Σάββατο του Λαζάρου: Τα έθιμα και τα Κάλαντα για να τα μάθετε στα παιδιά σας

Το Σάββατο του Λαζάρου είναι από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας και θεωρείται η «πρώτη γεύση» της Μεγάλης Εβδομάδας. Ο Λάζαρος είναι μία μορφή, που ανέκαθεν ενέπνεε σεβασμό στους Έλληνες και μάλιστα σε πολλά χωριά της χώρας μας δε μαζεύουν τη σοδειά τους, καθώς φοβούνται ότι οι καρποί φέρουν μέσα τους το θάνατο. Σε άλλες, πάλι περιοχές, ακόμη και μέχρι σήμερα το Σάββατο του Λαζάρου, δε λούζονται!

Ωστόσο, γυρίζοντας πίσω στον χρόνο συναντάμε πολλά έθιμα, που, όμως, στις μέρες μας δεν είναι τόσο διαδεδομένα. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας τα παιδιά κατασκεύαζαν ομοιώματα του Λαζάρου, τα οποία περιέφεραν στα χωριά. Στη Σκύρο, οι γυναίκες έπαιρναν την τρυπητή κουτάλα, και τοποθετούσαν σε κάθε μία από αυτές, μια άσπρη μαργαρίτα. Κι έβαζαν ένα κόκκινο γαρύφαλλο για στόμα, ώστε να σχηματιστεί το πρόσωπο του Λαζάρου. Στη συνέχεια, τον έντυναν με ένα σεντόνι και γύριζαν από σπίτι σε σπίτι όπου οι νοικοκυραίοι έδιναν στα κορίτσια αυγά, χρήματα ή κέρασμα.

Ωστόσο, το πιο γνωστό έθιμο ήταν τα Κάλαντα του Λαζάρου, που τραγουδιόντουσαν τη μέρα αυτή, από άκρη σε άκρη της Ελλάδας. Τα Κάλαντα τα έλεγαν κοπέλες διαφόρων ηλικιών, ακόμη και κορίτσια της παντρειάς, οι γνωστές «Λαζαρίνες».
Οι κοπέλες, παραμονή του Λαζάρου μάζευαν από τα χωράφια λουλούδια, με τα οποία στόλιζαν τα καλαθάκια τους. Ανήμερα του Λαζάρου, φορώντας τις τοπικές ενδυμασίες, πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι κι έλεγαν τα Κάλαντα. Στις μέρες μας, είναι πολύ λίγες οι περιοχές που τηρούν το συγκεκριμένο έθιμο. Ωστόσο, αξίζει να μάθετε στα παιδιά σας τα Κάλαντα, που αναφέρονται στην Ανάσταση του Λαζάρου.

Δείτε παρακάτω τους στίχους

Σήμερον έρχεται ο Χριστός
ο επουράνιος θεός.
Εν τη πόλει Βηθανία
Μάρθα κλάει και Μαρία.
Λάζαρο τον αδελφό της
τον γλυκύ και καρδιακόν της.
Τον μοιρολογούν και λένε
τον μοιρολογούν και κλαίνε.
Τρεις ημέρες τον θρηνούσαν
και τον εμοιρολογούσαν
Και τη μέρα την Τετάρτη
κίνησε ο Χριστός για να ‘ρθει.
Τότε εβγήκε η Μαρία
έξω από τη Βηθανία
και εμπρός του γονατίζει
και τα πόδια του φιλεί.
-Αν εδώ ήσουν, Χριστέ μου
δεν θα πέθαιν’ ο αδελφός μου.
Μα και πάλιν εγώ πιστεύω
και καλότατα ηξεύρω
ότι δύνασαι αν θελήσεις
και νεκρούς να αναστήσεις.
Τότε ο Χριστός δακρύζει
και τον Άδη φοβερίζει.!
Δεύρο έξω Λάζαρέ μου
φίλε και αγαπητέ μου.
Παρευθύς επελυτρώθη
ανεστήθη κι εσηκώθη
Τότε τον Θεόν δοξάζουν
και τον Λάζαρο εξετάζουν.
Πες μας, Λάζαρε, τι είδες
εις τον Άδην απού πήγες;
Είδα φόβους, είδα τρόμους,
είδα βάσανα και πόνους,
Δώστε μου νερό λιγάκι
να ξεπλύνω το φαρμάκι
της καρδιάς και των χειλέων
και μην μ’ ερωτάτε πλέον.
Του χρόνου πάλι να ‘ρθουμε,
με υγεία να σας βρούμε,
και ο νοικοκύρης του σπιτιού
χρόνια πολλά να ζήσει,
να ζήσει χρόνια εκατό
και να τα ξεπεράσει.

Βέβαια, τα Κάλαντα του Λαζάρου τα συναντάμε σε διάφορες παραλλαγές, ανά περιοχή! Τέλος, σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, ο Λάζαρος, ο φίλος του Χριστού ήταν σοκαρισμένος από αυτά που αντίκρυσε στον Άδη, με αποτέλεσμα να γελάσει μόνο μια φορά μετά την Ανάστασή του.

Όπως λέγεται, ο «αγέλαστος» Λάζαρος γέλασε, όταν είδε κάποιον χωρικό στο παζάρι να κλέβει μια στάμνα και να φεύγει. Τότε χαμογέλασε λέγοντας «Βρε τον ταλαίπωρο. Για ιδές τον πώς φεύγει με το κλεμμένο σταμνί. Ξεχνάει ότι κι αυτός είναι ένα κομμάτι χώμα, όπως και το σταμνί. Το ‘να χώμα κλέβει τ’ άλλο. Μα δεν είναι να γελούν οι πικραμένοι;» φέρεται ότι είχε πει, σύμφωνα με την Παράδοση.

Τέλος, ένα έθιμο της ημέρας, που τηρείται σε κάποιες περιοχές μέχρι σήμερα και αξίζει να φτιάξετε με τα παιδιά σας είναι τα Λαζαράκια. Πρόκειται για μικρά ψωμάκια πλασμένα σε σχήμα ανθρώπου, ενώ το έθιμο λέει ότι όποιος δεν πλάσει Λαζαράκια, δε θα χορτάσει ψωμί. Δείτε ΕΔΩ τη συνταγή.

Διαβάστε επίσης

Μάθετε στα παιδιά σας τα κάλαντα του Λαζάρου!

Φτιάξτε γεμιστά Λαζαράκια με τα παιδιά σας!