Πανευρωπαϊκή Ημέρα κατά της Εμπορίας Ανθρώπων-Η φτώχεια τροφοδοτεί τη σύγχρονη δουλεία

Η παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων αποτελεί σήμερα το τρίτο μεγαλύτερο οργανωμένο έγκλημα, μετά την παράνομη διακίνηση ναρκωτικών και την εμπορία όπλων. Υπολογίζεται ότι αποφέρει περίπου 25.7 δις ευρώ κάθε χρόνο, από τα οποία τα 22.6 δις προέρχονται από τη σεξουαλική εκμετάλλευση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μια προσπάθεια να αναδείξει την ανάγκη για πιο αποτελεσματικά μέτρα στην πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, καθιέρωσε την Πανευρωπαϊκή Ημέρα κατά της Εμπορίας Ανθρώπων (EU Anti-Trafficking Day) ( 18 Οκτωβρίου ) ενώ ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων (World Day Against Trafficking in Persons) έχει οριστεί η 30η Ιουλίου. Η εμπορία και η παράνομη διακίνηση ανθρώπων είναι ουσιαστικά η στρατολόγηση και η μετακίνηση των προσώπων εντός ή εκτός εθνικών συνόρων από άτομα που κάνουν κατάχρηση της εξουσίας ή της θέσης τους με πρόθεση να τους ωθήσουν σε αναγκαστική εκμετάλλευση, εμπορική ή άλλη. Υπάρχουν διαφορετικά είδη εμπορίας και παράνομης διακίνησης ανθρώπων ανάλογα με τον τελικό σκοπό των εμπόρων -διακινητών.

Μορφές εκμετάλλευσης
Σεξουαλική εκμετάλλευση: Είναι η εμπορία και διακίνηση ανθρώπων με σκοπό τον εξαναγκασμό τους σε σεξουαλικές πράξεις με χρηματικό ή μη χρηματικό αντάλλαγμα.
Εργασιακή εκμετάλλευση: Είναι κάθε είδους εργασία ή υπηρεσία που αποσπάται μέσω εξαναγκασμού από οποιοδήποτε άτομο υπό συνθήκες βίας ή υπό την απειλή βίας (φυσικής ή ψυχικής).
Εμπόριο Οργάνων: Είναι η καταναγκαστική απόσπαση τμημάτων οργάνων, ιστών ή κυττάρων από το σώμα ενός ζώντος ανθρώπου με σκοπό την εκμετάλλευση / εμπορία τους.
Εμπορία παιδιών: Είναι η καταναγκαστική εκμετάλλευση ανηλίκων – παιδιών με στόχο την εργασιακή ή/και σεξουαλική εκμετάλλευσή τους, καθώς επίσης και την καταναγκαστική απόσπαση οργάνων του σώματός τους για εμπορία και σε κάποιες περιπτώσεις την υποχρεωτική ένταξή τους σε ομάδες που συμμετέχουν σε ένοπλες συγκρούσεις.

Η παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων σε αριθμούς
Η Ελλάδα αποτελεί χώρα προορισμού και διέλευσης των θυμάτων παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων που εισέρχονται στην Ε.Ε. Εκτιμάται ότι περίπου 20.000 γυναίκες, μεταξύ των οποίων και 1.000 κορίτσια ηλικίας 13 – 15 ετών, είναι θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης στην Ελλάδα.

Το trafficking σε αριθμούς παγκοσμίως:
• 27.000.000 σύγχρονοι δούλοι
• 20.900.000 θύματα αναγκαστικής εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής εκμετάλλευσης
• 14.200.000 θύματα εργασιακής εκμετάλλευσης σε τομείς όπως οι αγροτικές καλλιέργειες, οι κατασκευές, η οικιακή εργασία και η βιομηχανική παραγωγή
• 4.500.000 θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης
• 5.500.000 παιδιά θύματα εμπορίας για σεξουαλική εκμετάλλευση ή μαύρη εργασία
• 127 χώρες προέλευσης θυμάτων σεξουαλικού trafficking – 137 χώρες προορισμού
• Μόνο 40.000 θύματα αναγνωρίστηκαν το 2013 σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Ελλάδα, το 2013 αναγνωρίστηκαν 99 θύματα εμπορίας, βάσει της Ελληνικής Αστυνομίας και του Τμήματος Καταπολέμησης της Εμπορίας Ανθρώπων.
• Μόνο 1 – 2% των θυμάτων καταφέρνουν να αποδράσουν από τους εκμεταλλευτές τους και να διασωθούν.

