στον καπνό του τσιγάρου. Από αυτές, τουλάχιστον 250 είναι γνωστό ότι είναι επιβλαβείς και πάνω από 50 είναι γνωστά καρκινογόνα. Η χρήση του καπνού είναι η πιο αποτρέψιμη αιτία θανάτου σε παγκόσμιο επίπεδο, αν και σήμερα είναι υπεύθυνη για τον θάνατο ενός στους 10 ενήλικες σε όλο τον κόσμο.

Το κάπνισμα αποτελεί σήμερα την πρώτη αιτία νοσηρότητας παγκοσμίως. Σχετίζεται, άμεσα ή έμμεσα, με μια σειρά από παθολογικές καταστάσεις, όπως ο καρκίνος στον πνεύμονα και σε άλλα όργανα, τα καρδιακά νοσήματα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, η περιφερική αγγειακή νόσος, η εγκεφαλική αγγειακή νόσος και συμμετέχει στο 63% των θανάτων παγκόσμια που οφείλονται σε μη μεταδοτικά νοσήματα.

Επιπλέον σχετίζεται με τον αιφνίδιο θάνατο στα βρέφη και με το χαμηλό βάρος γέννησης σε νεογνά των οποίων η μητέρα εκτίθεται στο κάπνισμα.

Οι χρήστες του καπνού, παρόλο που γνωρίζουν τους κινδύνους και πολλοί από αυτούς θέλουν να διακόψουν τη χρήση του, δεν τα καταφέρνουν. Η εξάρτηση είναι ισχυρή και μερικές φορές απαιτείται ειδική βοήθεια (ιατρεία διακοπής καπνίσματος).

Τι γίνεται με το κάπνισμα στην Ελλάδα
Από την ηλικία των 11 ετών ξεκινά το κάπνισμα ένα μικρό ποσοστό (0,5%) των παιδιών, αλλά το ποσοστό αυτό στην ηλικία των 13 αυξάνεται στο 3%. Η καπνιστική συμπεριφορά τυπικά εδραιώνεται κατά τη διάρκεια της εφηβείας, καθώς οι περισσότεροι ενήλικοι καπνιστές κάπνισαν το πρώτο τους τσιγάρο ή είχαν εθιστεί στη νικοτίνη ήδη μέχρι την ηλικία των 18 ετών.

Αυτά επισημάνθηκαν κατά τη διάρκεια της πρώτης παρουσίασης αποτελεσμάτων έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε 1.600 μαθητές δημοτικού και της πανελλαδικής παρέμβασης "Κάπνισμα; Όχι εμείς" των Κέντρων Πρόληψης Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας για την πρόληψη του καπνίσματος στα σχολεία.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά το σχολικό έτος 2012-2013 σε 57 σχολεία των νομών Θεσσαλονίκης, Ξάνθης και Ροδόπης και μετείχαν συνολικά 1491 μαθητές. Στόχος για τον επόμενο χρόνο, είναι η προσέγγιση 500 σχολικών μονάδων, περίπου 10.000 μαθητών και ενός αντίστοιχου αριθμού γονέων, ενώ ο στόχος για την 5ετία που ακολουθήσει είναι να εκπαιδευτούν 50.000 μαθητές δημοτικού (Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ δημοτικού).

Το πρόγραμμα πρόληψης "Κάπνισμα; Όχι εμείς" φαίνεται να είναι αποτελεσματικό στην ενίσχυση δεξιοτήτων που συμβάλλουν στην πρόληψη του καπνίσματος, καθώς και στη διαμόρφωση αντιλήψεων και στάσεων που λειτουργούν προστατευτικά. Επιπλέον το πρόγραμμα επηρεάζει θετικά την πρόθεση για τη χρήση καπνού στο μέλλον, ωθώντας τα παιδιά να είναι πιο επιφυλακτικά ως προς αυτό.

Στον αντίποδα, το 1/4 των παιδιών παρουσιάζει υψηλή έκθεση στο παθητικό κάπνισμα, όπως προέκυψε από μελέτη που διενήργησε το Κέντρο Υγείας Φαρκαδώνας σε μαθητές των δημοτικών σχολείων της περιοχής (συνολικά 120 μαθητές των τριών τελευταίων τάξεων του Δημοτικού). Οι μαθητές, με τη βοήθεια των δασκάλων τους, συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο, που αξιολογεί το πόσο πολύ τα παιδιά εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα.

Το αποτέλεσμα της μελέτης θα πρέπει να μας προβληματίσει όλους: γονείς, ιατρικό κόσμο, εκπαιδευτικούς, πολιτεία. Τα παιδιά τα οποία μεγαλώνουν με γονείς που καπνίζουν είναι 90% περισσότερο πιθανό ότι θα γίνουν και τα ίδια καπνιστές και να έχουν συνεπώς κατά μέσο όρο 10 χρόνια ζωής λιγότερα, επισημαίνεται. Η έκθεση των παιδιών στον καπνό μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα καρκίνου, να επιδεινώσει το άσθμα, να αυξήσει τον κίνδυνο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου στα βρέφη, να αυξήσει την πιθανότητα ωτίτιδας, βρογχίτιδας, πνευμονίας, να αυξήσει την πιθανότητα προβλημάτων συμπεριφοράς και πολλά άλλα.

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας:
* Το κάπνισμα σκοτώνει πάνω από τους μισούς χρήστες τσιγάρου.
* Είναι υπεύθυνο για τον θάνατο περίπου 6 εκατομμυρίων ανθρώπων τον χρόνο, από τους οποίους πάνω από τα 5 εκατομμύρια θάνατοι οφείλονται στην άμεση χρήση του και περίπου 600.000 θάνατοι αφορούν μη καπνιστές, θύματα του παθητικού καπνίσματος.
* Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα.
* Σχεδόν το ήμισυ των παιδιών αναπνέουν τακτικά αέρα μολυσμένο με καπνό τσιγάρου στους δημόσιους χώρους. Πάνω από το 40% των παιδιών έχουν τουλάχιστον έναν γονέα καπνιστή.
* Σε κάποιες χώρες, ο καπνός αποτελεί παραγωγικό προϊόν για οικογένειες που ασχολούνται με την καλλιέργεια και τη συγκομιδή. Οι άνθρωποι αυτοί -και κυρίως τα παιδιά- είναι εξαιρετικά ευάλωτοι στην "ασθένεια του πράσινου καπνού", που οφείλεται στην απορρόφηση της νικοτίνης από το δέρμα κατά τον χειρισμό των φύλλων του φυτού. Εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, ο ετήσιος αριθμός θανάτων θα αυξηθεί σε πάνω από 8 εκατομμύρια έως το 2030.
* Περίπου το 80% των χρηστών ζουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Ενώ η χρήση του μειώνεται σταδιακά στις χώρες υψηλού εισοδήματος, στις χώρες με χαμηλό εισόδημα παρουσιάζει σημαντική αύξηση.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και οι φορείς που συνεργάζονται μαζί του, για τη φετινή επέτειο, προτείνουν την αύξηση του φόρου στον καπνό και τα προϊόντα του. Καλούνται τα κράτη-μέλη να νομοθετήσουν για το μέτρο αυτό. Η επέτειος δίνει, επίσης, την ευκαιρία να τονιστούν για μία ακόμη φορά οι κίνδυνοι της υγείας που συνδέονται με τη χρήση καπνού και να υποστηριχθούν οι αποτελεσματικές πολιτικές για τη μείωση της κατανάλωσής του.