Αναγνωρίζοντας ένα θύμα παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων
Θύμα είναι το κάθε άτομο που έχει εξαναγκαστεί σε πράξεις και συμπεριφορές που δεν τις επέλεξε ελεύθερα και η συνθήκη του θύματος προϋποθέτει την ύπαρξη κάποιου θύτη ή κάποιων θυτών.

Ποιο είναι το θύμα
Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο προφίλ ατόμου το οποίο παραπέμπει σε θύμα. Το θύμα μπορεί να είναι άνδρας ή γυναίκα, ενήλικας ή παιδί, ντόπιος ή ξένος, υψηλού ή χαμηλού εκπαιδευτικού επιπέδου, νόμιμα ή παράνομα διαμένον, λιγότερο ή (συνήθως) περισσότερο ευάλωτο άτομο.

Ποιος είναι ο θύτης
Θύτης μπορεί να είναι κάθε άτομο το οποίο έχει εμπλακεί σε δίκτυα διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων, ασκώντας εξουσία και βία πάνω στο σώμα, στην ψυχή και στο μυαλό άλλων προσώπων.

Διαβάζοντας τα σημάδια
Αναγνωρίζοντας ένα θύμα εμπορίας:
• Ζει και κοιμάται στον ίδιο χώρο όπου εργάζεται.
• Φέρει εμφανή σημάδια τραυματισμού (π.χ. μελανιές, ουλές, τραύματα στο στόμα και τα δόντια, καψίματα από τσιγάρο).
• Εκδηλώνει σημάδια άγχους και αποφεύγει να απαντήσει με αμεσότητα, αποφεύγει την οπτική επαφή.
• Του/Της έχουν κατακρατηθεί τα νόμιμα ταξιδιωτικά έγγραφα και εξαναγκάζεται, με απειλές κατά της ζωής του/της ή των δικών του/της ανθρώπων, με σωματική βία (ξυλοδαρμό, βιασμό) ή ψυχολογική βία (ανασφάλεια, τρόμο) να εκδίδεται ή να εργάζεται κάτω από πολύ σκληρές συνθήκες.
• Καταφεύγει συχνά στα επείγοντα για τραυματισμούς, αφροδίσια νοσήματα, αμβλώσεις.
• Βρίσκεται στη χώρα παρά τη θέλησή του.
• Το έχουν απαγάγει ή εξαπατήσει οδηγώντας το έξω από τη χώρα του και τους δικούς του ανθρώπους, με υποσχέσεις για ένα εργασιακό περιβάλλον που θα εξασφαλίζει καλύτερο τρόπο ζωής.

Έχουν παρατηρηθεί και άλλες μορφές εκμετάλλευσης οι οποίες μπορεί και να θεωρηθούν ως ένα από τα είδη εμπορίας και παράνομης διακίνησης ανθρώπων. Ένα από αυτά ονομάζεται «δουλεία χρέους». Είναι η κατάσταση όπου υπάρχει μία συμφωνία με βάση την οποία ένα άτομο αναγκάζεται να εργαστεί για να αποπληρώσει ένα χρέος προς έναν ιδιώτη και όπου η κάθε του κίνηση ελέγχεται από άλλους και δε στηρίζεται στην προσωπική του βούληση. Επίσης, σε πολλές χώρες του κόσμου υπάρχει το φαινόμενο της "μισθωμένης δουλείας", όπου το άτομο αναγκάζεται να εργάζεται για ορισμένο χρονικό διάστημα χωρίς αμοιβή, προκειμένου να αποπληρώσει το χρέος που έχει προς τον εργοδότη.